Dekorasyon sözlüğü

Dekorasyon Terimleri ve Sözlük – Dekorasyon Sözlüğü

-A-

Abajur

Işığın göze direk gelmesini engelleyen lamba.

Abanoz

Abanozgiller familyasından ağaç türü (sert ve siyah tahtası vardır)

Abara

Köy evlerinin tavan kısmındaki boşluk.

Akaju

Açık ve koyu damarlı kızıl kestane rengi.

Alaçam

“Karaçam”a Toroslarda verilen ad.

Anfora

İki kulplu yumurta şeklinde dibi genelde sivri olan veya bir ayakla biten antik kap.

Ankastre

Bir yuvanın içine yerleştirilmiş gömülmüş olan.

Aplik

Duvar şamdanı duvar lambası.

Armoni

Uyum ahenk.

Arnuvo Cam

Bir yüzü pürüzlü dekoratif cam.

Asismik

Depreme dayanıklı.

Asiye

Direk sütun.

Aterfon

Paslanmaz çelik içine aralarına kuru hava bırakılarak yerleştirilmiş çift cam.

Ayrıntı

Detay.

Aynaduvar

Bir duvarda çevresi silmeli mermer taklidi veya sıvalı bölüm.

Aypencere

Yarım daire şeklinde pencere

-B-

Bakıncak

Küçük bir odacık şeklinde dışa taşan pencere cumba.

Bakırtaşı

Malakit.

Balıkpulu

Aynı çizgi üzerinde birbirine değen ve bir çizgiden ötekine almaşan daire yaylarından meydana gelen mimarlık süslemesi.

Balar

Çatı kirişi.

Balza

Mantar kadar yumuşak ağaç. Maket yapımında tahtası kullanılır.

Bam

Çatı dam kubbe.

Bara

Demir çubuk.

Barhana

Büyük kullanışsız konak.

Başsedir

Eski Türk odalarında başköşelerde bulunan üzeri minderli sedir.

Baştaban

Saçaklık bölümünü taşıyan ve sütun başlıkları üzerine oturarak sütunları birbirine bağlayan taş bloklardan ibaret kısım.

Bauhaus

Almanya’da 1919 yılında ünlü mimar Walter Groius’un iki ayrı eğitim kuruluşunu Weimar Güzel Sanatlar Akademisi ile yine Weimar’daki Uygulamalı Güzel Sanatlar Okulu’nu birleştirerek kurduğu tasarım (dizayn) enstitüsü.

Baza

Mobilyanın alt kısmında boydan boya uzanan en enli kısım.

Bazilika

Romalılarda dikdörtgen şeklinde yapılan planlı yapı.

Belverme
Bir kiriş veya döşemenin ortasından sarkması.

Berjer

Yastıklı derin koltuk.

Berced

Kalın dokunmuş kilim.

Bezek

Renkli renksiz düz veya kabartma olarak yapılan süs ögesi.

Bezemek
Süslemek donatmak.

Biçim

Süsleme Sanatlarında belli bir temanın plastik veya grafik açıdan dile getirilişi.

Bide

Klozetin yanında yerleştirilen ve cinsel organın temizlenmesinde kullanılan fıskıyeli tekne.

Bisküvi

Sırsız porselen veya fayans.

Biruni

Selamlık odası dairesi.

Bisat

Keçe halı minderkilim gibi yaygı.

Bizote

Kenarı traşlı cam veya ayna.

Bocut

Ağaçtan oyularak yapılan testi.

Bosaj

Bir duvar yüzündeki taşların çeşitli şekillerde (pürüzlü ve çıkıntılı) olarak bırakılması.

Brizbiz

Pencerelerin çerçevesine içeriden tutturulan ince perde.

-C-

Cam elyafı

Cam ipliklerden meydana gelen bir çeşit dokuma. Cam elyafı polyesterle birlikte fiberglas yapımında kullanılır.

Cumba

Eski Türk evlerinde çoğu kafesli çıkma.

Cümle kapısı

Ana kapı.

-Ç-

Çalma

Kalemle oyularak işlenmiş.

Çıralı çam

Sarıçam

Çantı

Ormanlık bölgelerde ağaç gövdeleri üst üste yığılarak yapılan ev.

Çapak

Madenler dövülürken sıçrayan ince ufak parça.

Çardak

Üstüne sarmaşıklı ağaç veya çiçek sarılarak yapılmış kafesli gölgelik.

Çarpı

Kaba sıva.

Çatalçivi

Sıva üzerinden giden elektrik kablosunu tutturmakta kullanılan iki ucu sivri U şeklinde çivi.

Çevirgi

Kapı kolu elektrik anahtarı gibi çevrilince herhangibir işi görmeye yarayan araç.

Çil

Aynada sır bozulmasından meydana gelen leke.

Çiti

Halı kilimi örgüsünün sökülmemesi için saçaklarından dip kısmında yapılan örgü.

Çubhar

Ağaç kurdu.

-D-

Damasko

Bir çeşit döşemelik kumaş.

Dekupaj

Çevre kesme işlemi.

Delgi

Matkap.Döndürülerek delik açmaya yarayan alet.

Demografi

İnsan topluluklarının istatistik etüdü.

Denizlik

Pencere eteğinin üstünde içte yapılan ve camdan süzülen terleme sularını toplayan ahşap veya taş kısım.

Deriçe

Küçük oyma kapı veya pencere.

Derz

İki yapı gereci elemanı veya yapının iki bölüğü arasında kalan aralık bitişke.

Diplik

Halı kilim gibi şeylerde şekillerin dışında kalan kısım.

Dişbudak

Zeytingillerden beyaz sert keresteli bir ağaç.

Dişli döşeme

Nervürlü döşeme.

Diyagonal

Köşegen.

Dizayn

Tasarım.

Dülger

Yapıların kaba ağaç işlerini yapan usta.

-E-
Ebru

Kağıt ve porselen bezekçiliğinde yüzünde türlü renk ve şekilde boya bulunan suyun üzerine kapamak yoluyla kağıt ve porselene verilen hare budak ve dalga gibi çeşitli süs.

Ekser

Büyük demir çivi.

Ekspertiz

Bir arsaya veya yapıya değer biçme.

Ekspresyonizm

Figüratif resim sanatında bireyselciliğin ve nihilizmin anlatımı olarak özellikle Almanya’da yaygınlaşmış bir akım.

Ekstansometre

Cisimlerin deformasyonun ölçmekte kullanılan çok duyarlı bir alet.

Ergonomi

İnsan-iş ilişkilerini ve özellikle vücudun yeteneklerine uygun ve en az yorulmayla çalışmayı sağlamak amacıyla makina sandalye masa vb. dizaynını kapsayan inceleme alanı.

Eskis

Bir tasarımın ön taslağı.

Eskalator

Yürüyen merdiven.
__________________

-F-
Fağfur

İyi porselenden yapılmış Çin işi kase vb.

Falçete

Maket bıçağı.

Farbala

Perde vb. şeylerin kenarına dikilen kırmalı veya büzgülü süs fırfır.

Fiber

Sıkıştırılmış ve sentetik reçine ile bağlanmış bitki tellerinden yapılmış yapay tahta.

Fresk

Daha yaş iken duvar sıvası üzerine toprak boyalarla yapılan resim.

Freze

Bir delik ağzını genişletmek için kullanılan hızlı döner burgu.

Frize

Boydan boya çok düzgün çizgileri bulunan (ahşap kaplamada kullanılır

-G-

Galibarda

Mora çalan kırmızı renkte bir çeşit kök boyası.

Gözgü

Ayna.

Gravür

Ağaç veya maden üzerine kazılarak yapılan kalıplardan kağıda basılan resim kazıma resim.

Grifon

Kartal başlı aslan.

Grotto

Doğal bir mağarayı andıracak şekilde deniz kabukları ile süslenmiş yer.

Güzey

Gölgede kalan yer.

-H-

Halı kilimi

Halı dokusunun dağılmaması için baş ve son tarafına örülen şekilsiz şerit.

Halvet

Hamamlarda tek kurnalı yıkanma yeri.

Hanay

Sofa hol.

Hare

Kimi eşya üzerinde dalgalanır gibi görünen parlak çizgiler dalgır meneviş.

Harim

Osmanlı camiilerini mahalleden ayıran duvar.

Hasbahçe

Padişah saraylarının bahçelerine eskiden verilen ad.

Haşebe

Kalın kuru ağaç.

Haşep

Ağacın odun kısmı.

Hat

Çizgi.

Hatayi

İnce kıvrımlarla birbirine bağlanan madalyonlar içinde toplanan üsluplaştırılmış çiçek ve yapraklardan meydana gelen kıvrıkdallı Türk süslemesi.

Hatemkari

Kakmacılık.

Hattat

Güzel el yazıları yazan sanatçı.

Havra

Musevi tapınağı. Sinagog.

Helik

Duvar örülürken büyük taşların arasına yerleştirilen küçük taşlar.

Hilali

Altın kaplanmış bakır.

Hokka

Maden cam ya da topraktan küçük kap.

Horoz

Kapı zembereğinin mandalı

-I-

Ilıklık

Roma hamamlarında soğukluk ile sıcaklık arasında yer alan bölüm.

Isgrafito

Deri tahta gibi şeyleri kazımakta kullanılan iki ucu saplı eğri bıçak.

Işıtın

Toprak kandil.

-İ-

İçlik

Eski binalarda iç bölümde bulunan nakışlı camlı alçı pencere.

İfraz

Ayırma parselleme parselasyon.

İhale

Bir işi birçok isteklinin arasında en uygun görünen koşulları önerene bırakma üsterme.

İkon

Rus ve Yunan kiliselerinde renkli İsa Meryem ve aziz tasvirlerine verilen ad.

İkonografi

Resim heykel ve öbür plastik sanatların meydana getirdikleri tasvirleri inceleyen bilim.

İsfenks

Eski Mısırlılardan kalma kadın başlı aslan vücutlu anıtsal heykel.

İsmar

Çivileme mıhlama.

İspanyolet

Pencere kanatlarını kapadıktan sonra sürgülemeye yarıyan ve ortasında düzeni işleten kolu bulunan demir sürgü.

İspina

Hipodromların ortasındaki eksen duvarı.

İşkence

Tutkallanan ahşap parçaları bir süre sıkıştırmak için kullanılan vidalı kıskaç.

İvgi

Ağaç oymaya yarar balta.

-J-

Jardiniyer

Çiçek yerleştirilen veya konulan bir sandığı taşıyan süslü bir mobilya.

Jerfin

Kapı sürmesi

Jips

Alçıtaşı

Jipsoplasti

Alçıdan kabartma süsler yapma sanatı.

K-

Kafesoyma

Mermer tahta gibi gereçleri kafes şeklinde oyarak yapılan süsleme.

Kagir

Taş veya tuğladan yapılmış olan yapı.

Kaide

Bir anıt veya heykelin üzerinde oturduğu yüksekçe taban.

Kakma

Levhalara arkadan kakılıp vurularak yapılan resim.

Kalafat

Döşeme tahtalarının arasını üstüpü ile doldurup macun veya ziftle tıkalayarak su geçirmez hale koyma işi.

Kalfa

Ustalıktan yetişme mimar yardımcısı.

Kalibre

İç çap.

Kama

Ahşap parçaları birleştirmek veya sıkıştırmak için kullanılan konik ahşap takoz.

Kameriye

Bahçelerde küçük köşk şeklinde yapılan ve üstü yeşillikle sarılan çardak.

Karkas

İskeletli bir strüktünün taşıyıcı bölümlerinin hepsine verilen ad.

Kerevet

Üzerine şilte serilerek yatmaya veya oturmaya yarıyan ahşap seki.

Kerki

Büyük balta.

Kermen

Kale germen.

Kıtık

Mobilyacılıkta minder yastık gibi şeyleri doldurmak için kullanılan keten veya kendir telleri.

Kızılkök

Kök boyası.

Kirnas

Kimi Anadolu evlerinin üst katlarında dışa doğru çıkıntılı inşa edilmiş hela.

Kitabe

Yazıt.

Klape

Bir beton kalıbında kanat tahtalarını bağlayan ahşap parça.

Konstrüksiyon

Yapı.

Kontur

Çevre çizgisi.

Konveks

Dışbükey.

Kozöz

Küçük kanape.

Körkasa

Bir kapı veya pencere kasasını ya da telaroyu tutturmak üzere alta sonradan görünmeyecek şekilde konulan kasa veya telaro.

Köşker

Dülger.

Kromatizm

Çok renklilik. Mimaride 2.Dünya savaşından sonra önem kazanmıştır.

Kroşe

Boru ve parçalarını geçtikleri yerlere tutturmak için kullanılan araç.

Kundur

Konsol kirişi (Doğu Karadeniz’de)

Kurağ

Sanatsal değeri olan yapı.

Kutur

Çap.

Kuvars

Doğal billuri silislerin genel adı.

Küpeşte

Korkulukların üzerine elin kayması için yerleştirilen ve boydan boya devam eden profilli ahşap maden veya plastik kısım.

-L-

Labrum

Romalılarda banyo teknesi.

Lahit

Eskiden sinlerin üzerine konulan tabut biçimindeki taş.

Lal

Yakut gibi değerli taşlardan sayılan parlak kırmızı renkte billurlaşmış saydam bir alüminyum oksidi.

Lama Demiri

Uzun ensiz yassı dikgörtgen kesitli demir.

Lata

Yapıda kullanılan dar uzun kereste.

Lateks

Bitkilerin çoğu süt görünüşünde olan öz suyu.

Lika

Boyacılıkta ve yaldızcılıkta astar olarak kullanılan bir çeşit zamk.

Litoloji

Taş bilimi.

Lületaşı

Doğal magnezyum silikatından ibaret kolayca yontulup işlenebilen beyaz taş.

-M-

Mabet

Tapınak.

Mabeyn

Eski konaklarda harem ile selamlık arasında yer alan hem harem hem de selamlık olarak kullanılabilen oda veya daire.

Maço

Taş çekici balyoz.

Manivela

Bir ucundan bağlı bulunduğu nokta etrafında dönen kol.

Mapa

Ucu halkalı cıvata.

Maroken

Fas’ta işlenen yumuşak bir cins keçi derisi.

Maun

Tespihağacıgillerden Hindistan ve Honduras’ta yetişen büyük bir orman ağacı ve bunun parlak kırmızımtrak renkte sert ve iyi cila tutan kerestesi. Güneş ığında koyulaşır ve makbuldür.

Maymuncuk

Her kilidi açmaya yarar eğri ve sivri bir demirden ibaret alet.

Mefruşat

Döşemelik eşya.

Meneviş

Su yüzünde maden ve ipekli kumaş gibi şeylerde görülen ince dalgalar. Hare.

Menfez

Girecek veya geçecek yer delik ağız açma.

Menzil

Konak yeri.

Meşe

Gürgengillerden kerestesi dayanıklı bir ağaç. Sert olduğundan iyi cila tutar.(akmeşe karameşe tüylümeşe mantar meşesi kızılmeşe)

Mıcır

Kırmataş.

Mıskala

Maden parlatmaya yarar.

Mine

Maden eşya üzerine kaplanan renkli cam tabakası.

Minyatür

Yazma kitaplarda bulunan ince bir sanatla işlenen küçük renkli resimlere verilen ad.

Moket

Doğal veya yapay hammaddeli duvardan duvara döşenen bir çeşit halı.

Mozaik

Türlü renklerde küçük taş cam çömlek parçalarının yan yana getirilmesiyle yapılan duvar döşeme tavan kaplaması şeklinde resim ve bezeme işi. Mozaik tasvir şeklinde veya geometrik düzende olabilir.
-N-

Nakkaş

Ressam.

Nervür

Kaburga damar diş.

Nihale

Sofrada kullanılan tencere altlığı.

Niş

Çoğunun üstü kemerli duvar hücresi.

Nötr

Yansız tarafsız.

O-

Odeon

Eski Yunanda içinde konserler verilen şiirler okunan basamaklı yer.

Oniks

Damarlı akik.

Ö-

Öntasar

Herhangibir tasarının ilk biçimi. Avan proje.

Örek

Duvarcı ve dülger eliyle meydana gelmiş yapı.

Ören

Eski yapı veya şehir kalıntısı. Harabe.

-P-

Pafta

Üzerine proje çizilen levha.

Palafit

Göl üzerine yapılan ilkel ev.

Palandız

Çeşmenin musluk taşı.

Palledyen

Gotik ve klasik ögelerin karışımına karşı İngiltere ve Fransa’da bir tepki olarak doğmuş bir akımdır.

Palmet

Palmiye dalı yelpaze şeklinde kabartma desen.

Paraçol

Saçak cumba gibi çıkmaların altına konan destek.

Parsel

Belli bir amaç için ayrılmış arazi parçası.

Paska

Doğu Karadeniz’de köhne yapı serander.

Patyo

Bir evde taş döşeli avlu.

Pergola

Dikmeler ve sık kirişleme ile yapılan ve üzerine yeşillik sardırılan gölgelik.

Perspektif

Eşyayı durağan bir noktaya göre uzaklıklarını ve aralarındaki duruş ayırımlarını canlandıracak şekilde resimleme yolu.

Pervaz

Bir şeyin çevresine veya kenarına uzunluğuna eklenen dar kenarlık.

Peyke

Bazı yerlerde özellikle eski kahvelerde bulunan sedir.

Peyzaj Mimarisi

Bahçe Mimarlığının diğer adı; bir toprak parçasını bitki su taş gibi doğa elemanları ile düzenleme sanatı.

Pirinç

Bakıra çinko karıştırılarak elde edilen bir alaşım.

Pirometre

Fırınlardaki yüksek sıcaklığı ölçer alet.

Planya

Uzunluğu fazla olan yüzeylerin düzeltilmesinde kullanılan uzun rende düzleme rendesi.

Platin

Rengi gümüşten esmerce yumuşak kolay işlenir oksitlenmez asitlere karşı dayanıklı Pt simgesiyle gösterilen maden.

Polyester

Cila işlerinde cam elyafı ile donatılmış olarak mobilya ve çeşitli yapı elemanları yapmakta kullanılan sentetik reçinenin adı.

Pompadur

Fransa’da XV. Louis devrinde ortaya çıkan mobilya ve bezeme tarzı.

Portal

Taç kapı.

Proje

Bir yapının gerçekleşmesi için yapılan plan kesit ve diğer ayrıntıların tümü.

Puşide

Türbelerde sandukaların üzerine örtülen yeşil örtü.

Pürmüz Lambası

Benzin gazyağı ve ispirto ile çalışan taşınabilir ağzından püskürttüğü alev ile lehim yapma gibi işlerde kullanılan aygıt.

PVC

Elektrik kablolarının yalıtımında suya karşı geçirimsizlik sağlanmasında kullanılan yanmaz bir polimer vinli reçine. Döşeme kaplama gereçleri yapmakta kullanılan PVC’den temiz ve pissu boruları da yapılmaktadır.

-R-

Rahle

Üzerine kitap koyup bağdaş kurarak önüne oturulan bir çeşit alçak masa.

Raspa

Demir veya tahtayı kazımak için kullanılan iri dişli çelik eğe törpü.

Rasyonalizm

1900’lerde başlayan ve 1928 yılında CIAM toplantısı ile daha da ağırlık kazanan mimarlık akımı. Duygu yerine akıl ve mantığın pozitif bilimlerin ön plana geçtiği bu akıma fonksiyonellikte denir.

Rejans Tarzı

Fransa’da XIV. ve XV. Louis üslupları arasında bir geçit üslubu. (1715-1723)

Restorasyon

Aslına sadık kalınarak onarma işi.

Reze

İnce talaş.

Rondela

Cıvata başlarının veya somunların altına yerleştirilen ortası delik yuvarlak yassı madeni parça pul.

Rotond

Planı bir daire olan kubbeli yapı.

Rögar

Kanalizasyonda yer altındaki temizleme parçalarını kontrol etmek ve çeşitli doğrulardan gelen boruları başka bir doğruya yöneltmek için yapılan baca lağım bacası.

Röleve

Bir yapının bütün boyutlarını ölçerek plan kesit ve görünüşünü yeniden çıkarma ölçüleme.

Röper

Bir doğrultuyu bir düzeyi bir yüksekliği belirlemek veya yeniden bulmak üzere bir duvar jalon ya da arazi üzerine konulan işaret.

-S-

Saç

Demir levha

Sağır

Penceresiz saydamsız.

Sahanlık

Binalarda kapı önünde merdiven başlarında veya ortasında olan boşluk.

Saykal

Maden parçalarının üzerine vurulan cila.

Sedef

Midye ve istiridye gibi hayvanların süs eşyası yapmak için kullanılan beyaz parlak ve renkser kabuğu.

Sedefkar

Sedef işleyen sanatçı.

Sinagog

Musevi tapınağı.

Sismoloji

Yer hareketlerini ve depremleri inceleyen bilim dalı.

Sundurma

Yağmur veya güneşten korunmak için bir kapı üstüne veya duvar önüne yapılan saçak.

Sunta

Ahşap yonya levhası.

Süpürgelik

Yapılarda duvarların döşeme ile birleştiği yerlere yerleştirilen ve boydan boya giden 5-8 cm. yüksekliğinde ahşap taş metal veya plastik şerit.

-Ş-

Şablon

Kesme veya oyma kalıbı.

Şadırvan

Ortasında yüksekçe bir yerden şarıltı ile bol su akan havuz veya çavresi musluklu duvarla çevrilmiş su haznesi.

Şahide

Mezar taşı.

Şale

İsviçre’de kır evlerine verilen ad.

Şapel

Küçük kilise.

T-

Tahrilli Cam

Çeşmibülbül.

Takçagöz

Duvarlarda öteberi koymak için bırakılan dolap içi gibi girgin yuva oyuk raf.

Takke

Yarım kule şeklindeki kubbenin üst bölümü; küçük yassı kubbe.

Tandır

Yere çukur kazılarak yapılan bir çeşit fırın.

Taraça

Oturup hava almaya yarayan düz ve çevresi açık yüksekçe yer seki. Teras.

Tarz

Üslup.

Taşeron

Büyük bir işin bir bölümünü yapmayı asıl müteahhitten üzerine alan ikinci üstenci.

Tav

İşlenecek bir nesnede bulunması gereken ısı nem gibi durum.

Telkari

Gümüş veya altın tellerden meydana getirilen motiflerlerle süslü. (Telkari bir vazo)

Temren

Demir parmaklık çubuklarının ucundaki sivri kısım.

Terrakotta

Sarıdan kızıl kahveye kadar değişik renklerde tuğla ve kiremitten çok daha düzgün ince dokulu pişmiş toprak.

Tezhip

Yaldız ve boya ile bezeme işi.

Tezyin

Bezeme süsleme.

Tırkaz

Kapıyı sıkıca kapamak için arkasına enine sürülen demir veya ağaç.

Tunç

Bakır çinko ve kalay karışımı olup pirinci andıran sarı bir alaşım.

Türkuvaz

Firuze. Firuze rengi. Türk mavisi.

-U-

Ufki
Yatay.

Ustuka

Sönmüş kireç.

-Ü-

Üstüpü

Kalafat işlerinde kullanılan didilmiş kendir.

Ütopya

Gerçekleşmesi olanaksız tasarı ya da düşünce.

Üzengi

Kirişleri veya bazı çatkı parçalarını taşımak üzere altlarına geçirilen U şeklinde bükülmüş lama demiri veya yuvarlak demir.

Üzgeç
Çekilip alınır ip merdiven.

-V-

Varak

Yazılmış kağıt- Altın gümüş veya başka madenleri döverek meydana getirilen ince yaprak. Folyo.

Vasistas

Pencere ve kapı üzerinde bulunan havanın değiştirilmesine yarar açılır-kapanır pencere.

Vidanjör

Septik çukurlarının suyunu boşaltan.

Vihara

Hindistan’da Buda manastırı.

Vitray

Pencereleri süslemek için; kesilmiş renkli camları ince kurşun veya ağaç çubuklarla ya da alçı ile birbirine bağlayarak yapılan resim.

Vitrifiye

Camlaşmış camsı; vitrifiye seramik.

-Y-
Yüksük

Mobilya’da vida başlarını örtmek için kullanılan yüksük biçiminde maden parça.

Yüz

Yapının cephesi.