Ankara Centrum Tüp Bebek Merkezi Direktörü Prof. Dr. Recai Pabuccu başarısız tüp bebek denemeleri hakkında bilgi verdi.

Tüp bebek tedavisi çocuk özlemi olan, doğal yöntemler ve diğer üreme yöntemleriyle gebelik elde edememiş olan çiftlerin belki de son umut ışığıdır. Bu tedavi zorlu aşamaları içerdiği gibi, çiftlerin tedavi sürecinde stresli olduğu bir yöntemdir. Çünkü tedavinin sonucu çiftlerin özlem duyduğu bebeğe sahip olmalarını sağlayacaktır. Bu tedavinin yapılan 3 denemeye rağmen başarısızlıkla sonuçlanması haline tüp bebek başarısızlığı gündeme gelir. Bu başarısız denemelerin sebepleri kesin olarak bilinmese de, bunun hakkında bazı değerlendirmeler yapılabilir.

Tüp bebek tedavisinde başarının sağlanması için en önemli etken anne adayının yaşıdır. Buna rağmen çok iyi hazırlanan tedavi programında kadının yaşı 35’ten daha küçük olsa da, herhangi bir sorun tespit edilmemesine rağmen tüp bebek denemesinde başarı sağlanamayabilir. Bunun sebepleri arasında pek çok etken bulunabilir. Yeni bir denemeye başlamadan önce bunların değerlendirilmesi tavsiye edilir. Bknz: Önceki başarısız tüp bebek uygulamaları

Başarısız tüp bebek denemesinden sonra yeniden deneme yapılır mı?

Tüp bebek tedavisinde her zaman başarılı olmak mümkün değildir. Tedavide başarı oranlarını belirleyebilmek için, öncelikle anne adayının yaşı dikkate alınmalıdır. Çünkü yaş ilerledikçe başarı elde edilme oranı düşer. Bu doğal yolla elde edilecek gebeliklerde bile böyledir. Bu etkenle birlikte yumurtalıklarda olan genetik bozukluklarda başarısızlık sebebi olabilir. Genç yaştaki çiftlerde bile başarısız denemeler olabilir. Bu durumda başarısızlığın nedeni açıklanamamaktadır. Çiftlerde yeni bir deneme yapılmasının sakıncası yoktur. Ancak ilk denemede başarısızlığın sebepleri araştırılarak, ikinci bir denemeye girişilmelidir.

Tüp bebek tedavisinde başarısızlık olasılığı nedir?

Tüp bebek tedavisinde başarısızlık olasılığı yine öncelikli olarak kadının yaşıyla bağlantılı bir şekilde değerlendirilir. 35 yaşına kadar olan kadınlarda sorun bulunmasa bile başarı oranı % 60 olarak kabul edilir. Çünkü bu yaşlarda uygulanan tedavilerde nedeni açıklanamayan şekilde gebelik elde edilemeyebilir. Anne adayları 35-37 yaşlarında olursa, bu başarı oranı % 45 seviyesine düşer. 38-40 yaşlarında olan kadınlarda bu oran % 30 seviyelerinde, 40 yaşından fazla olanlarda ise % 10- 20 seviyelerine iner. Tüp bebekte başarısızlık olasılığına kadının yaşıyla birlikte erkeğin spermlerinin sayısı, hareketliliği, yumurtlama bozukluğu, rahimden kaynaklanan sorunlar gibi etkenler etkili olabilir.

Tüp bebek denemesi kaç kez yapılabilir, deneme sayısında kısıtlama var mıdır?

Başarısız tüp bebek denemelerinin adından yeni denemelerin yapılma sayısı tamamen çiftlerin isteği ve maddi yeterliliğine göre değişkenlik gösterir. Genç yaştaki çiftlerin ilk denemede olmasa bile, daha sonraki denemelerde gebelik elde etme şansı daha yüksek görülür. Bu nedenle çiftlerin umutsuzluk içinde olmaması gerekir. İleri yaştaki çiftlerde ise, başarısızlık yaşa bağlı yükseldiğinden deneme sayıları arttırılabilir. Normalde 6 defa başarısız olmuş çiftlere yeni bir tüp bebek tedavisi tavsiye edilmese de, bunun için bir kısıtlama da bulunmamaktadır.

Başarısız tüp bebek denemeleri çiftleri psikolojik olarak etkiler mi?

Tüp bebek tedavisinde her denemenin çiftler üzerinde bir etkisi olur. Bu denemelerde beklenen, arzu edilen tedavinin başarılı bir şekilde sonuçlanarak, anne adayında gebelik elde etme ve eve canlı bebek götürmelerini sağlamaktır. Tedavinin başarısız olmasından en fazla etkilenen anne adayıdır. Çiftler psikolojik olarak etkilendikleri gibi, başarısızlık durumunda maddi ve fiziksel açıdan da etkilenirler.

Başarısız tüp bebek denemelerinde her denemenin arasında ne kadar süre olmalıdır?

Tüp bebek tedavisinin başarısızlıkla sonuçlanması halinde, çiftlerin yeni bir denemeye başlaması için en az 1-2 ay süre olmalıdır. Bu sürede anne adayının kendisini ruhsal açıdan toparlaması sağlanmış olur. Ancak anne adayının yaşının ilerlemesi, özellikle 40 yaşını geçmiş kişilerde zaman kaybetmemek daha uygun olur. Çiftler kendilerini hazır hissediyorsa, tedaviden yıpranmayacaklarını düşünüyorsa sık aralıklarla denemeler yapılabilir.

Tüp bebek tedavisinde başarısızlıkları önlemek için neler yapılabilir?

Paternal lenfosit aşısı: Başarısız tüp bebek denemelerinde etkili olabilen bağışıklık sistemi sorunlarında bu yöntem kullanılabilir. Erkekten alınan kan örneğinde lenfosit hücreleri ayrıştırılarak, bu anne adayının koluna dört yerden enjeksiyonla verilir. Bu uygulama tüp bebekten önce 3 kez, daha sonra 2 kez yapılır. Bu uygulamanın amacı rahimde gelişen bebeğin bağışıklık hücreleri nedeniyle zarar görmesinin önlenmesidir. Bebeğe ve anneye zarar vermeyen bir uygulama olduğundan, başarısız denemelerin sebebi uygun olduğunda bu yöntem uygulanmalıdır.

Yardımcı tomurcuklanma laserle: Tüp bebeğin başarısını sağlayan en önemli bir unsur döllenen embriyonun rahimde tutunmasıdır. Bunun için embriyoyu çevreleyen dış tabakanın incelerek kaybolması gerekir. Bu laboratuvar koşullarında sağlanarak, tüp bebek tedavisinin başarılı olması sağlanabilir.

Blastosit transferi: Rahme tutunmadan önceki embriyo yani blastosit aşamasında rahme tutunma olasılığı fazla olduğundan, gebelik elde edilmesi daha kolay olabilir. Bu yüzden embriyo transferi 5-6 günde yapılabilir.

Yapay rahim içi uygulaması: Tedaviden önce biyopsiyle rahim içinden endometriyal hücreler toplanır. Bunlara laboratuvar ortamında üretilerek, embriyoların gelişimini sağlamak için doğal bir ortam oluşturulur. Başarısız tüp bebek denemelerinde bu yöntem kullanılabilir.

Akupunktur: Bu uygulama çiftlerde strese karşı dayanıklılık sağlayacağından, tüp bebek tedavisinde başarıya yardımcı olabilir.