- 12 Temmuz 2006
- 35.016
- 30.372
- 60
Bu yazının başlığını oluşturan soruyu kendinize soruyorsanız, bu yazım size yol gösterici olacaktır. Bu yazımda sağlıklı ve sağlıksız aileyi karşılaştırmak istiyorum. Sağlıklı ve sağlıksız aile kendilerini aşağıdaki dört temel boyutta farklı farklı belirler. Bunlar:
1. Kişinin kendi özüne saygısı:
A- Sağlıklı ailede aile üyeleri kendilerini değerli, onurlu ve anlamlı bulurlar. Kişinin kendini değerli bulması ve saygı duyması doğal durumdur. BRT'de pazar sabahları Temiz Aile Temiz Gelecek: Doğan Cüceloğlu ile Sohbetler Programı'nda üzerinde durduğum beş varoluş boyutları, kişinin kendini değerli, onurlu ve anlamlı bulmasının temelinde yatar. Kişilerin beş varoluş boyutunu yaşamaları ve yaşatmaları, yani kişilerin kendi özlerine saygıları, sağlıklı ailedeki ilişkilerde bilincin odak noktasını oluşturur (Beş varoluş boyutunu daha sonra bir dizi makale yapacağım; daha sonra da bir kitap haline getireceğim. Gelişmelerden sizi haberdar ederim).
B- Sağlıksız ailede ise aile üyeleri kendilerini değerli bulmazlar; çünkü ailede beş varoluş boyutunu yaşamazlar ve yaşatmazlar. Kişinin kendini değerli bulması ve kendine saygı duyması sağlıksız ailenin önem verdiği birşey değildir; sağlıksız ailede bilinç insanların birbirlerini denetlemeleri ve baskı altına almaları üstüne odaklanmıştır. O nedenle, kişinin kendini onurlu ve değerli bulması sağlıksız ailede doğal bir durum değildir; az rastlanan bir durumdur.
2. İletişim:
A- Sağlıklı ailede iletişim dolaysız, açık seçik, ayrıntılı ve dürüsttür. Kişiler birbirlerine değer verdikleri ve güvendikleri için iç dünyalarını, algılamalarını, duygu ve düşüncelerini olduğu gibi, tüm ayrıntılarıyla paylaşmak isterler.
B- Sağlıksız ailede kişiler birbirlerine gerçekte değer vermedikleri ve ayrıca birbirlerine güvenemedikleri için, iç dünyalarını rahatlıkla paylaşamazlar. Bu nedenle, sağlıksız ailede iletişim dolaylıdır, belirsizdir ve dürüst değildir; yalan çoktur. Savunucu iletişim, sağlıksız ailenin en belirgin özelliğidir.
3. Aile kuralları:
A- Aile kuralları sağlıklı ailede açık seçik ifade edilmiştir, belirgindir ve esnektir; duruma göre yorumlanarak, gerekirse esnetilerek uygulanır, katı değildir, akla yatkındır. Sağlıklı ailede aile üyeleri, aile kurallarını tartışma konusu yapabilir ve gerekiyorsa değiştirebilirler.
B- Sağlıksız ailede ailenin davranışlarını düzenleyen kurallar çoğu kere açık seçik ifade edilmemiştir, gizlidir. Ne var ki, bu kurallar gizli olmasına rağmen katıdır, insafsızdır, tartışılamaz ve değiştirilemez. Daha doğrusu kurallar otorite durumunda olan kişinin keyfine göre tanımlanır ve uygulanır.
4. Toplumla ilişki:
A- Sağlıklı ailede aile üyelerinin toplumla ilişkisi yoğundur, ama toplumsal beklentilerin altında ezilmezler. Gerçekçi bir umut vardır; her aile üyesinin geleceğe dönük, kendisine heyecan ve şevk veren bir umudu vardır.
B- Sağlıksız ailede insan ilişkileri korkuya dayalı olduğu için, toplumla ilişkileri de ya karşıdakine yaranmaya veya onu ezmeye yönelir. Yani, aile üyeleri geleceğini garanti altına almak isterken ya karşıdakine yalakalık yaparak, onun gücünden yararlanmaya çalışır; ya da ona baskı yaparak, onu korkutarak, onu istedikleri yönde kullanmaya çabalar.
Sağlıklı birey, sağlıklı demokratik toplumun temel taşıdır ve ancak sağlıklı ailede yetişir. Geliştiren ailede olduğu kadar, geliştiren şirkette de bu boyutlar önemini korur. Gönül diler ki, ülkemizde hem evde, hem iş yerinde lider durumunda olan kişiler, yukarıda belirttiğim dört boyuta duyarlılık göstererek toplumunun demokratikleşmesine olumlu katkıda bulunsunlar.
Doğan Cüceloğlu
1. Kişinin kendi özüne saygısı:
A- Sağlıklı ailede aile üyeleri kendilerini değerli, onurlu ve anlamlı bulurlar. Kişinin kendini değerli bulması ve saygı duyması doğal durumdur. BRT'de pazar sabahları Temiz Aile Temiz Gelecek: Doğan Cüceloğlu ile Sohbetler Programı'nda üzerinde durduğum beş varoluş boyutları, kişinin kendini değerli, onurlu ve anlamlı bulmasının temelinde yatar. Kişilerin beş varoluş boyutunu yaşamaları ve yaşatmaları, yani kişilerin kendi özlerine saygıları, sağlıklı ailedeki ilişkilerde bilincin odak noktasını oluşturur (Beş varoluş boyutunu daha sonra bir dizi makale yapacağım; daha sonra da bir kitap haline getireceğim. Gelişmelerden sizi haberdar ederim).
B- Sağlıksız ailede ise aile üyeleri kendilerini değerli bulmazlar; çünkü ailede beş varoluş boyutunu yaşamazlar ve yaşatmazlar. Kişinin kendini değerli bulması ve kendine saygı duyması sağlıksız ailenin önem verdiği birşey değildir; sağlıksız ailede bilinç insanların birbirlerini denetlemeleri ve baskı altına almaları üstüne odaklanmıştır. O nedenle, kişinin kendini onurlu ve değerli bulması sağlıksız ailede doğal bir durum değildir; az rastlanan bir durumdur.
2. İletişim:
A- Sağlıklı ailede iletişim dolaysız, açık seçik, ayrıntılı ve dürüsttür. Kişiler birbirlerine değer verdikleri ve güvendikleri için iç dünyalarını, algılamalarını, duygu ve düşüncelerini olduğu gibi, tüm ayrıntılarıyla paylaşmak isterler.
B- Sağlıksız ailede kişiler birbirlerine gerçekte değer vermedikleri ve ayrıca birbirlerine güvenemedikleri için, iç dünyalarını rahatlıkla paylaşamazlar. Bu nedenle, sağlıksız ailede iletişim dolaylıdır, belirsizdir ve dürüst değildir; yalan çoktur. Savunucu iletişim, sağlıksız ailenin en belirgin özelliğidir.
3. Aile kuralları:
A- Aile kuralları sağlıklı ailede açık seçik ifade edilmiştir, belirgindir ve esnektir; duruma göre yorumlanarak, gerekirse esnetilerek uygulanır, katı değildir, akla yatkındır. Sağlıklı ailede aile üyeleri, aile kurallarını tartışma konusu yapabilir ve gerekiyorsa değiştirebilirler.
B- Sağlıksız ailede ailenin davranışlarını düzenleyen kurallar çoğu kere açık seçik ifade edilmemiştir, gizlidir. Ne var ki, bu kurallar gizli olmasına rağmen katıdır, insafsızdır, tartışılamaz ve değiştirilemez. Daha doğrusu kurallar otorite durumunda olan kişinin keyfine göre tanımlanır ve uygulanır.
4. Toplumla ilişki:
A- Sağlıklı ailede aile üyelerinin toplumla ilişkisi yoğundur, ama toplumsal beklentilerin altında ezilmezler. Gerçekçi bir umut vardır; her aile üyesinin geleceğe dönük, kendisine heyecan ve şevk veren bir umudu vardır.
B- Sağlıksız ailede insan ilişkileri korkuya dayalı olduğu için, toplumla ilişkileri de ya karşıdakine yaranmaya veya onu ezmeye yönelir. Yani, aile üyeleri geleceğini garanti altına almak isterken ya karşıdakine yalakalık yaparak, onun gücünden yararlanmaya çalışır; ya da ona baskı yaparak, onu korkutarak, onu istedikleri yönde kullanmaya çabalar.
Sağlıklı birey, sağlıklı demokratik toplumun temel taşıdır ve ancak sağlıklı ailede yetişir. Geliştiren ailede olduğu kadar, geliştiren şirkette de bu boyutlar önemini korur. Gönül diler ki, ülkemizde hem evde, hem iş yerinde lider durumunda olan kişiler, yukarıda belirttiğim dört boyuta duyarlılık göstererek toplumunun demokratikleşmesine olumlu katkıda bulunsunlar.
Doğan Cüceloğlu
