Bazen bir anı daha önceden de yaşadığımızı hissetmemizin açıklaması nedir?

Bazen ilk kez gördüğümüz birisiyle daha önceden tanıştığımız, ilk kez gittiğimiz bir yeri daha önce de gördüğümüz veya bir anı daha önce de birebir aynı olarak yaşadığımız hissine kapılıyoruz. Bu hisse, Fransızca “daha önce yaşanmış” anlamına gelen “Déjà vu” adı veriliyor. Arthur Funkhouser isimli araştırıcı tarafından da bu hissin 3 farklı tipi tanımlanmış:
1. “Déjà vecu” (önceden tecrübe edilmiş),
2. “Déjà senti” (önceden hissedilmiş), ve
3. “Déjà visité” (önceden gidilmiş).
Bu durumların hepsi farklı sinirsel uyartılar sonucunda ortaya çıkıyor ve en sık görüleni de birincisi. Bu hislerin oluşumu konusunda, çok sayıda farklı yaklaşım bulunuyor. Örneğin, daha önceden hafızaya alınmış olan bir görüntünün veya olayın, belirli bir anda yeniden yarı-gerçekçi bir imaj halinde zihne yansıması (flashback) olarak veya sadece hafızada meydana gelen ufak karışıklıkların bir sonucu olarak açıklanıyor.

Önceden yaşanmışlık hissine getirilen en güncel açıklama, beyindeki kısa ve uzun dönem hafıza mekanizmalarında kısa süreli bir tutukluk meydana geliyor olması. Normal olarak bir algı, belirli bir müddet boyunca kısa süreli hafızada tutulduktan sonra uzun süreli hafızaya aktarılıyor. Ancak bazen, duyumlar kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya “kısa yoldan” da geçebiliyor. Böyle bir durumda da o anki algı, uzun dönem hafızadan gelmesi nedeniyle kişi tarafından “geçmişte yaşanmış” olarak nitelendiriliyor.

Normalde algı ve tepki arasında geçen belirli bir süre var. Örneğin bir uyartı aldığımızda, bunun almaçlarımız tarafından algılanması, sinirler aracılığıyla beyne iletilmesi, beyinde gerekli cevabın oluşması ve bu cevabın yeniden sinirler aracılığıyla tepkiyi oluşturacak vücut bölgesine gönderilmesi esnasında geçen zamanı biz fark etmiyoruz. Ancak bu süre, normal dışı bir şekilde kısaldığında, veya farklı bir yol izlediğinde, bunu fark ediyoruz ve olması gerektiğinden daha kısa bir süre içerisinde bu cevap oluştuğunda da “o anı daha önceden yaşamış olduğumuz” hissine kapılıyoruz.

Ek bir bilgi olarak, çoğu sinirsel hastalığın nöbet anları (örneğin sara nöbetleri) öncesinde, “déjà vu” hissinin daha sık yaşandığı saptanmış.

Deja vu , fransizca "already seen" anlamina gelen bir deyimmis.Fransiz kulturdeki 2 bucuk ayin ardindan edindigim primitif Fransizcam tabi ki bunu anlayamadi.
Dejavunun eskiden adi dejavu degildi."Ulan ben bu ani yasamistim" derdik biz hep , zaten ben o kadar fazla boyle seylerden gordum ki sayisini hatirlamiyorum bile.Taa Kanada'nin biryerinde dinlenme tesisinde gordugum bir lavaboyu ve o ani daha once gordugume yemin edebilirim.(Kanada'daki dinlenme tesislerinin tek farki , Ankara'dan gelip Afyon istikametine giden Pamukkale Turizm yolculari... diye baslayan anonslar yok)
Bugun ogle arasinda merak ettim neden boyle oluyor , ermis miyim yoksa olagan bisey mi diye internetten arastirdim.Bulgularim soyle.
Deja vunun nedenleri icin bircok teori var ortada. Deja vu'nun 2 cesidi var , (Swiss scholar Arthur Funkhouser) --(isvicreli bilimadami bak yine) . Birincisi déjà visité (a ulan ben burayi gormustum daha once yemin allahima) , ikincisi déjà vecu ( aha bak ben hem burayi gordum hem de bu ani daha once yasamistim yemin billah) .
Ortalama populasyonun %70'i daha onceden bunu yasamis oldugundan , benim ermis olma iddiam da suya dusuyor.Ozellikle 15 25 yas arasi dejavularin en cok yasandigi yas araligi.
Nedenine gelince -benim pek hosuma gitmedi bu neden- temporal lobe epilepsy,
Beynimizin bir kisminda kucuk bir epilepsi atagi oluyor,(benim beynimde olmaz oyle sey ama hadi bakalim) ve duyu organlarinizdan aldiginiz bilgilerin beyne iletilip iletilmedigi havada kaliyor.Beyin ben bunu algiladim mi algilamadim mi diye dusunup , genelde bu olmadi bir daha gonder duyuyu diyor , duyu organlarindan ayni bilgi tekrar aktariliyor beyne.
Ancak o bilgi zaten beyne ulasmissa , biz de onu a ben bunu daha onceden gormustum diyoruz.Ama bilimsel olarak o daha once dedigimiz once saniyenin onyuzbinmilyonda biri .
Dejavunun tamamen saglikli insanlarda gorulmesinden dolayi bu kadar insana epilepsi muamelesi yapmak yerine , psikanalistler fantezilere ya da gizli isteklere ,psikiyatrlar beynin gecmis ve gelecek kavramini bir saniyeligine kaybetmesine , parapsikologlar da gecmis yasamlardan edinilen deneyimlere bagliyorlar.
Ama bana sorarsaniz , ben onu ermislikle iliskilendiriyorum.Ne kadar ermisseniz o kadar dejavu gorursunuz.
dan alıntı..