Kimimiz yaramaz bir çocuktuk, düştük yaralandık, kimimiz kaza geçirdik, kimimiz ise ameliyat olduk. Nedeni ne olursa olsun çoğumuzda küçük veya büyük bir iz bedenimizde bize eşlik ediyor. Görünmeyen yerlerdekiler bizi çok üzmese de daha görünen yerlerde bulunan izlerimizden kurtulmayı pek çoğumuz ister.

Ameliyat izi ile Yara veya kaza izi arasında fark var mı?

Yaralanmalar veya kazalarda sıklıkla düzensiz parçalı bir hasar meydana gelir. Bu tip yaralanmalar kontrolsüz meydana geldiği için geride bıraktığı izlerde daha fazladır. Ameliyat kesileri ise çok keskin özel steril ameliyat bıçakları ile gerçekleştirildiği için daha düzenli bir yapıya sahiptir. Ameliyat kesileri bu nedenle genel olarak kaza ve yaralanma bölgelerine göre daha kaliteli iyileşir ve daha az iz bırakırlar.

Herkes aynı kalitede iyileşir mi?

Herhangi bir yaralanma veya ameliyat sonrasında vücudun iyileşme mekanizmaları çalışmaya başlar. Ameliyat izi önceleri daha kırmızı ve kabarık gözükür, bu dönem yara iyileşmesinin erken dönemidir ve 3 aya kadar devam eder. Ardından izin rengi yavaş yavaş solmaya, kabarıklığı azalmaya ve yumuşamaya başlar. Yaklaşık bir ile iki yıl arasında süren bu geç dönem iyileşme sürecinde pek çok hücre tipi ve büyüme faktörleri görev alır. Her kişinin genetik kodunda işlenmiş olan iyileşme özelliklerine ek olarak, hormonal faktörler, eşlik eden hastalıklar, kullanılan ilaçlar, beslenme ve sigara alışkanlıkları, çevresel faktörler iyileşmenin şekli ve hızı üzerine etki eder. İşte bu nedenle aynı şekilde ameliyat olmuş iki ayrı kişi farklı iyileşip farklı izlere sahip olabilirler.

Keloid miyim?

Her kötü iz keloid değildir. Keloid aslında toplumda nadir görülen bir iyileşme bozukluğudur. Ameliyat kesisini belirgin olarak kabararak kapatan abartılı iyileşme şekline keloid denilir. Keloid de ailesel bir yatkınlık vardır. İzinizin biraz daha belirgin veya büyük olması sadece kötü iyileşmeyi gösterir.

Ameliyat öncesinde izim daha az kalsın diye yapabileceğim bir şey var mı?

Gelecek ay bir ameliyat olmanız gerekiyor ve kalacak izden tedirgin oluyorsanız işte size en değerli sır: Sigarayı bırakın. Evet, yara iyileşmesi açısından sigara en zararlı faktörlerden biri. Sigara kullanıyorsanız ameliyatınızdan en az 2 hafta önce kullanmayı bırakın ve ameliyattan da 2 hafta sonrasına kadar içmeyin. Şeker hastalığınız varsa, ilaçlarınız düzgün kullanıp diyetinize dikkat ederek kan şeker düzeyinizi normal seviyelerinde tutmanız da ameliyat sonrası iyi bir iyileşme için gerekli. Vitamin ve protein eksiği olmayan bir beslenme, kan değerlerinin normal
olması iyileşmede önemli.

Ameliyattan sonra neler yapılabilir?

Ameliyat sonrasında yara yerinin temiz tutulması enfeksiyonlar açısından çok önemlidir. Enfekte yaralar her zaman daha fazla iz bırakırlar. Doktorunuzun izin verdiği andan itibaren banyo yapılması iyi bir iyileşmede faydalı.  Ameliyatınızın özelliklerine göre ortalama 10-14 gün sonra cerrahınızın onayı ile yara izini azaltıcı kremler kullanılabilir. Silikon veya doğal bitkisel içerikli kremler ameliyat sonrası en çok tercih edilen iz azaltıcı tedavilerdir. Her ne kadar faydaları sınırlı da olsa, 6 aya kadar kullanımları özellikle kötü iyileşen kişilerde önerilir.

Peki ya lazerler?

Ameliyat izleri, yaralanma ve kaza izleri ve dövmeler için en etkin yöntemi lazerler oluşturur. Farklı dalga boylarındaki lazerlerin seanslar halinde uygulanması ile yara ve ameliyat izlerinin azaltılması mümkündür. Lazer ile iz iyileştirme tedavileri yeni izlere yapılabileceği gibi, yaralanma veya ameliyattan yıllar sonra dahi uygulanabilir. En çok karbondioksit ve erbium tercih edilen lazerdir. Uygulama ile izli alanda derin dokuda sıkılaşma ve yüzey alanda soyulma meydana gelir. Aşamalı olarak yapılan bu tedavi ile izleri soldurmak ve azaltmak mümkündür. İster ameliyat izi olsun isterse eski bir kazanın izi plastik cerrahi teknolojinin yardımı ile izleri azaltabilir.

(PROF. DR. REHA YAVUZER / AKŞAM)