Amerika Birleşik Devletleri’nde yayınlanan bir araştırma, okul malzemelerinin yüzde 75’inde oyuncaklarda kullanılması yasaklanmış olan ‘fitalat’ grubundan toksik kimyasal maddeler bulunduğunu ortaya çıkardı…

Prof. Dr. Rasim Küçükusta, yaptığı açıklamada, kısa adı CHEJ olan Sağlık, Çevre ve Adalet Merkezi (Center for Health, Environment & Justice) isimli kuruluşun, New York’ta bazı mağazalardan rastgele satın aldığı dünyaca tanınmış firmaların imalatı olan sırt çantası, beslenme çantası, yağmurluk, bot ve üç halkalı klasörden oluşan 20 çeşit üründe fitalat miktarlarını ölçtürdüğünü söyledi.

İki kez tekrarlanan testlerden, 20 üründen 16’sında fitalat bulunduğu, 15 üründe bulunan fitalat miktarının izin verilen seviyeden yüksek çıktığı belirtildi. Test edilen ürünlerin hiçbirisinde fitalat ihtiva ettiğine dair hiçbir uyarının olmadığına dikkat çeken Prof.Dr. Rasim Küçükusta, şöyle dedi:

“Test edilen sırt çantaları, oyuncaklarda müsaade edilenin 69 misli, beslenme çantalarında ise 27 ila 29 misli fazla fitalat tespit edildi. Bu ürünlerde fitalatlardan başka sağlığa zararlı kurşun, kadmiyum ve organotin gibi kimyasallar da bulundu.”

Fitalatların kanser etkisi

Prof.Dr. Rasim Küçükusta, fitalatların başta kanser olmak üzere insan sağlığına çok yönlü zararlarının olduğuna da dikkat çekerek, şöyle devam etti:

“Toplam 8 türü olan fitalatlar, kısaca PVC olarak bilinen poli vinil kloriti yumuşatmak ve daha elastik hale getirmek için kullanılıyor. Tıpkı sert plastik elde etmek için kullanılan bisfenol A gibi hormon bozucu kimyasallardan olan fitalatların, doğumsal gelişim kusurları, dikkat eksikliği hiperaktivite sendromu, kısırlık, erken buluğa erme, astım, obezite ve kanserler ile ilişkilendiren hayvanlar üzerinde yapılmış olan pek çok araştırma var. Bu yüzden de Amerika’ da fitalatların oyuncak, diş kaşıma halkaları ve benzeri ürünlerde binde 1′ den fazla konsantrasyonda kullanılması çocukların bu tür ürünleri çiğnedikleri ve emdikleri gerekçesiyle 2008 yılında yasaklanmıştı.”

Türkiye’de de var

Prof.Dr. Rasim Küçükusta, Türkiye’de üretilen ve satılan bir çok kırtasiye malzemesinde ve çantalarda fitalat bulunduğunu da belirterek şöyle devam etti:

“Bu raporda sözü geçen tüm ürünler ülkemizde de var ve marka düşkünü aileler tarafından da üstelik çok pahalı fiyatlara kapış kapış alınıyor. Bizde bu tür ürünlerin alıcısı pek çok ama bunlarda bulunan kimyasalları kendine dert edinen ve zararlarını araştıracak insan çok az veya hatta hiç yok. Aldığınız üründe PVC olup olmadığını kontrol edin ve PVC olanlardan mutlaka uzak durun. Fitalat ihtiva eden ürünlerin alternatifleri olduğunu unutmayın. Fitalatlar, özellikle çocuklar tarafından kullanılan her türlü malzemede yasaklanmalı ve ürünlerin fitalat ihtiva ettiği etiketlerinde açıkça belirtilmelidir.

Çocuk oyuncaklarında yasaklanan fitalatlara çeşitli okul malzemelerinde kullanılmasına izin veriliyor olması, tamamen kimya endüstrisinin gücü sayesindedir.”

Fitalat nedir ve zararları neler?

Ürünlerin içeriğindeki fitalat maddesi, hormon dengesini bozarak insülin direncine sebep oluyor. Fitalatlar tip 2 diyabet, obezite, yüksek kolesterol gibi problemlerin de kısmen sorumlusu. Dünyada her yıl bir milyar ton fitalat üretiliyor ve bu madde yaygın olarak kozmetik ürünlerinde kullanılıyor.