Bu yazıda; acemi ve borsa ile yeni tanışmış yatırımcıların borsa nasıl oynanır sorusuna cevaplar verdik. İşlemlere başlamadan bilinmesi gerekenlerden alım-satım işlemlerinin nasıl yapıldığına kadar bilgiler bulacaksınız.
Tamam, tamam… Elbette biliyoruz, borsa bir oyun değil! Ayrıca böyle görmenin oldukça yanlış olduğunu da biliyoruz. Peki, neden sürekli bu kelimeyi kullanıyorsun, diyebilirsiniz; sizlerinde bildiği gibi kıymetli bir evraka nasıl kağıt diye benzetme yapıyorsak, borsa işlemlerini de ‘oynamak’ kelimesiyle anıyoruz. Gelelim başlığımıza; şu an bile birçok kişinin borsadan nasıl para kazanıldığını merak ettiğini biliyoruz. Hele ki bir miktar birikmiş paranız varsa bunu değerlendirmek için iyi bir alternatif görüyor olabilirsiniz.
Borsa piyasası, uzun yıllardır bünyesinde birçok yatırımcıyı barındırmıştır ve bunların bazıları iyi bir kazanç elde ederken, bazıları batmıştır. Kazanan kişilerin, sessiz sakin bir şekilde yatırımlarını yaptığını, kaybedenlerin ise sayfalar dolusu nefret söyleminde bulunduğunu biliyoruz. Kaybeden kişilerin yaptığı yorumlara göz atacak olursanız, “madem böyleydi girmeseydin be kardeşim” diyeceğiniz durumlarla karşılaşabilirsiniz. Mesela asgari ücretle çalışan bir kişinin maaşının bir kısmını borsaya yatırdığını ve kaybettiğini görebilirsiniz. Peki, hiç uyarılar yapılmıyor mu, eğitimlerde bahsedilmiyor mu; borsaya yatıracağınız paranın ihtiyacınız olmayan, birikmiş bir para olması veya borç parayla borsaya girilmemesi gerektiği! Bu durum aslında açıkça gösteriyor ki; kaybedenlerin birçoğu aslında kendi hatalarının kurbanı oluyor, borsanın değil…
Borsada gerçekten doğru adımlar attığınız zaman kazanç elde edebiliyorsunuz ve bunun açık örnekleri bulunuyor. Biraz araştırmanızla bu kişileri tanıyabilirsiniz. Şimdi bizler de sizler için acemi bir yatırımcının borsada nasıl yatırım yapması ve tabiri caizse borsa oynamanın gerektirdiklerini paylaşmak istiyoruz:
Borsaya Başlamadan Önce Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
Borsada “show must go on“ demeden önce bilmeniz gereken bazı konular bulunuyor. Bunların başında da borsanın gerçekten size hitap edip etmediğini öğrenmek geliyor. Sonuçta borsayı iyi veya kötü bir şekilde duymuş olabilirsiniz. Aldığınız bu duyumlarla bir heves borsaya girmeniz doğru değildir. Bu nedenle biraz araştırma yapmalı ve borsanın gerçekten ne olduğunu öğrenmelisiniz.
Bilmediğiniz herhangi bir işe bodoslama dalarsanız, istisnai durumlar dışında başarısız olursunuz. Borsaya girip büyük bir hezimet yaşayan kişilerin birçoğu da bu nedenle kaybetmektedir. Yapmanız gereken interneti biraz karıştırmak veya bir kitapçıya giderek borsa hakkında yazılmış bir kitap alıp okumaktadır. Bakın bakalım gerçekte borsa neymiş. Bu şekilde alacağınız en temel bilgiler, borsa hakkında aklınızda bir şeylerin şekillenmesini sağlayacaktır. Ayrıca gerçekten borsaya girip girmeme konusunda da fikirleriniz oluşacaktır. Aldığınız küçük bilgiler de borsada hemen girip başarılı olmanızı sağlayamayacaktır. Bu yüzden kararınızı vermişseniz, borsa hakkında daha derinlere inmeye başlayabilirsiniz.
Borsa Nasıl Oynanır Kısaca Anlatım
Konumuza istinaden detaylara geçmeden önce borsa nasıl oynanır sorusuna kısaca bir cevap vermek istiyorum. Borsa oynamanın mantığı, düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satarak para kazanmaktır. Bunun için fiyatların nasıl değiştiğini takip edersiniz ve gördüğünüz kıpırtılar karşısında almaya karar verirsiniz. Bu işlemlerinize bir aracı kurum eşlik etmektedir. Siz hesabınızı da bu aracı kurum üzerinden açarsınız ve hesabınıza dilediğiniz miktardaki parayı yatırarak işlemlere hazır hale gelirsiniz.
Borsa mantığına uygun olarak alıp sattığınız yatırım araçları, hisse senetleri, emtialar, vadeli işlem sözleşmeleri, tahviller ve bonolardır. Bu yatırım araçlarını iyi bir şekilde tanıdığınız için fiyatlarında meydana gelecek değişimleri önceden kestirebilirsiniz. Diyelim ki; bir A şirketinin hissesi yükselecek ve siz bunu fark ettiniz. Hemen belli fiyat aralığından aracı kurumunuza o hisseyi alması emrini verirsiniz. Bu emir, aracı kurumunuz vasıtasıyla borsaya iletilir ve belirttiğiniz aralıktan satın alınır. Daha sonra beklentiniz gerçekleştiğinde ise hisseyi satarak karınızı almak istersiniz. Bu seferde aracı kuruma satma emrinizi iletirsiniz ve aracı kurum da bu satışı gerçekleştirir. Bu şekilde bir borsa işlemi yapmış ve para kazanmış olursunuz.
En basit ve kısa anlatımı ile borsada bu şekilde yatırım yapılmaktadır. Bu süreç içerisinde elbette birçok incelik vardır ve hepsine dikkat edip kendinizi geliştirerek yatırımlarınızı kontrollü bir şekilde yaparsınız.
Borsa Nasıl Oynanır Öğrenmek için Neler Yapılabilir?
Borsada yatırım yapmaya karar verdiğiniz zaman, eğitimleri araştırmanızda fayda vardır. Çünkü henüz piyasanın nasıl işlediğini, borsa iyi bir yatırım mı bilmiyorsunuz ve bir şeyi alıp satarak nasıl para kazanıldığı hakkında hiçbir bilginiz yok. Alacağınız eğitimler sonucunda bu konuları öğrenebilirsiniz. Hatta internet sayesinde çok daha kolay biraz şekilde bu bilgileri depolayabilecek ve hazmedebileceksiniz. Eğitimleri bulmanın en kolay yolu internettir. Diğer kaynaklar hakkında bilgiyi de internetten edinebilirsiniz. Hangi borsa kitabının faydalı olduğu, eğitim seminerlerinin nasıl ve nerede verildiği gibi konuları öğrenebilir, kaydınızı yaptırabilirsiniz. Sizler için daha önce araştırmış olduğumuz borsa kitapları için buraya bakın.
Kitaplar, eğitim videoları, seminerler ve demo hesaplar şeklinde bir dizi eğitim almanız mümkündür. Yatırımcıyı bilgilendirme platformları, ücretsiz veya belli ücretler karşılığında eğitimler vermektedir ve isteyen herkes kaydını kolayca yaptırabilmektedir. Kitap ve videolardan alacağınız teorik bilgileri uygulamada nasıl kullanacağınızı da bilmeniz gerekiyor. Hep derler ya; sizin okulda öğrendikleriniz gerçek hayatta işlemez diye. İşte bu yüzden demo hesap denen sanal platformları da kullanmanızı öneririz. Mobil oyunlarda kurduğunuz klanı güçlendirmek için coin biriktirmek gibi demo hesaplarda da sanal parayı artırabilmeniz gerekiyor. (Borsa Oyunları için Tıklayın.) Borsa nasıl oynanır öğrenmek istiyorsanız, bu eğitimlere katılmanızda fayda vardır. Ne derler bilirsiniz; kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez!
Ben de Sizinle Borsa Oynayabilir miyim?
Eğitimleri aldınız ve acemi bir borsacı olarak borsaya girmeye hazır hissediyorsunuz. İşlemlere başlamak için mutlaka bir aracı kuruma ihtiyacınız vardır. İşlemlerinizde size refakat edecek olan ve borsaya “al abi, bu arkadaşın emri” diyecek bu kurumu, özenle seçmeli ve güvenebilmelisiniz. Sonuçta para kazanırken yanınızda olan kişilerin akbabalar olmaması gerekiyor. Borsa İstanbul ve SPK’nın resmi web siteleri üzerinden borsa aracı kurumlarına ulaşabilirsiniz. Bu kurumlarla iletişim kurarak görücü usulünde evlilik gibi elektrik alabilmeniz gerekiyor.
Aracı kurumunuzu seçtikten sonra yatırım hesabınızı açtırmalı ve resmi olarak bir borsacı olmalısınız. Vadesiz bir yatırım hesabınız varsa bu hesabı kullanabilirsiniz; yoksa bir bankaya giderek kolayca açtırabilirsiniz. Bu hesabın ve borsanın istediği ikametgah, nüfus kayıt örneği gibi bilgileri postaladıktan, gerekli imzaları attıktan sonra borsa hesabınız açılmış olacaktır. Sonrası malum… İnternet bankacılığına benzer şekilde hesabınıza girersiniz ve seçtiğiniz hisse senetleri ve diğer enstrümanlara gerekli emirleri vererek işlemlere başlayabilirsiniz. Bankalar üzerinden borsa nasıl oynanır öğrenmek isteyenleri bu yazıya; internetten nasıl oynanır öğrenmek isteyenleri buraya alalım.
Borsada Var Olmak için Kaç Para Yatırmalıyım?
Birçok kişi borsaya girmek için zaten zengin olması gerektiğini düşünür. Ama bu düşünce oldukça yanlıştır. Çünkü borsada 1 hisse senedinin fiyatıyla bile yatırım yapabilirsiniz. Örneğin bir A hissesi 2 lira ise 2 liraya o hisseyi alırsınız. Elbette borsada komisyon söz konusudur ve aracı kurumunuza size aracılık ettiği için bir ödeme yaparsınız. Banka yaptığı bir işlem karşılığında işlem ücreti aldığı gibi aracı kurumda almaktadır. Bu noktada aracı kurumu seçerken komisyon ve işlem ücretleri hakkında da bilgi edinmeniz de fayda vardır. Tüm kazancınızı aracı kuruma vermemek için düşük komisyon ücretli kurumlarla anlaşmalısınız.
Borsaya giriş için belli bir minimum teminat miktarı da bulunmamaktadır. Yani “senin 100 liran var sen borsaya giremezsin” gibi bir kural yoktur. İstediğiniz miktarda paraya borsaya girebilir ve işlemlere başlayabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken ise borsaya yatıracağınız paranın, borç, kredi veya ailenizi geçindireceğiniz para olmamasıdır. Borsaya yatırdığınız para bir köşede biriktirdiğiniz ve kaybetseniz de aile geçiminizi bozmayacak bir para olmalıdır.
Borsa Oynamanın Mantığı Nedir?
Para kazanmak için neden borsayı seçtiğinizi biliyor musunuz? Belki de aldığınız duyumlar veya edindiğiniz bilgiler sonucunda yalnızca borsayla ilgilenerek para kazanabileceğinizi gördünüz. Borsanın uzun yıllarda bilinçli yatırımcılara para kazandıran bir yer olduğu gerçektir; peki, bu nasıl oluyor hemen anlatalım:
Borsada fiyatlar, arz ve talep dengesine göre değişiklik göstermektedir. Yani siz bir hisse senedini almak istediğinizde satmak isteyen birisinin olması gerekiyor. Sizin al emrinize karşı, sat emri veren birisi olduğu zaman işlemini gerçekleşir. Sizin almak istemenizdeki amaç, o hissenin değer kazanacağını düşünmenizdir. O hisse senedi için yaşanacak herhangi bir iyi gelişme fiyatını yükseltecektir ve örneğin şirketin çok büyük bir projeye dahil olduğunu, yıldızının parlayacağını hissettiniz. Bu durumda siz borsaya aracı kurumla bağlanıp teklifinizi yaparsınız. Daha sonra beklentileriniz gerçekleşip, hisse senedinin fiyatı arttığında da satmak için emir verirsiniz. Satış gerçekleştiğinde ise ilk baştakine göre daha fazla paranız olmaktadır. İşte bu kadar basit bir para kazanma mantığı vardır.
Daha yalın bir şekilde; düşük fiyattan alıp, yüksek fiyattan satmaktır, borsa oynamanın mantığı!
Borsada Fiyatları Etkileyen Olaylar Nelerdir?
Borsanın oldukça basit bir para kazanma mantığı olduğunu gördünüz. Bu noktada dikkat etmeniz gereken ise fiyatların neden değiştiğidir. Fiyatları oluşturan arz ve talebin hangi faktörlerden etkilendiğini bilmelisiniz. Bu konuyu da gözünüzde büyütmeyin; çünkü dikkatli bir piyasa takibi yaparak kolayca anlayabilirsiniz. Örneğin ABD’den yapılacak bir açıklama öncesi tüm piyasaların ve yatırım araçlarının endişeden titrediğini görürsünüz. Çünkü dünyanın en büyük ekonomisi ve FED Başkanı Janet Yellen‘in ağzını açıp esnemesi bile bir gerginlik yaratmaya yetiyor. Buna benzer şekilde birçok konu vardır ve yatırım araçlarına hakim olduktan sonra kolayca neyin neyi etkilediğini bariz bir şekilde anlamaya başlayacaksınız.
Başarılı bir borsa oyuncusu, fiyatları iyi bir şekilde takip ederek portföyüne yön vermektedir. Eğer fiyatların dilinden tam olarak anlayabilirseniz, borsada gerçekten doğru adımlar atabilirsiniz. Bunun için acele etmeden ve sabırlı bir şekilde gözlem yapmanız gerekiyor. Bu noktada eğer aklınız karışıyorsa, borsa haberlerini bir süre takip etmenizi öneririm. Çünkü haberlerde, A hissesi şu nedenden dolayı şu seviyeye düştü tarzında bilgiler verilir. Bir süre bu haberleri takip ederseniz, hangi enstrümanın nelerden etkilendiğini çok daha iyi anlayabilirsiniz.
Borsada Neye Yatırım Yaparım?
Borsada paranızı değerlendirebileceğiniz birçok yatırım aracı vardır. Genellikle hisse senetleriyle yatırım tercih edilse bile emtialar, vadeli işlem sözleşmeleri, tahvil, bono gibi enstrümanlarla da işlem yapabilirsiniz. Önemli olan yükseliş potansiyeli gördüğünüz bir hisse veya diğer yatırım araçları için tüm paranızı kullanmamaktır. Farklı hisse ve yatırım araçlarının da bulunduğu bir portföy oluşturmalısınız. Bu portföy sizi dengede tutacaktır. Yani tek bir hisse senedi ile Allah’a emanet yatırım yapmak yerine tevekkül işini doğru anlayıp edip eşeğinizi sağlam kazığa bağlamalısınız.
Portföyü oluştururken nasıl bir yatırım istediğinize karar vermeniz gerekiyor. Yani hızlı bir kazanç istiyorsanız, yüksek getirili hisseleri tercih edersiniz. Ama bu hisselerin riskli olduğunu da bilmelisiniz ve kabul ediyor olmalısınız. Yok ben yavaştan alayım diyorsanız, düşük likiditeli ama güvenilir garanti şirketlerin hisselerini tercih etmelisiniz. Bu konuda da daha önce bahsettiğimiz portföy seçeneklerine bir göz atmanızı öneririm.
Borsada Alım – Satım Nasıl Gerçekleşir?
Borsada yapılan alım – satım işlemleri, tamamen arz ve talep üzerinden gerçekleşmektedir. Bunu anlamayı kolaylaştırmak için bir örnekle anlatmak en iyisidir. Diyelim ki; bir X şirketinin hissesini almak istiyorsunuz. Sizin bu hisseyi alabilmeniz için, satmak isteyen bir başka yatırımcı ile karşılaşmanız gerekiyor. Elbette bu karşılaşma “merhaba ben bu hisseyi almak istiyorum ama sen satmak istiyor musun” tarzında olmuyor. Emirleriniz piyasada birbiriyle karşılaşıyor, siz değil. Sizin alış emrinize karşılık, bir satış emri bulunduğunda işlem gerçekleşir ve 2 gün içerisinde almak isteyen parasını, satmak isteyen de hissesini transfer eder.
Borsada vereceğiniz alım – satım emirleri, belli bir fiyat kademesinden verilir. X hissesi 1000 – 5000 lira arasında bir fiyata sahipse, 100’er liralık adımlarla işlem görür. Yani siz emrinizi 2050 liradan veremezsiniz, 2000 veya 2100 liradan verebilirsiniz. Bu fiyatlar bir seans içerisinde en fazla % 10 artı veya eksi yönde hareket ederler ve siz tek seansta voleyi vurmayın diye değil; aşırı dalgalanma olup da tüm dengeler şaşmasın diye bu şekildedir. Yani siz bir gün önce 2000 liradan aldığınız hisseyi, “4000 liradan satayım da köşeyi döneyim” diyemezsiniz. Böyle bir şey mümkün olsaydı, tüm dengeler bozulur ve ekonomi diye bir şey kalmazdı.
Siz 2000 liradan X hissesi için verdiğiniz alım emri, bekleyen alım emirlerine dahil olur. Burası bekleyen emriler havuzu olarak düşünebilirsiniz. Çünkü burada, 2000 lira ve altındaki alım emirleri ve 2100 lirada ve üstünde bekleyen satış emirleri toplanmaktadır. Bu havuzda aynı değerlere sahip emirler karşılaşana kadar bir bekleme söz konusudur. Beklemekten sıkılanlar elbette olacaktır ve bu sefer yatırımcı almak istediği hisse için havuzda bekleyen satış emirlerden birisiyle emrinin karşılaşması için emir verir. Örneğin, “benim hissemi 2000’den sat, bana 2100’den al” dersiniz. Böyle olunca emirler karşılaşır ve sizin alım – satım işleminiz de gerçekleşmiş olur.
Bu işlem sonucunda ise hissenin fiyat aralığı 2000 – 2100 aralığından, 1900 – 2000 aralığına geçecektir. Bu sefer bir kişi “X hissesi nasıl” dediğinde, “1900 – 2000” cevabını alacaktır. Borsada ne zaman alım yapmak gerektiğini öğrenmek istiyorsanız, bu yazımıza bir göz atmanızı öneririm.
Borsa Alım – Satım İşlemleri Nerede Gerçekleşir?
Borsa işlemleri, günümüzde elektronik ortamlarda gerçekleşmektedir. Yani her işlem sanal bir şekilde yapılmaktadır. Borsada alım – satım işlemlerinin gerçekleşmesi için özel yerler vardır. Bu elektronik ortamlara borsa jargonunda tahta denmektedir. Borsa ekranı olarak da adlandırıldığını duyarsınız. Buralarda emirler karşılaşır ve alım – satım işleminiz gerçekleşir. Siz internet bankacılığında olduğu gibi yatırım hesabınızda online olursunuz ve alıp satmak istediğiniz yatırım aracı için emirlerinizi basitçe verirsiniz. Siz emrinizi verdikten sonraki işlemler aracı kurum tarafından yapılır.
Borsa Fiyatlarını Nasıl Takip Ederim?
Borsada sürekli değişim gösteren alım ve satım fiyatlarını takip etmeniz oldukça önemlidir. En doğru ve avantajlı fiyat aralığından emir verebilmek için bu fiyat değişimlerine hakim olmanız gerekiyor. Almak veya satmak istediğiniz hisse senedinin fiyatının hangi seviyelere geldiğini görmek için borsa takip programları bulunmaktadır. Bu programların bazıları ücretlidir ve anlık değişimleri verirler. Ücretsiz versiyonları da bulunmaktadır ve bu programlar da fiyatları 10 veya 15 dakika gecikmeli olarak size ulaştırırlar. Bu bilgiler takip ettiğiniz sayfanın herhangi bir yerinde yazar ve mutlaka bu bilgiyi aramalısınız.
Borsada Başarıyı Elde Etmek için Nelere Dikkat Edilmeli?
Para kazanmak için girdiğiniz borsada başarılı olmak için dikkat etmeniz gereken temel ve oldukça önemli noktalar bulunmaktadır. Bunların başında bilgi seviyeniz, deneyiminiz, stratejileriniz, piyasa takibi ve yorum yeteneğiniz ile psikolojiniz gelmektedir. Bu konuları da kısa ele alalım:
Borsa Bilgi ve Deneyimi Nasıl Artırılır?
Her gün bir alışveriş sitesinden diğerine koştuğunuz veya futbol sonuçlarını takip ettiğiniz internetten, borsa hakkında da araştırmalar yapabilirsiniz. Aynı şekilde elinizden düşmeyen romantik aşk romanları gibi borsa kitaplarını da okuyabilirsiniz. Yapmanız gereken yalnızca borsa hakkında kaynaklar bulmak ve hepsini didik didik incelemektir. İnternette, uzmanların bloglarını veya borsa bilgileri paylaşan web sitelerini takip edebilirsiniz. Borsa eğitimi veren kurumlara, eksik olduğunuz konuları öğrenmek için başvurabilirsiniz. Deneyiminizi geliştirmek içinse sanal borsa hesaplarında alıştırmalar yapabilirsiniz.
Borsa Stratejisi Nasıl Geliştirilir?
Borsada kendi stratejilerinizle yol almanız gerekiyor. Açıkçası borsada başkasının ipiyle kuyuya inemezsiniz. Bu konuda çok fazla dolandırıcılık yapılıyor ve akıl almaz şekillerde paranızdan oluyorsunuz. Bu topa girmemek için başkalarının dediklerine kulağınızı tıkamalı ve tamamen kendi bilgilerinizle geliştirdiğiniz stratejileriniz üzerinden ilerlemelisiniz. Kendiniz için en doğru stratejiyi bulmak içinse demo hesapları kullanabilirsiniz.
Piyasa Takibi ve Yorumu Nasıl Yapılır?
Borsada arz ve talep çok önemli olduğu için açıklanan verileri, yaşanan gelişmeleri, siyasi ilişkileri, para politikalarını sıkı bir şekilde takip etmeniz gerekiyor. Tüm bu faktörler arz ve talebi etkileyecektir, doğal olarak fiyatların değişmesine de neden olacaktır. Hangi olayın hangi yatırım aracı üzerinde nasıl etkiler yarattığını tahmin edebilmelisiniz. Bunu yapmak için de yatırım araçlarını çok iyi bir şekilde tanımanız gerekmektedir.
Psikoloji Nasıl Olmalı?
Borsa ile psikolojinin ne alakası var arkadaşım demeyin. Çünkü sabırsız, aceleci, panik bir kişiliğe sahipseniz, borsada başarılı olmanız biraz zorlaşıyor. Yaşanan hareketler karşısında nasıl hareket edeceğinizi bilemezseniz ve panik yaparsanız, kaybedersiniz. Ayrıca meydana gelen bir ani bir harekette “tüh, keşke” dememeniz gerekiyor. Çünkü baştan bir yol belirlediğiniz ve buna göre bir plan yaptınız. Anlık bir değişimle bu planı bozmamalısınız. Sağlam bir psikoloji ile dimdik bir duruş sergilemelisiniz. Dedikodu yapmamalı ve kazancınızdan, kaybınızdan, aldığınız hisseden, izlediğiniz yoldan muhabbet açmamalısınız. Başkaları gibi hareket etmemeli, sürü psikolojiyle onlar atlıyor diye sizde atlamamalısınız. Bu noktada ise kendinizden ve bilgi seviyenizden emin olursanız, sarsılsanız bile yıkılmazsınız!
Diğer Özel Dosyalarımız
Sizlerle paylaşmış olduğumuz diğer özel dosyalara da göz atmanızı öneririz:
Borsa hakkında yazılan ve yapılan birçok kötü yorumla karşılaştığımız dile getirmek istiyorum. Borsaya canavar ve şeytan işi muamelesi yapan bu kişilerin, birçoğunun borsadan çok uzak olduklarını da anlamak mümkün. Ön yargılarınızdan kurtularak ve hiç olmazsa genel kültür olarak borsa hakkında biraz bilgi edinirseniz, belki de büyük bir fırsatı kaçırdığınızı anlayabilirsiniz. Belki de “evet, borsa bana göre değilmiş” diyebilirsiniz. Sonuçta herkes kendi özgür iradesi ile hareket ediyor ve parasını yönetiyor.
Şunu unutmamalısınız ki; para yönetimi konusunda edineceğiniz her bilgi, geleceğinize yatırım yapmanızı sağlayacaktır ve tasarruflu, bilinçli bir tüketici olarak yaşamınızı daha kaliteli bir şekilde sürdüreceksiniz.
Kaynak:
Tamam, tamam… Elbette biliyoruz, borsa bir oyun değil! Ayrıca böyle görmenin oldukça yanlış olduğunu da biliyoruz. Peki, neden sürekli bu kelimeyi kullanıyorsun, diyebilirsiniz; sizlerinde bildiği gibi kıymetli bir evraka nasıl kağıt diye benzetme yapıyorsak, borsa işlemlerini de ‘oynamak’ kelimesiyle anıyoruz. Gelelim başlığımıza; şu an bile birçok kişinin borsadan nasıl para kazanıldığını merak ettiğini biliyoruz. Hele ki bir miktar birikmiş paranız varsa bunu değerlendirmek için iyi bir alternatif görüyor olabilirsiniz.
Borsa piyasası, uzun yıllardır bünyesinde birçok yatırımcıyı barındırmıştır ve bunların bazıları iyi bir kazanç elde ederken, bazıları batmıştır. Kazanan kişilerin, sessiz sakin bir şekilde yatırımlarını yaptığını, kaybedenlerin ise sayfalar dolusu nefret söyleminde bulunduğunu biliyoruz. Kaybeden kişilerin yaptığı yorumlara göz atacak olursanız, “madem böyleydi girmeseydin be kardeşim” diyeceğiniz durumlarla karşılaşabilirsiniz. Mesela asgari ücretle çalışan bir kişinin maaşının bir kısmını borsaya yatırdığını ve kaybettiğini görebilirsiniz. Peki, hiç uyarılar yapılmıyor mu, eğitimlerde bahsedilmiyor mu; borsaya yatıracağınız paranın ihtiyacınız olmayan, birikmiş bir para olması veya borç parayla borsaya girilmemesi gerektiği! Bu durum aslında açıkça gösteriyor ki; kaybedenlerin birçoğu aslında kendi hatalarının kurbanı oluyor, borsanın değil…
Borsada gerçekten doğru adımlar attığınız zaman kazanç elde edebiliyorsunuz ve bunun açık örnekleri bulunuyor. Biraz araştırmanızla bu kişileri tanıyabilirsiniz. Şimdi bizler de sizler için acemi bir yatırımcının borsada nasıl yatırım yapması ve tabiri caizse borsa oynamanın gerektirdiklerini paylaşmak istiyoruz:
Borsaya Başlamadan Önce Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
Borsada “show must go on“ demeden önce bilmeniz gereken bazı konular bulunuyor. Bunların başında da borsanın gerçekten size hitap edip etmediğini öğrenmek geliyor. Sonuçta borsayı iyi veya kötü bir şekilde duymuş olabilirsiniz. Aldığınız bu duyumlarla bir heves borsaya girmeniz doğru değildir. Bu nedenle biraz araştırma yapmalı ve borsanın gerçekten ne olduğunu öğrenmelisiniz.
Bilmediğiniz herhangi bir işe bodoslama dalarsanız, istisnai durumlar dışında başarısız olursunuz. Borsaya girip büyük bir hezimet yaşayan kişilerin birçoğu da bu nedenle kaybetmektedir. Yapmanız gereken interneti biraz karıştırmak veya bir kitapçıya giderek borsa hakkında yazılmış bir kitap alıp okumaktadır. Bakın bakalım gerçekte borsa neymiş. Bu şekilde alacağınız en temel bilgiler, borsa hakkında aklınızda bir şeylerin şekillenmesini sağlayacaktır. Ayrıca gerçekten borsaya girip girmeme konusunda da fikirleriniz oluşacaktır. Aldığınız küçük bilgiler de borsada hemen girip başarılı olmanızı sağlayamayacaktır. Bu yüzden kararınızı vermişseniz, borsa hakkında daha derinlere inmeye başlayabilirsiniz.
Borsa Nasıl Oynanır Kısaca Anlatım
Konumuza istinaden detaylara geçmeden önce borsa nasıl oynanır sorusuna kısaca bir cevap vermek istiyorum. Borsa oynamanın mantığı, düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satarak para kazanmaktır. Bunun için fiyatların nasıl değiştiğini takip edersiniz ve gördüğünüz kıpırtılar karşısında almaya karar verirsiniz. Bu işlemlerinize bir aracı kurum eşlik etmektedir. Siz hesabınızı da bu aracı kurum üzerinden açarsınız ve hesabınıza dilediğiniz miktardaki parayı yatırarak işlemlere hazır hale gelirsiniz.
Borsa mantığına uygun olarak alıp sattığınız yatırım araçları, hisse senetleri, emtialar, vadeli işlem sözleşmeleri, tahviller ve bonolardır. Bu yatırım araçlarını iyi bir şekilde tanıdığınız için fiyatlarında meydana gelecek değişimleri önceden kestirebilirsiniz. Diyelim ki; bir A şirketinin hissesi yükselecek ve siz bunu fark ettiniz. Hemen belli fiyat aralığından aracı kurumunuza o hisseyi alması emrini verirsiniz. Bu emir, aracı kurumunuz vasıtasıyla borsaya iletilir ve belirttiğiniz aralıktan satın alınır. Daha sonra beklentiniz gerçekleştiğinde ise hisseyi satarak karınızı almak istersiniz. Bu seferde aracı kuruma satma emrinizi iletirsiniz ve aracı kurum da bu satışı gerçekleştirir. Bu şekilde bir borsa işlemi yapmış ve para kazanmış olursunuz.
En basit ve kısa anlatımı ile borsada bu şekilde yatırım yapılmaktadır. Bu süreç içerisinde elbette birçok incelik vardır ve hepsine dikkat edip kendinizi geliştirerek yatırımlarınızı kontrollü bir şekilde yaparsınız.
Borsa Nasıl Oynanır Öğrenmek için Neler Yapılabilir?
Borsada yatırım yapmaya karar verdiğiniz zaman, eğitimleri araştırmanızda fayda vardır. Çünkü henüz piyasanın nasıl işlediğini, borsa iyi bir yatırım mı bilmiyorsunuz ve bir şeyi alıp satarak nasıl para kazanıldığı hakkında hiçbir bilginiz yok. Alacağınız eğitimler sonucunda bu konuları öğrenebilirsiniz. Hatta internet sayesinde çok daha kolay biraz şekilde bu bilgileri depolayabilecek ve hazmedebileceksiniz. Eğitimleri bulmanın en kolay yolu internettir. Diğer kaynaklar hakkında bilgiyi de internetten edinebilirsiniz. Hangi borsa kitabının faydalı olduğu, eğitim seminerlerinin nasıl ve nerede verildiği gibi konuları öğrenebilir, kaydınızı yaptırabilirsiniz. Sizler için daha önce araştırmış olduğumuz borsa kitapları için buraya bakın.
Kitaplar, eğitim videoları, seminerler ve demo hesaplar şeklinde bir dizi eğitim almanız mümkündür. Yatırımcıyı bilgilendirme platformları, ücretsiz veya belli ücretler karşılığında eğitimler vermektedir ve isteyen herkes kaydını kolayca yaptırabilmektedir. Kitap ve videolardan alacağınız teorik bilgileri uygulamada nasıl kullanacağınızı da bilmeniz gerekiyor. Hep derler ya; sizin okulda öğrendikleriniz gerçek hayatta işlemez diye. İşte bu yüzden demo hesap denen sanal platformları da kullanmanızı öneririz. Mobil oyunlarda kurduğunuz klanı güçlendirmek için coin biriktirmek gibi demo hesaplarda da sanal parayı artırabilmeniz gerekiyor. (Borsa Oyunları için Tıklayın.) Borsa nasıl oynanır öğrenmek istiyorsanız, bu eğitimlere katılmanızda fayda vardır. Ne derler bilirsiniz; kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez!
Ben de Sizinle Borsa Oynayabilir miyim?
Eğitimleri aldınız ve acemi bir borsacı olarak borsaya girmeye hazır hissediyorsunuz. İşlemlere başlamak için mutlaka bir aracı kuruma ihtiyacınız vardır. İşlemlerinizde size refakat edecek olan ve borsaya “al abi, bu arkadaşın emri” diyecek bu kurumu, özenle seçmeli ve güvenebilmelisiniz. Sonuçta para kazanırken yanınızda olan kişilerin akbabalar olmaması gerekiyor. Borsa İstanbul ve SPK’nın resmi web siteleri üzerinden borsa aracı kurumlarına ulaşabilirsiniz. Bu kurumlarla iletişim kurarak görücü usulünde evlilik gibi elektrik alabilmeniz gerekiyor.
Aracı kurumunuzu seçtikten sonra yatırım hesabınızı açtırmalı ve resmi olarak bir borsacı olmalısınız. Vadesiz bir yatırım hesabınız varsa bu hesabı kullanabilirsiniz; yoksa bir bankaya giderek kolayca açtırabilirsiniz. Bu hesabın ve borsanın istediği ikametgah, nüfus kayıt örneği gibi bilgileri postaladıktan, gerekli imzaları attıktan sonra borsa hesabınız açılmış olacaktır. Sonrası malum… İnternet bankacılığına benzer şekilde hesabınıza girersiniz ve seçtiğiniz hisse senetleri ve diğer enstrümanlara gerekli emirleri vererek işlemlere başlayabilirsiniz. Bankalar üzerinden borsa nasıl oynanır öğrenmek isteyenleri bu yazıya; internetten nasıl oynanır öğrenmek isteyenleri buraya alalım.
Borsada Var Olmak için Kaç Para Yatırmalıyım?
Birçok kişi borsaya girmek için zaten zengin olması gerektiğini düşünür. Ama bu düşünce oldukça yanlıştır. Çünkü borsada 1 hisse senedinin fiyatıyla bile yatırım yapabilirsiniz. Örneğin bir A hissesi 2 lira ise 2 liraya o hisseyi alırsınız. Elbette borsada komisyon söz konusudur ve aracı kurumunuza size aracılık ettiği için bir ödeme yaparsınız. Banka yaptığı bir işlem karşılığında işlem ücreti aldığı gibi aracı kurumda almaktadır. Bu noktada aracı kurumu seçerken komisyon ve işlem ücretleri hakkında da bilgi edinmeniz de fayda vardır. Tüm kazancınızı aracı kuruma vermemek için düşük komisyon ücretli kurumlarla anlaşmalısınız.
Borsaya giriş için belli bir minimum teminat miktarı da bulunmamaktadır. Yani “senin 100 liran var sen borsaya giremezsin” gibi bir kural yoktur. İstediğiniz miktarda paraya borsaya girebilir ve işlemlere başlayabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken ise borsaya yatıracağınız paranın, borç, kredi veya ailenizi geçindireceğiniz para olmamasıdır. Borsaya yatırdığınız para bir köşede biriktirdiğiniz ve kaybetseniz de aile geçiminizi bozmayacak bir para olmalıdır.
Borsa Oynamanın Mantığı Nedir?
Para kazanmak için neden borsayı seçtiğinizi biliyor musunuz? Belki de aldığınız duyumlar veya edindiğiniz bilgiler sonucunda yalnızca borsayla ilgilenerek para kazanabileceğinizi gördünüz. Borsanın uzun yıllarda bilinçli yatırımcılara para kazandıran bir yer olduğu gerçektir; peki, bu nasıl oluyor hemen anlatalım:
Borsada fiyatlar, arz ve talep dengesine göre değişiklik göstermektedir. Yani siz bir hisse senedini almak istediğinizde satmak isteyen birisinin olması gerekiyor. Sizin al emrinize karşı, sat emri veren birisi olduğu zaman işlemini gerçekleşir. Sizin almak istemenizdeki amaç, o hissenin değer kazanacağını düşünmenizdir. O hisse senedi için yaşanacak herhangi bir iyi gelişme fiyatını yükseltecektir ve örneğin şirketin çok büyük bir projeye dahil olduğunu, yıldızının parlayacağını hissettiniz. Bu durumda siz borsaya aracı kurumla bağlanıp teklifinizi yaparsınız. Daha sonra beklentileriniz gerçekleşip, hisse senedinin fiyatı arttığında da satmak için emir verirsiniz. Satış gerçekleştiğinde ise ilk baştakine göre daha fazla paranız olmaktadır. İşte bu kadar basit bir para kazanma mantığı vardır.
Daha yalın bir şekilde; düşük fiyattan alıp, yüksek fiyattan satmaktır, borsa oynamanın mantığı!
Borsada Fiyatları Etkileyen Olaylar Nelerdir?
Borsanın oldukça basit bir para kazanma mantığı olduğunu gördünüz. Bu noktada dikkat etmeniz gereken ise fiyatların neden değiştiğidir. Fiyatları oluşturan arz ve talebin hangi faktörlerden etkilendiğini bilmelisiniz. Bu konuyu da gözünüzde büyütmeyin; çünkü dikkatli bir piyasa takibi yaparak kolayca anlayabilirsiniz. Örneğin ABD’den yapılacak bir açıklama öncesi tüm piyasaların ve yatırım araçlarının endişeden titrediğini görürsünüz. Çünkü dünyanın en büyük ekonomisi ve FED Başkanı Janet Yellen‘in ağzını açıp esnemesi bile bir gerginlik yaratmaya yetiyor. Buna benzer şekilde birçok konu vardır ve yatırım araçlarına hakim olduktan sonra kolayca neyin neyi etkilediğini bariz bir şekilde anlamaya başlayacaksınız.
Başarılı bir borsa oyuncusu, fiyatları iyi bir şekilde takip ederek portföyüne yön vermektedir. Eğer fiyatların dilinden tam olarak anlayabilirseniz, borsada gerçekten doğru adımlar atabilirsiniz. Bunun için acele etmeden ve sabırlı bir şekilde gözlem yapmanız gerekiyor. Bu noktada eğer aklınız karışıyorsa, borsa haberlerini bir süre takip etmenizi öneririm. Çünkü haberlerde, A hissesi şu nedenden dolayı şu seviyeye düştü tarzında bilgiler verilir. Bir süre bu haberleri takip ederseniz, hangi enstrümanın nelerden etkilendiğini çok daha iyi anlayabilirsiniz.
Borsada Neye Yatırım Yaparım?
Borsada paranızı değerlendirebileceğiniz birçok yatırım aracı vardır. Genellikle hisse senetleriyle yatırım tercih edilse bile emtialar, vadeli işlem sözleşmeleri, tahvil, bono gibi enstrümanlarla da işlem yapabilirsiniz. Önemli olan yükseliş potansiyeli gördüğünüz bir hisse veya diğer yatırım araçları için tüm paranızı kullanmamaktır. Farklı hisse ve yatırım araçlarının da bulunduğu bir portföy oluşturmalısınız. Bu portföy sizi dengede tutacaktır. Yani tek bir hisse senedi ile Allah’a emanet yatırım yapmak yerine tevekkül işini doğru anlayıp edip eşeğinizi sağlam kazığa bağlamalısınız.
Portföyü oluştururken nasıl bir yatırım istediğinize karar vermeniz gerekiyor. Yani hızlı bir kazanç istiyorsanız, yüksek getirili hisseleri tercih edersiniz. Ama bu hisselerin riskli olduğunu da bilmelisiniz ve kabul ediyor olmalısınız. Yok ben yavaştan alayım diyorsanız, düşük likiditeli ama güvenilir garanti şirketlerin hisselerini tercih etmelisiniz. Bu konuda da daha önce bahsettiğimiz portföy seçeneklerine bir göz atmanızı öneririm.
Borsada Alım – Satım Nasıl Gerçekleşir?
Borsada yapılan alım – satım işlemleri, tamamen arz ve talep üzerinden gerçekleşmektedir. Bunu anlamayı kolaylaştırmak için bir örnekle anlatmak en iyisidir. Diyelim ki; bir X şirketinin hissesini almak istiyorsunuz. Sizin bu hisseyi alabilmeniz için, satmak isteyen bir başka yatırımcı ile karşılaşmanız gerekiyor. Elbette bu karşılaşma “merhaba ben bu hisseyi almak istiyorum ama sen satmak istiyor musun” tarzında olmuyor. Emirleriniz piyasada birbiriyle karşılaşıyor, siz değil. Sizin alış emrinize karşılık, bir satış emri bulunduğunda işlem gerçekleşir ve 2 gün içerisinde almak isteyen parasını, satmak isteyen de hissesini transfer eder.
Borsada vereceğiniz alım – satım emirleri, belli bir fiyat kademesinden verilir. X hissesi 1000 – 5000 lira arasında bir fiyata sahipse, 100’er liralık adımlarla işlem görür. Yani siz emrinizi 2050 liradan veremezsiniz, 2000 veya 2100 liradan verebilirsiniz. Bu fiyatlar bir seans içerisinde en fazla % 10 artı veya eksi yönde hareket ederler ve siz tek seansta voleyi vurmayın diye değil; aşırı dalgalanma olup da tüm dengeler şaşmasın diye bu şekildedir. Yani siz bir gün önce 2000 liradan aldığınız hisseyi, “4000 liradan satayım da köşeyi döneyim” diyemezsiniz. Böyle bir şey mümkün olsaydı, tüm dengeler bozulur ve ekonomi diye bir şey kalmazdı.
Siz 2000 liradan X hissesi için verdiğiniz alım emri, bekleyen alım emirlerine dahil olur. Burası bekleyen emriler havuzu olarak düşünebilirsiniz. Çünkü burada, 2000 lira ve altındaki alım emirleri ve 2100 lirada ve üstünde bekleyen satış emirleri toplanmaktadır. Bu havuzda aynı değerlere sahip emirler karşılaşana kadar bir bekleme söz konusudur. Beklemekten sıkılanlar elbette olacaktır ve bu sefer yatırımcı almak istediği hisse için havuzda bekleyen satış emirlerden birisiyle emrinin karşılaşması için emir verir. Örneğin, “benim hissemi 2000’den sat, bana 2100’den al” dersiniz. Böyle olunca emirler karşılaşır ve sizin alım – satım işleminiz de gerçekleşmiş olur.
Bu işlem sonucunda ise hissenin fiyat aralığı 2000 – 2100 aralığından, 1900 – 2000 aralığına geçecektir. Bu sefer bir kişi “X hissesi nasıl” dediğinde, “1900 – 2000” cevabını alacaktır. Borsada ne zaman alım yapmak gerektiğini öğrenmek istiyorsanız, bu yazımıza bir göz atmanızı öneririm.
Borsa Alım – Satım İşlemleri Nerede Gerçekleşir?
Borsa işlemleri, günümüzde elektronik ortamlarda gerçekleşmektedir. Yani her işlem sanal bir şekilde yapılmaktadır. Borsada alım – satım işlemlerinin gerçekleşmesi için özel yerler vardır. Bu elektronik ortamlara borsa jargonunda tahta denmektedir. Borsa ekranı olarak da adlandırıldığını duyarsınız. Buralarda emirler karşılaşır ve alım – satım işleminiz gerçekleşir. Siz internet bankacılığında olduğu gibi yatırım hesabınızda online olursunuz ve alıp satmak istediğiniz yatırım aracı için emirlerinizi basitçe verirsiniz. Siz emrinizi verdikten sonraki işlemler aracı kurum tarafından yapılır.
Borsa Fiyatlarını Nasıl Takip Ederim?
Borsada sürekli değişim gösteren alım ve satım fiyatlarını takip etmeniz oldukça önemlidir. En doğru ve avantajlı fiyat aralığından emir verebilmek için bu fiyat değişimlerine hakim olmanız gerekiyor. Almak veya satmak istediğiniz hisse senedinin fiyatının hangi seviyelere geldiğini görmek için borsa takip programları bulunmaktadır. Bu programların bazıları ücretlidir ve anlık değişimleri verirler. Ücretsiz versiyonları da bulunmaktadır ve bu programlar da fiyatları 10 veya 15 dakika gecikmeli olarak size ulaştırırlar. Bu bilgiler takip ettiğiniz sayfanın herhangi bir yerinde yazar ve mutlaka bu bilgiyi aramalısınız.
Borsada Başarıyı Elde Etmek için Nelere Dikkat Edilmeli?
Para kazanmak için girdiğiniz borsada başarılı olmak için dikkat etmeniz gereken temel ve oldukça önemli noktalar bulunmaktadır. Bunların başında bilgi seviyeniz, deneyiminiz, stratejileriniz, piyasa takibi ve yorum yeteneğiniz ile psikolojiniz gelmektedir. Bu konuları da kısa ele alalım:
Borsa Bilgi ve Deneyimi Nasıl Artırılır?
Her gün bir alışveriş sitesinden diğerine koştuğunuz veya futbol sonuçlarını takip ettiğiniz internetten, borsa hakkında da araştırmalar yapabilirsiniz. Aynı şekilde elinizden düşmeyen romantik aşk romanları gibi borsa kitaplarını da okuyabilirsiniz. Yapmanız gereken yalnızca borsa hakkında kaynaklar bulmak ve hepsini didik didik incelemektir. İnternette, uzmanların bloglarını veya borsa bilgileri paylaşan web sitelerini takip edebilirsiniz. Borsa eğitimi veren kurumlara, eksik olduğunuz konuları öğrenmek için başvurabilirsiniz. Deneyiminizi geliştirmek içinse sanal borsa hesaplarında alıştırmalar yapabilirsiniz.
Borsa Stratejisi Nasıl Geliştirilir?
Borsada kendi stratejilerinizle yol almanız gerekiyor. Açıkçası borsada başkasının ipiyle kuyuya inemezsiniz. Bu konuda çok fazla dolandırıcılık yapılıyor ve akıl almaz şekillerde paranızdan oluyorsunuz. Bu topa girmemek için başkalarının dediklerine kulağınızı tıkamalı ve tamamen kendi bilgilerinizle geliştirdiğiniz stratejileriniz üzerinden ilerlemelisiniz. Kendiniz için en doğru stratejiyi bulmak içinse demo hesapları kullanabilirsiniz.
Piyasa Takibi ve Yorumu Nasıl Yapılır?
Borsada arz ve talep çok önemli olduğu için açıklanan verileri, yaşanan gelişmeleri, siyasi ilişkileri, para politikalarını sıkı bir şekilde takip etmeniz gerekiyor. Tüm bu faktörler arz ve talebi etkileyecektir, doğal olarak fiyatların değişmesine de neden olacaktır. Hangi olayın hangi yatırım aracı üzerinde nasıl etkiler yarattığını tahmin edebilmelisiniz. Bunu yapmak için de yatırım araçlarını çok iyi bir şekilde tanımanız gerekmektedir.
Psikoloji Nasıl Olmalı?
Borsa ile psikolojinin ne alakası var arkadaşım demeyin. Çünkü sabırsız, aceleci, panik bir kişiliğe sahipseniz, borsada başarılı olmanız biraz zorlaşıyor. Yaşanan hareketler karşısında nasıl hareket edeceğinizi bilemezseniz ve panik yaparsanız, kaybedersiniz. Ayrıca meydana gelen bir ani bir harekette “tüh, keşke” dememeniz gerekiyor. Çünkü baştan bir yol belirlediğiniz ve buna göre bir plan yaptınız. Anlık bir değişimle bu planı bozmamalısınız. Sağlam bir psikoloji ile dimdik bir duruş sergilemelisiniz. Dedikodu yapmamalı ve kazancınızdan, kaybınızdan, aldığınız hisseden, izlediğiniz yoldan muhabbet açmamalısınız. Başkaları gibi hareket etmemeli, sürü psikolojiyle onlar atlıyor diye sizde atlamamalısınız. Bu noktada ise kendinizden ve bilgi seviyenizden emin olursanız, sarsılsanız bile yıkılmazsınız!
Diğer Özel Dosyalarımız
Sizlerle paylaşmış olduğumuz diğer özel dosyalara da göz atmanızı öneririz:
Borsa hakkında yazılan ve yapılan birçok kötü yorumla karşılaştığımız dile getirmek istiyorum. Borsaya canavar ve şeytan işi muamelesi yapan bu kişilerin, birçoğunun borsadan çok uzak olduklarını da anlamak mümkün. Ön yargılarınızdan kurtularak ve hiç olmazsa genel kültür olarak borsa hakkında biraz bilgi edinirseniz, belki de büyük bir fırsatı kaçırdığınızı anlayabilirsiniz. Belki de “evet, borsa bana göre değilmiş” diyebilirsiniz. Sonuçta herkes kendi özgür iradesi ile hareket ediyor ve parasını yönetiyor.
Şunu unutmamalısınız ki; para yönetimi konusunda edineceğiniz her bilgi, geleceğinize yatırım yapmanızı sağlayacaktır ve tasarruflu, bilinçli bir tüketici olarak yaşamınızı daha kaliteli bir şekilde sürdüreceksiniz.
Kaynak:
Son düzenleyen: Moderatör:
