Menopoz, ortalama 45-55 yaşları arasında, düzensiz adet kanamaları ile başlayan ve adetin tamamen kesilmesiyle sona eren; kadının hayatındaki en doğal dönemdir. Günümüzde, gelişen tıp dünyasının insan hayatı üzerine olumlu etkileri ile kadın ömrü 80’li yaşlara yaklaşıyor. Dolayısıyla kadın, yaşamının yaklaşık üçte birini postmenopoz (menopoz sonrası; adetsiz dönem)’da geçiriyor. Menopoz dönemi, adet bozuklukları ve sonunda adetin tamamen kesilmesi dışında, başka bir belirti ve rahatsızlık hissetmeden geçirilebiliyor. Ancak bu kadınların oranı tüm menopozdaki kadınların sayısı ile karşılaştırıldığında, yalnızca % 24 olarak belirlenmiş. Uygun bir tedaviyle, eksik olan hormonlar yerine konduğunda görülen belirti ve hastalıkların birçoğunun vereceği rahatsızlık da en aza indirilebiliyor.

Günümüzde menopozu; adetten kesilen kadının eskiden olduğu gibi bir takım şikayetlerine alışmakla geçirdiği dönem olarak algılamamak gerektiğini söyleyen Bahçeci Umut Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Süleyman Tosun, menopozun yaşlılığın başlangıcı ya da hayatın sonbaharı olmadığını da vurguluyor.

Menopoz neden önemlidir?

Kadınlar hayatlarının 3’te 1’lik bölümünü menopozda geçiriyor. Yaşam süresi uzadı artık . Kadınların hastalık riskini (kemik kaybı, kroner kalp hastalıkları, kanser…) etkileyen menopoz sonrası bir çok fiziksel değişiklikler tespit edilmiştir. Bu nedenle menopoz önemlidir.

Hormon replasman tedavisi nedir ?

Hormon replasman tedavisi (HRT) menopoza girmiş kadınların vücudunda üretimi bitmiş olan hormonların dışarıdan yerine konmasıdır. Yaşamda bir değişiklik olarak da görülen menopoz kadının yumurtalıklarında ostrojen ve progesteron hormonlarının üretiminin son bulması ile oluşur. Menopoz ile birlikte regl dönemleri ve doğurganlık dönemi son bulur. Ortalama menopoza girme yaşı 50’dir. Menopoz yumurtalıkların ameliyat ile alınması sonucunda da oluşabilir. Cerrahi bir girişime bağlı olduğu için buna cerrahi menopoz denir.

HRT’nin faydaları nelerdir ?

Menopozla birlikte ortaya çıkan rahatsız edici şikayetlerin (sıcak basması, gece terlemeleri, ağrılı cinsel ilişki…) ortadan kalkması, HRT’nin hemen görülen faydalarıdır. Hormonlar, idrar problemleri, gerginlik ve depresyon gibi diğer problemlerin ortadan kalkmasına yardımcı olur. Tedavinin bir diğer yararı kemik kaybının (osteoporoz) önlenmesidir. Kemik kaybı vücutta ostrojen üretiminin durması ile artar. Çok basit travmalarla kemik kırılmaları görülebilir.

HRT’nin başka faydası var mıdır ?

Koroner kalp hastalığı, menopozun rahatsız edici semptomlarını ve osteoporozun engellenmesine ek olarak, hormonlar kadınların kalp krizi, ciddi koroner kalp hastalığı riskini azaltıyor. Menopoz sonrası kadınların kalp krizi riski artıyor çünkü ve erkeklerde görülen kalp krizi riskine yaklaşıyor. Ancak ilk kalp krizinde ölüm riski erkeklere oranla daha fazladır. Östrojen kullanan kadınlarda koroner kalp hastalığına bağlı ölüm riski, kullanmayanlara göre yüzde 50 daha azdır. Östrojen ve progesteron kullanan kadınlarda bu faydanın ne kadar olacağı çok açık değildir. İki hormonun birlikte kullanılması riski azaltır, ancak bu oranın yüzde 50’den de fazla bir koruma sağlayacağı kesin değildir.

Riskler nelerdir ?

Riskler; hormonların ne kadar uzun süre kullanılacağına, rahmin olup olmadığına bağlı olarak tedavi biçimine göre değişir. 5 yıldan daha az, kısa süreli tedavilerde, tedavinin riski çok azdır.

Eğer rahmi olan kadınlarda sadece östrojen ile tedavi uygulanırsa endometrial kanser riski artar. Progesteron hormonunun tedaviye eklenmesi artmış riski ortadan kaldırır. Bu nedenle rahmi olan kadınlarda her iki hormon birlikte kullanılmalıdır. Endometrium kanseri hakkındaki gerçek şudur ki; erken teşhis edilebildiği için tedavi edilebilir ve çok nadir ölümle sonuçlanır. Endometrium kanserinin en erken bulgusu vajinal kanama olduğu için normal olmayan kanamalar hekiminiz tarafından yakından izlenmelidir.

Menopoz sonrası kadınlarda kullanılan hormonların meme kanseri yapıp yapmadığına dair bir çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda ortak bir sonuç çıkmamıştır. Bazı çalışmalarda artmış risk bulunmamasına rağmen bazı çalışmalarda ise uzun süreli 10-15 yıl düzenli ilaç kullanımına bağlı minimal artmış risk bulunmuştur. 5 yıldan az süreli tedavilerde artmış meme kanseri riski görülmemiştir.

HRT’nin farklı çeşitleri var mıdır ?

Evet. Bazen östrojen tek başına, bazen de progesteron eklenerek kullanılabilir. Genellikle rahmi alınmış kadınlarda sadece östrojen, rahmi olan kadınlarda ise östrojen ve progesteron birlikte kullanılır. Hormonlar tablet, vajinal krem veya cilde yapıştırılan bantlar şeklinde kullanılabilir.

Yan etkileri nelerdir ?

Meme hassasiyeti, ödem, bulantı, baş ağrısı, çekilme kanaması östrojenin yan etkileridir. Progesteronun ise vücutta tutulması, sivilce, adet öncesi semptomlar, depresyon, gerginlik, heyecan gibi yan etkileri görülebilir. Bunlar tıbben ciddi yan etkiler değildir. Rahatsız edici olsa da bu yan etkiler ilaç dozunun veya ilacın değiştirilmesi ile ortadan kaldırılabilir.

Hasta, HRT’nin kendisi için uygun olup olmadığına nasıl karar verir ?

Kuşku yoktur ki kısa süreli tedavi menopoza bağlı şikayetlerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olacaktır. Hastalıklardan korunmak, yaşam süresini uzatmak için kullanılan hormonlarda fayda görüp görmemek kişinin risk faktör profiline bağlıdır. Hasta tedavinin kendisi için risk ve faydalarını tedavi öncesi hekimiyle mutlaka konuşmalıdır. Örneğin; koroner kalp hastalığı veya osteoporoz riski yüksek olan bir kadın uzun süreli bir tedavinin riski yüksek olmayan kadına göre daha fazla fayda görebilir.

Not : Bahçeci Umut Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Süleyman Tosun sorularinizi http://www.kadinlarkulubu.com/tup-bebek-amp-infertilite-f964/ adresinde cevaplamaktadir…