Akne vulgaris nedir ve nasıl oluşur? Akne vulgaris , kıl folikülü ve buna bağlı yağ bezlerinin iltihabı bir hastalığıdır.Hastalık kendini komedonlar,(siyah nokta şeklinde açık veya beyaz nokta şeklinde kapalı )papül,püstül ve nodül denen iltihabi süreçler şeklinde gösterir.Hastalık en çok yüz,boyun,omuzlar,sırt,göğüs gibi seboreik alanlarda yani yağ salınımının yüksek olduğu alanlarda yerleşir.
Aknenin oluşumunda pek çok faktör rol oynamaktadır.Hormonal aktivasyon ,yağ bezi salgısı artışı,kıl diplerindeki mikroorganizmalar (Propionibacterium acnes )ve kıl diplerindeki kalınlaşma bu faktörlerin en önemlileridir.Bunun yanında genetik yatkınlık,çevresel etkenler ( kötü hijyen gibi )bazen de besinler akne oluşumunu tetikler.
Akne,başlıca ergenlik çağında görülmekle birlikte her yaşta olabilir.Lezyonlar genellikle 12-14 yaş arasında başlar ve en yoğun olarak 16-19 yaş arasında görülür.Bazen 10 yaş civarında da başlayabilir.İnsanların hemen hepsinde yaşamı boyunca az veya çok sayıda akne vulgaris lezyonları çıkar .Hastalık bazen kadınlarda hormonal etkilere bağlı olarak 20-30 yaşları arasında ve sonrasında da devam edebilir.
Akne çoğu kişi tarafından fizyolojik bir süreç olarak algılansa da tedavi edilmez ve kontrolü yapılmazsa ciddi kalıcı izler bırakabilir. Oluşturduğu klinik görüntüler ,gençlerde dismorfobik reaksiyonlara (görsel kusurlarını abartma hastalığı) ve kalıcı psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir.
Akne, yukarıdaki faktörler yanında başka nedenlerle de oluşabilir.Bazı ilaçlar akneye yol açabilir.Lokal veya sistemik kortizon tedavileri,tüberküloz tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar,epilepside kullanılan kimi ilaçlar ,hormonal ilaçlar,iyod ve bromür gibi halojen ilaçlar akneye yol açabilir.
Günümüzde sık görülmeye başlayan diğer akne de kozmetik aknedir.Yağ salınımı artıran ,kıl foliküllerini tıkayan ve bilinçsizce kullanılan kozmetik ajanlar akneye yol açabilmektedir. Akne ekskoriye denen form ise genellikle psikolojik sorunlu gençlerde görülür.Akne lezyonları kişi tarafından oluşturulur.Akne ekskoriye tedavisinde dermatolojik ajanların yanında psikolojik yaklaşım gerektirir.
Mesleki akne ise ,kimi ajanlara maruz kalan meslek gruplarında görülür.İşi sırasında klorinize hidro karbonlar.endüstriyel çözücüler ,kömür katran türevleri ,vazelin ve yağlar gibi maddelerle temas edenlerde akne leyzonları sık görülür. Cushing hastalığı,polikistik over sendromu gibi endokrin bozukluğu olan kişilerde de endokrin aknesi dediğimiz akne varyantı oluşur.
Akne Vulgaris bir hastalıktan çok yaşamın bir evresinde geçirilen klinik bir süreçtir.Bu süreç hafif,orta,ağır şekilde geçirilebilir.Yapılacak şey bu süreci en hasarsız iz bırakmadan geçirebilmektir.Bu süreç bazen uzun sürebilir ve sabır gerektirebilir. Her bireyin akne lezyonları farklı olduğu gibi,her bireyin tedavi si de farklıdır.Mutlaka bir dermatolog ile bağlantı kurulmalıdır.
Uzm. Dr. Birsen ERGUS
