Sosyal Fobi
Fobi; herhangi bir nesneye, kişiye, hayvana veya duruma/olaya karşı sürekli, aşırı ve gerçekdışı bir korku duyma halinin olmasıdır. Fobisi olan kişi ya korkusunu tetikleyen şeyden kaçınmaya çalışır ya da ona karşı büyük bir rahatsızlık ve anksiyete ile tahammül eder.
Sosyal fobi (sosyal anksiyete bozukluğu): sosyal fobisi olan bir kişi başkaları tarafından utandırılacağını, yargılanacağını, yadırganacağını veya küçük düşürüleceğini düşündüğü bir durum içerisinde kalmaktan korkmaktadır, özellikle de o ortamda tanımadığı kişiler varsa. Bazı durumlarda, bu korku sadece tek tip aktivitelerle sınırlıdır; konferans, konser, iş sunumu veya tiyatro oyunu gibi. Bununla birlikte diğer durumlarda korku daha geneldir, ve fobisi olan şahıs çok sayıda farklı sosyal aktivitelerden kaçınmaktadır. Hatta kişi topluluk içerisinde yemek yemekten korkabilir veya umumi bir tuvaleti kullanmaktan kaçınabilir. Diğer özel fobiler gibi sosyal fobiler de ailevi özellik gösterme eğilimindedir, yani bazı ailelerde daha sık gözlenir. Sosyal fobinin tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte, bazı insanlarda hastalığın bazı nörotransmitter adı verilen kimyasal maddelerin miktarlarındaki dengesizlik nedeni ile meydana geldiğine dair deliller vardır. Bu kimyasal dengesizlik, özellikle amygdala adı verilen (korku cevaplarını kontrol eden beynin bir parçası) bölgede saptanmaktadır. Ürkek veya yalnızlık içinde bir çocukluk dönemi, veya yine çocuklukta mutsuz veya olumsuz deneyimler geçirmek, sosyal fobi hastalığı gelişme riskini arttıran risk faktörlerindendir.
Genel olarak aşağıdaki belirtiler saptanır:
Belirli bir durum tarafından başlatılan aşırı, nedeni saptanamayan, sürekli korku veya anksiyete hissetme.
Anksiyeteye bağlı gelişen fiziksel belirtiler: titremeler, çarpıntı, terleme, nefes alma zorluğu, zihin bulanıklığı, kusma ve diğer benzeri bulgular.
İlgili durumdan uzak kalmaya gayret etme hali. Sosyal fobisi olan kişiler, bu durumlarının makul olmadığının farkında olduklarından, diğer insanlardan bu durumu saklamaya çalışırlar, korkularının ortaya çıkmasına neden olacak durumlardan başka bahanelerle kaçınırlar.
Fobi çocuklarda ise şikayetler genelde bir kaç ayda ortadan kaybolur. Bu nedenle 18 yaşın altında genelde sosyal fobi tanısının konası zordur.
Doktorunuza başvurduğunuzda, sizden ayrıntılı olarak hayatınızı anlatmasınızı isteyebilir, ayrıca hayatınızda meydana gelmiş olan gerçek travmaları bilmek isterler. Doktorunuz ayrıca alkol, madde bağımlılığı, ilaç kullanımı gibi bilgileri öğrenmek isteyecektir. Bunların sonuzunda doktorunuz size tanı koyarken standart kriterlere göre karar verecektir.
Fobiler çocukalrda bir kaç ayda kaybolurken, yetişkinlerde ortaya çıkan fobilerin %80 i kalıcıdır ve etkin bir şekilde tedavi edilmeden düzelme beklenmez.
Bu durumun gelişmesini önlemek için bilinen bir yöntem yoktur. Ancak durumunuzun kötüleşmesini engelleyici yollar olabilir: anksiyete durumunda belirtilerin artmasına neden olabilecek uyarıcılardan uzak durun (çay, kahve, sigara, kola, çikolata gibi).
Psikoterapi, gerektiğinde ilaç kullanımı da ilave edilmek şartı ile, tedavinin temelini oluşturur denilebilir. Eğer belirli sosyal fobi merkezleriniz varsa (konerans verme gibi), doktorunuz size propranolol veya atenolol gibi bir beta-blökör reçete edebilir. Daha genel ve süreğen bir sosyal fobiye sahipseniz, doktorunuz SSRI grubu bir ilaç önerebilir. SSRI grubu ilaçlar beyindeki serotonin miktarını arttıran ilaçlardır. Bu ilaçlar serotonin miktarını arttırarak ossyal fobi belirtilerini engellemekle kalmaz, sizde sosyal fobiye eşlik edebilecek olan depresyonun tedavisinde de fayda sağlar. SSRI grubu ilaçlar fayda sağlamadı ise, hekiminiz benzodiazepin (anksiyete tedavisi), antikonvülzan tedavi veya MAO inhibitörü bir ilaç kullanmanızı isteyebilir. Bununla birlikte ilaçsız davranış tedavisi de sosyal fobisi olan bir çok kişide etkili olmaktadır, özellikle de bu tedavi grup terapisi şeklinde yürütülürse.
Korkularınız veya sıkıntılarınızın zihinsel huzurunuzu bozduğuna inanıyorsanız veya bunlar nedeni ile kişilerle olan ilişkilerinizde problemler ortaya çıkıyorsa veya ev ve iş hayatınızdaki faaliyetleriniz korkulardan kaynaklanan nedenlere sorunlar içermeye başladı ise vakit geçirmeden bir psikiyatri uzmanına müracaat edin.
Genelde sosyal fobili bir hastada başarılı sonuçlar alınır. Amerikan Ulusal Mental Sağlık Enstitüsüne göre sosyal fobisi olanların %80 i ilaçla tedaviden, davranışsal tedaviden ve ikisinin kombine kullanımından fayda görmektedir.
Fobi; herhangi bir nesneye, kişiye, hayvana veya duruma/olaya karşı sürekli, aşırı ve gerçekdışı bir korku duyma halinin olmasıdır. Fobisi olan kişi ya korkusunu tetikleyen şeyden kaçınmaya çalışır ya da ona karşı büyük bir rahatsızlık ve anksiyete ile tahammül eder.
Sosyal fobi (sosyal anksiyete bozukluğu): sosyal fobisi olan bir kişi başkaları tarafından utandırılacağını, yargılanacağını, yadırganacağını veya küçük düşürüleceğini düşündüğü bir durum içerisinde kalmaktan korkmaktadır, özellikle de o ortamda tanımadığı kişiler varsa. Bazı durumlarda, bu korku sadece tek tip aktivitelerle sınırlıdır; konferans, konser, iş sunumu veya tiyatro oyunu gibi. Bununla birlikte diğer durumlarda korku daha geneldir, ve fobisi olan şahıs çok sayıda farklı sosyal aktivitelerden kaçınmaktadır. Hatta kişi topluluk içerisinde yemek yemekten korkabilir veya umumi bir tuvaleti kullanmaktan kaçınabilir. Diğer özel fobiler gibi sosyal fobiler de ailevi özellik gösterme eğilimindedir, yani bazı ailelerde daha sık gözlenir. Sosyal fobinin tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte, bazı insanlarda hastalığın bazı nörotransmitter adı verilen kimyasal maddelerin miktarlarındaki dengesizlik nedeni ile meydana geldiğine dair deliller vardır. Bu kimyasal dengesizlik, özellikle amygdala adı verilen (korku cevaplarını kontrol eden beynin bir parçası) bölgede saptanmaktadır. Ürkek veya yalnızlık içinde bir çocukluk dönemi, veya yine çocuklukta mutsuz veya olumsuz deneyimler geçirmek, sosyal fobi hastalığı gelişme riskini arttıran risk faktörlerindendir.
Genel olarak aşağıdaki belirtiler saptanır:
Belirli bir durum tarafından başlatılan aşırı, nedeni saptanamayan, sürekli korku veya anksiyete hissetme.
Anksiyeteye bağlı gelişen fiziksel belirtiler: titremeler, çarpıntı, terleme, nefes alma zorluğu, zihin bulanıklığı, kusma ve diğer benzeri bulgular.
İlgili durumdan uzak kalmaya gayret etme hali. Sosyal fobisi olan kişiler, bu durumlarının makul olmadığının farkında olduklarından, diğer insanlardan bu durumu saklamaya çalışırlar, korkularının ortaya çıkmasına neden olacak durumlardan başka bahanelerle kaçınırlar.
Fobi çocuklarda ise şikayetler genelde bir kaç ayda ortadan kaybolur. Bu nedenle 18 yaşın altında genelde sosyal fobi tanısının konası zordur.
Doktorunuza başvurduğunuzda, sizden ayrıntılı olarak hayatınızı anlatmasınızı isteyebilir, ayrıca hayatınızda meydana gelmiş olan gerçek travmaları bilmek isterler. Doktorunuz ayrıca alkol, madde bağımlılığı, ilaç kullanımı gibi bilgileri öğrenmek isteyecektir. Bunların sonuzunda doktorunuz size tanı koyarken standart kriterlere göre karar verecektir.
Fobiler çocukalrda bir kaç ayda kaybolurken, yetişkinlerde ortaya çıkan fobilerin %80 i kalıcıdır ve etkin bir şekilde tedavi edilmeden düzelme beklenmez.
Bu durumun gelişmesini önlemek için bilinen bir yöntem yoktur. Ancak durumunuzun kötüleşmesini engelleyici yollar olabilir: anksiyete durumunda belirtilerin artmasına neden olabilecek uyarıcılardan uzak durun (çay, kahve, sigara, kola, çikolata gibi).
Psikoterapi, gerektiğinde ilaç kullanımı da ilave edilmek şartı ile, tedavinin temelini oluşturur denilebilir. Eğer belirli sosyal fobi merkezleriniz varsa (konerans verme gibi), doktorunuz size propranolol veya atenolol gibi bir beta-blökör reçete edebilir. Daha genel ve süreğen bir sosyal fobiye sahipseniz, doktorunuz SSRI grubu bir ilaç önerebilir. SSRI grubu ilaçlar beyindeki serotonin miktarını arttıran ilaçlardır. Bu ilaçlar serotonin miktarını arttırarak ossyal fobi belirtilerini engellemekle kalmaz, sizde sosyal fobiye eşlik edebilecek olan depresyonun tedavisinde de fayda sağlar. SSRI grubu ilaçlar fayda sağlamadı ise, hekiminiz benzodiazepin (anksiyete tedavisi), antikonvülzan tedavi veya MAO inhibitörü bir ilaç kullanmanızı isteyebilir. Bununla birlikte ilaçsız davranış tedavisi de sosyal fobisi olan bir çok kişide etkili olmaktadır, özellikle de bu tedavi grup terapisi şeklinde yürütülürse.
Korkularınız veya sıkıntılarınızın zihinsel huzurunuzu bozduğuna inanıyorsanız veya bunlar nedeni ile kişilerle olan ilişkilerinizde problemler ortaya çıkıyorsa veya ev ve iş hayatınızdaki faaliyetleriniz korkulardan kaynaklanan nedenlere sorunlar içermeye başladı ise vakit geçirmeden bir psikiyatri uzmanına müracaat edin.
Genelde sosyal fobili bir hastada başarılı sonuçlar alınır. Amerikan Ulusal Mental Sağlık Enstitüsüne göre sosyal fobisi olanların %80 i ilaçla tedaviden, davranışsal tedaviden ve ikisinin kombine kullanımından fayda görmektedir.