Endometriozis: Nedenleri, Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi

Yaygın bir durum olan endometriozis, günlük yaşamınızı etkileyebilecek ağrılı bir durumdur. Endometriozis olduğunda, rahmin iç yüzeyine benzer doku, karın ve pelvik bölgenizdeki diğer yerlerde büyür. Endometriozis, doğurganlık sorunlarının yanı sıra ağrılı ve ağır dönemlere neden olabilir.

Endometriozis nedir?​

Endometriozis, rahminizin iç yüzeyine benzer dokunun vücudunuzun diğer kısımlarında büyüdüğü bir durumdur. Bu doku yanlış yerlerde büyüdüğünde, günlük hayatınızı etkileyebilecek rahatsız edici semptomlar yaşamanıza neden olabilir. Endometriozisi olan bazı kişilerin hamile kalma sorunları da vardır.

Endometriyum rahminizin iç astarıdır. Bu doku, adet döneminde döktüğünüz şeydir. Endometriyumu rahminizin iç astarı boyunca oluşan doku katmanları olarak düşünün. Regl olduğunuzda, bu tabakalar rahminizin duvarlarından düşer ve vücudunuzu terk eder. Hamile kalırsanız, endometriyum gelişimin erken evrelerini desteklemeye yardımcı olur.

Endometriozisiniz olduğunda, diğer organ veya yapılarda endometrial benzeri doku gelişir. Bu doku karnınızda, pelvisinizde ve hatta göğsünüzde büyüyebilir. Bu doku hormonal olarak hassastır ve adet döngüsü sırasında iltihaplanabilir. Bu endometriyal benzeri doku alanları, vücudunuzda yumurtalık kistlerine, yüzeysel lezyonlara, daha derin nodüllere, yapışıklıklara (organlarınızı birbirine bağlayan ve onları birbirine bağlayan doku) ve yara dokusuna neden olabilir.

Endometriozis geliştirebileceğiniz birkaç yer şunları içerir:

• Rahminizin dışı ve arkası.
• Fallop tüpleri.
• Yumurtalıklar
• Vajina.
• Periton (karnınızın ve pelvisinizin astarı).
• Mesane.
• Bağırsaklar.
• Rektum.
• Diyafram (nefes almada önemli bir rol oynayan, göğsünüzün alt kısmına yakın bir kas).

Endometriozis ne kadar ciddi?​

Endometriozis, günlük yaşamınızı etkileyebilecek yaygın bir durumdur. Uzun süreli ağrıya, adet döngünüzde aksamalara ve doğurganlık sorunlarına neden olabilir. Endometriozis semptomları genellikle tedavi ile yönetilebilir.

Kimlerde endometriozis olabilir?​

Endometriozis, en çok 25 ila 40 yaşları arasındaki insanları etkileyen bir durumdur. Ergenlik çağındaki genç insanlarda da olabilir. Birçok kişi menopozdan sonra endometriozis semptomlarından kurtulsa da, yine de rahatsızlığa ve ağrıya neden olabilir.

Endometriozis için bazı risk faktörleri nelerdir?​

Sizi daha yüksek endometriozis geliştirme riskine sokan bazı faktörler vardır. Bu faktörler şunları içerebilir:

• Ailede endometriozis öyküsü.
• İlk adet görmeye başladığınız yaş. 11 yaşından önce adet görmeye başlayan kişiler daha yüksek risk altında olabilir.
• Adet döngünüzün uzunluğu (dönemler arasında daha kısa süre) ve akıntının süresi (kanamanın kaç gün olduğu).
• Rahminizdeki veya fallop tüplerindeki kusurlar.

Endometriozis genetik midir?​

Uzmanlar, endometriozisin kesin nedenini bilmeseler de, ailede endometriozis öyküsü ile bir noktada endometriozis geliştirme riskinin artması arasında bir bağlantı görüyorlar. Ailenizdeki başka bir kişide - anneniz, büyükanneniz veya kız kardeşinizde - endometriozis varsa, riskiniz hakkında sağlık uzmanınızla konuşun.

Endometriozis neden olur? Endometriozisin nedeni bilinmemektedir. Endometriozisiniz olduğunda, rahminizin iç yüzeyine benzer doku yanlış yerlerde büyür. Rahminizin dışı, fallop tüpleri, yumurtalıklar, bağırsak ve pelvik boşluğunuz gibi yerlerde geliştiğinde ağrılı semptomlara neden olabilir. Bu ağrı, artan iltihaplanma ve sıklıkla fibroz ve adezyonlarla ilişkilidir.

Endometriyal benzeri doku rahminizin dışında büyüdüğünde, yara dokusuna (yapışmalara) neden olabilir. Yara dokusunun bu bölümleri organlarınızı kaynaştırabilir ve aralarında normalde olmayan bağlantılar oluşturabilir. Bu rahatsızlık ve ağrıya neden olabilir.

Endometriozisin belirtileri nelerdir?​

Endometriozis ile bağlantılı birçok semptom vardır. Ana semptom ağrıdır. Bu ağrı yoğun veya hafif olabilir. Tipik olarak karnınızda, pelvik bölgenizde ve belinizin alt kısmında hissedilebilir. Endometriozis yaygın bir durum olmasına rağmen, tüm insanlar semptomlar yaşamaz. Bazen endometriozis olabilir ve başka bir prosedür veya kısırlık araştırması sırasında bulunana kadar bunu bilemezsiniz.


Endometriozis semptomları yaşayan kişilerde şunlar olabilir:

• Çok ağrılı adet krampları.
• Adet döneminiz sırasında veya dönemler arasında karın ağrısı veya sırt ağrısı.
• Seks sırasında ağrı.
• Adet dönemlerinde ağır kanama veya adet dönemleri arasında lekelenme (hafif kanama).
• Kısırlık.
• Ağrılı bağırsak hareketleri.

Endometriozis semptomları ile durumun ciddiyeti arasında bir bağlantı yoktur. Bazı insanlar çok az sayıda endometriozis yamasına sahip olabilir ve yine de şiddetli ağrı yaşayabilir. Diğer insanlar şiddetli endometriozise sahip olabilir, ancak çok fazla ağrı yaşamayabilir.

Endometriozisin ilk belirtileri nelerdir?​

Birçok insan endometriozis dönemlerinde ağrı yaşar. Bu ağrı genellikle karın, bel ve pelvik bölgede hissedilir. Dönemler de normalden daha ağır olabilir ve döngüler arasında lekelenme (hafif kanama) olabilir.

Çoğu durumda, endometriozis teşhisi belirtilerinizle başlar. Ağrılı ve ağır dönemler, sağlık uzmanınıza ulaşmanıza neden olabilir. Bir randevuda, doktorunuz size kişisel tıbbi geçmişinizi, önceki gebeliklerinizi ve ailenizde endometriozis olup olmadığını sorarak başlayabilir. Doktorunuz bir pelvik muayene yapabilir. Sağlık uzmanınız daha fazla bilgiye ihtiyaç duyarsa, muhtemelen bir ultrasonla başlayarak pelvik görüntüleme yapacaktır.

Semptomlarınıza, fizik muayene ve ultrason sonuçlarına bağlı olarak, daha fazla endometriozis haritalaması için bir MRI da istenebilir. Hem kesin tanı hem de tedavi için laparoskopi önerilebilir. Endometriozisi doğrulamak için yararlı bir yol olabilir, çünkü işlemi yapan cerrahınız vücudunuzun içine bakmak için küçük bir kamera (laparoskop) kullanabilir. Bu işlem sırasında biyopsi (küçük doku örneği) alınabilir. Tanıyı doğrulamak için biyopsi bir laboratuvara gönderilecektir.

Bazen tesadüfen endometriozis bulursunuz. Endometriozisi olan herkes semptomlar yaşamaz. Bu durumlarda, sağlayıcınız durumu farklı bir prosedür sırasında keşfedebilir.

Endometriozis için kalıcı bir tedavi yoktur, ancak doktorlar bunu yönetmenize yardımcı olacak tedaviler önerebilir. Doğru tedaviyi bulmak, yaşınız ve semptomlarınız dahil olmak üzere birçok farklı faktöre bağlıdır. Doktorlar ayrıca çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinizi tartışacak ve bu da en iyi tedavi seçeneklerini belirlemenize yardımcı olabilir.

Sağlık uzmanınız, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç faktöre dayalı olarak endometriozis için tedavi planınızı oluşturmanıza yardımcı olacaktır:

• Endometriozisinizin şiddeti.
• Gelecekteki gebelikler için planlarınız.
• Yaşınız.
• Semptomlarınızın şiddeti (genellikle ağrı).

Çoğu durumda, tedavi planınız öncelikle ağrınızı yönetmeye ve doğurganlık sorunlarını iyileştirmeye odaklanacaktır (ileride bir hamilelik planlıyorsanız). Bu ilaçlar ve ameliyat yoluyla yapılabilir.

İlaçlar genellikle endometriozis semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olmak için kullanılır. Bunlar ağrı kesici ilaçları ve hormon tedavilerini içerebilir.

Endometriozisi baskılamak için hormonal seçenekler şunları içerebilir:

• Doğum kontrolü : Östrojen ve progesteron kullanan kombinasyon seçenekleri veya yalnızca progesteron içeren seçenekler dahil olmak üzere çok sayıda hormonal baskılama seçeneği vardır. Bunlar, oral doğum kontrol hapları, vajinal halka, doğum kontrol iğnesi, Nexplanon implantı veya RİA dahil olmak üzere birçok biçimde gelir. Bu hormonal tedavi genellikle insanların daha hafif, daha az ağrılı dönemler geçirmesine yardımcı olur. Bunlar gebelik girişiminde bulunan hastalar için seçenekler değildir.
• Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) ilaçları : Bu ilaç aslında adet döngünüze neden olan hormonları durdurmak için kullanılır. Bu temelde üreme sisteminizi acınızı dindirmenin bir yolu olarak beklemeye alır. GnRH ilaçları ağızdan hap (ağızdan), iğne veya burun spreyi şeklinde alınabilir.
• Danazol (Danocrine®): Bu, adet görmenize neden olan hormonların üretimini durduran başka bir hormonal ilaç şeklidir. Bu ilacı endometriozis semptomları için alırken, ara sıra adet dönemleriniz olabilir veya tamamen durabilir.

Tüm bu ilaçlarla, ilacı almayı bırakırsanız belirtilerinizin geri gelebileceğini not etmek önemlidir. Bu ilaçlar hamilelik sırasında veya aktif olarak hamile kalmaya çalışıyorsanız önerilmez. Başlamadan önce her ilacın artıları ve eksileri hakkında sağlık uzmanınızla konuşun.

Endometriozis ağrı kesici ilaçlar şunları içerebilir:

• Reçetesiz ağrı kesici.
• Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler).

Bazı durumlarda, doktorunuz endometriozisi doğrulamak ve tedavi etmek için ameliyat önerebilir. Cerrahi bir prosedürün her zaman riskleri vardır. Bununla birlikte, endometriozis ameliyatı, ağrıyı hafifletmenin ve bazı durumlarda doğurganlığınızı iyileştirmenin etkili bir yolu olabilir.

Endometriozis kronik bir hastalık olarak kabul edilir. Birçok kişi ameliyattan sonra endometriozis ağrısından kurtulur, ancak semptomlar birkaç yıl içinde geri gelebilir. Endometriozisinizin ciddiyeti, ameliyattan sonra ne kadar çabuk geri geldiği konusunda bir rol oynayabilir. Doktorunuz, en iyi sonuç için cerrahi bir prosedürü ilaçlarla birleştirmeyi önerebilir. Sağlayıcınız, merkezi sinir ağrısı için ilaçlı veya ilaçsız pelvik taban fizik tedavisi önerebilir.

Endometriozis tedavisi için cerrahi seçenekler şunları içerir:

• Laparoskopi : Bu prosedürde, cerrahınız karnınızda çok küçük bir kesi yapacak (<1 santimetre) ve laparoskop adı verilen ince tüp benzeri bir aleti vücudunuza sokacaktır. Bu araç, vücudunuzun içini görmek ve yüksek çözünürlüklü bir kamera ile endometriozisi tanımlamak için kullanılabilir. Lezyonları çıkarmak ve çıkarmak için ek 5 milimetrelik aletler daha sonra kullanılabilir.
• Histerektomi : Şiddetli vakalarda, adenomiyoz gibi başka uterin rahatsızlıklarınız varsa ve gelecekteki doğurganlık arzunuz varsa, cerrahınız mevcut endometriozis ve skar dokusu miktarına bağlı olarak rahminizin alınmasını önerebilir. Histerektominiz varsa, ağrınızı en iyi şekilde azaltmak için endometriozis alanları yine de eksize edilmelidir.

Endometriozis hastasıysanız ve hamile kalmaya çalışıyorsanız tüp bebek (IVF) bu hedefe ulaşmanıza yardımcı olabilir.

Endometriozis kendi kendine geçebilir mi?​

Bazı durumlarda endometriozis kendi kendine geçebilir. Zamanla, endometriozis lezyonları ara sıra küçülebilir ve sizde daha azına sahip olabilirsiniz. Bu, genellikle vücudunuzdaki östrojen miktarındaki düşüşle ilişkili olan menopozdan sonra da olabilir.

Birçok insan için, ağrı gibi semptomları kontrol altına almak için endometriozisin sürekli olarak tedavi edilmesi gerekir. Sağlık uzmanınızla düzenli bir randevu programı sürdürmeniz önemlidir, böylece durumunuzu uzun vadede yönetmek için birlikte çalışabilirsiniz.

Endometriozis tedavi edilmezse ne olur?​

Zamanla rahminizin dışında büyüyen endometriyal benzeri doku kistlere, adezyonlara ve yara dokusuna neden olabilir. Bu, özellikle adet dönemlerinde uzun süreli (kronik) ağrı yaşamanıza neden olabilir. Endometriozisi olan birçok kişi hamile kalmakta da zorluk yaşayabilir. Tedavi bazen bu soruna yardımcı olabilir.

Yaşlandıkça ve menopoza girdikçe, menopoz semptomları iyileşebilir. Bu, vücudunuzun menopoz sırasında geçirdiği hormonal değişikliklerle ilgilidir.

Endometriozisiniz varsa meydana gelebilecek birkaç tıbbi komplikasyon vardır. Endometriozisi olan kişiler doğurganlık sorunları yaşayabilir (hamile kalmada zorluk). Bu bazen ilaçlar, endometriyoz ameliyatı veya IVF gibi doğurganlık tedavileri gibi tedavi seçenekleriyle yardımcı olabilir.

Endometriozisi olan kişiler ayrıca bağırsak veya mesane sorunları yaşayabilir. Bunlar, işeme veya bağırsak hareketleri ile ağrıyı veya idrarınızda (çiş) veya dışkıda (kaka) kan görmeyi içerebilir. Üreterinizin (böbreğinizden mesanenize idrar taşıyan tüp) şiddetli endometriozisi ile, bazen böbreğinizde şişlik olabilir. Endometriozis zaman zaman akciğerinizi veya diyaframınızı etkileyerek adet döngüsü sırasında nefes darlığına, göğüs ağrısına veya akciğerin çökmesine neden olabilir. Kronik (uzun süreli) ağrı, endometriozis ile ilgili başka bir konudur. Sağlık uzmanınız, günlük yaşamınızı iyileştirmek için bu sorunları yönetmek üzere sizinle birlikte çalışacaktır.

Endometriozisiniz varsa hamile kalabilir misiniz?​

Endometriozisiniz varsa hamile kalabilirsiniz. Bununla birlikte, endometriozisi olan kişiler hamile kalmakta zorlanabilirler. Bu durum kısırlığın yaygın bir nedeni olabilir. Endometriozis hastasıysanız ve hamile kalmak istiyorsanız, sizin için en iyi tedavi seçeneği hakkında sağlık uzmanınızla görüşün. İlaçlarınızı değiştirmeniz veya bazı durumlarda endometriozisinizi tedavi etmek için cerrahi bir seçenek izlemeniz gerekebilir. Doktorunuz, hamileliği desteklemeye yardımcı olacak en iyi tedavi planını bulmak için sizinle birlikte çalışacaktır.

Endometriozisden kanser alabilir miyim?​

Endometriozis , esas olarak berrak hücreli ve endometrioid karsinomlar dahil olmak üzere epitelyal yumurtalık kanseri gelişme riskinde küçük bir artış ile ilişkilidir. Bu risk son derece düşüktür ve şu anda hiçbir önleyici tarama önerilmemektedir.

Menopozdan sonra hala endometriozis olabilir mi?​

Menopoz, vücudunuzda büyük değişikliklerin olduğu bir dönemdir. Bu geçiş sırasında meydana gelen bir şey, vücudunuzdaki hormon seviyelerindeki, özellikle de östrojendeki bir değişikliktir. Üreme hormonlarınız ve endometriozis arasında bir bağlantı var. Menopozdan sonra azalan östrojen seviyeleri ile endometriozis lezyonları sıklıkla azalır. Bu ayrıca, artık durumun semptomlarını yaşamadığınız veya menopoz öncesine göre daha az yoğun oldukları anlamına da gelebilir.

Bununla birlikte, menopoz sırasında yaşadığınız herhangi bir semptom için tedavi olarak hormon kullanıyorsanız, endometriozis hala semptomlara neden olabilir.

Not:
Endometriozis, uzun süreli (kronik) ağrılara, ağır adet dönemlerine ve hamile kalmakta güçlük çekmenize neden olabilir. Sağlık uzmanınıza danışarak bu semptomları yönetebilirsiniz. Herhangi bir endometriozis semptomu fark ederseniz veya olağandışı veya ağrılı adet dönemleriniz varsa, doktorunuzla konuşun. Günlük yaşamınızı iyileştirmeye ve endometriozisinizi uzun vadede yönetmenize yardımcı olabilecek tedavi seçenekleri vardır.

Genişletmek için tıkla...