TEDAVİNİN İPTALİ:

žTüp bebektedavisi başladıktan sonra yeteri kadar yumurtalıklardan cevap alınamaz ise tedavi doktor tarafındaniptal edilebilir.Tüp bebektedavisinde başarı şansı %100 değildir. Özellikle ileri yaştaki kadınlarda ve yumurtalık kapasitesi düşük olanlarda bazen tedavi olumlu sonuçlanmayabilir

žAşırı cevap olup şişme sendromu riski taşıyan hastalarda iptal edilebilir.

ž Aynı zamanda baba adayında yeterli ve hareketli sperm bulunamadı ise ve döllenme gerçekleşmemiş ise tedavi iptal edilebilir.

YUMURTA BULUNAMAMASI:

Ultrason takipleri ve kan düzeylerine göre normal follikül gelişimine rağmen yumurta toplama işleminde yumurtanın çıkmaması durumudur. Özellikle ileri yaş hastalarda ve yumurtalık kapasitesi düşük olanlarda daha çok karşılaşılır. Bu durum tüm siklusların %2-7 sinde görülür. Tekrarlama olasılığı vardır.

SPERM BULUNAMAMASI:

TESE uygulanan hastaların yaklaşık yarısında sperm bulunamaz.Bu durumda tedavi iptal edilir.

DÖLLENMENİN OLMAMASI:

Döllenme aşamasında sperm veya yumurtanın kalitesi ile ilgili problemden dolayı döllenme gerçekleşmeyebilir. Bu durum özellikle ileri yaş ve/veya yumurtalık kapasitesi kötü olan kadınlarda veya ciddi sperm sorunu olan vakalarda daha çok karşılaşılabilecek bir durumdur.Ancak yumurta ve spermler normal olsa da bazı yumurtalarda döllenme gerçekleşmeyebilir.Yumurta toplanan kadınların yaklaşık %5inde görülür.

TRANSFER ZORLUĞU:

Kadının rahim yapısındaki bazı problemlerden dolayı embryo transferi zor olabilir. Transferin zor olması gebelik şansını azaltan faktörlerden biridir.

GEBELİK TESTİ ÖNCESİ KANAMA:

Hasta ve doktorun moralini bozan ve gebelik şansını düşüren bir durumda olsa kesin hamilelik yok demek değildir.

ÇOĞUL GEBELİK:

Rahime birden fazla embryo transfer edilmesi halinde çoğul gebelik potansiyeli mevcuttur. Üç embryo transfer edilmesi durumunda çoğul gebelik riski %15-30 iken, beş ve üzerinde transfer edilmesi durumunda %40a kadar çıkabilir. Hastalar çoğu kez gebe kalma şanslarını arttırmak için, çoğul gebeliğin risklerini düşünmeksizin çok fazla embryo transfer edilmesini talep ederler. Ancak çoğul gebelikler anne ve bebeklerde ciddi problemlere yol açabilir. Annede gebeliğe bağlı hipertansiyon, gebeliğe bağlı şeker ve erken doğum riskleri artar. Bebeklerde ise ölü doğum, anne karnında ölüm, erken doğuma bağlı problemler, gelişme geriliği, serebral palsi görülme olasılığı artar. Bu nedenlerle dünyada ve ülkemizde embryo transferi sayısı yasal düzenlemelerle kesinleştirilmiştir.

OHSS(OVARİAN HIPERSTIMULASYON=ŞİŞME SENDROMU):

Tüp bebek tedavisindeki en önemli risklerden biri OHSS(şişme sendromu)dir. Tüp bebek tedavilerinin %20-30unda hafif, %3-6 sında orta,% 0.1-0.2 sinde ise ağır formda görülebilir. Bazı hastalarda yumurtlamayı arttırmak için verilen iğnelere karşı yumurtalıkların aşırı cevap vermesi sonucu oluşur. Kesin nedeni bilinmemektedir.

Genç yaş, düşük vücut ağırlığı, polikistik over hastalığı, yüksek dozda ilaç kullanımı risk faktörlerindendir.Yumurtalıkların uyarılması sırasında kabul edilebilecek sayıda yumurta uyarılması ile aşırı uyarılma arasında ince bir sınır vardır. Her zaman doz ayarlaması mümkün değildir.

Belirtiler karın ağrısı, karında şişlik hissi, bulantı, kusma, ishal, nefes darlığı ve idrar miktarında azalmadır. Yapılan tetkiklerde karında ve göğüs boşluğunda sıvı toplanması, yumurtalıklarda büyüme ve pıhtılaşma faktörlerinde bozulma görülebilir. Ağır vakalarda hastaneye yatırılarak tedavi gerekir.

Tedavide eğer sendrom hafif formda ise hasta ayaktan izlenir. Yumurtalıklar büyümüş olduğu için(yırtılma ve dönme riski nedeniyle) ağır fiziksel aktivite ve cinsel ilişki yasaklanır. İhtiyaç halinde ağrı kesiciler ve kusmaya karşı ilaçlar kullanılabilir. Günlük kilo ve karın çevresi ölçümleri önemlidir. Karın çevresinde artış olması, vücut ağırlığının artması, idrar miktarında azalma, nefes darlığı gibi yakınmaların ortaya çıkması durumunda fizik muayene ve laboratuar testleri yapılmalıdır.

Sendromun şiddetli olması durumunda hastaneye yatarak tedavi gerekir. Bu sırada serum verilmesi ve karında biriken sıvının iğne ile boşaltılması (parasentez) uygulanan yöntemlerdir. Bazı durumlarda hastanede kalış süresi 2-3 haftaya kadar uzayabilir. Bu dönemde 10-15 defa parasentez yapılması gereken olgular bildirilmiştir.

Sendrom gebe kalmayan kadınlarda kısa süre içinde geriler.Gebelik oluşması durumunda sendrom daha şiddetli bir form alabilir.
OHSS gelişmesi olasılığından şüphenilen hastalarda tedavide uygun protokollerin seçilmesi ve düşük dozda ilaç kullanılması tercih edilmelidir. Ancak gene de gelişirse çatlatma iğnesi yapılmayarak tedavi iptal edilebilir veya yumurtalar toplandıktan sonra embryolar dondurularak transfer ertelenebilir.

KANAMA:

Vajinal ultrason eşliğinde yumurta toplanması sırasında vajende zedelenmeye bağlı kanama olabilir. Sadece yumurta toplama işlemine bağlı vajinal kanama oranı %0-1.3 arasında değişmektedir. Birçok vakada işlem biter bitmez kanama durur.

ENFEKSİYON:

Nadir görülen problemlerdendir. Yüksek ateş, sürekli karın ağrısı, idrar yaparken yanma veya kanama gibi bulgular verebilir. Enfeksiyon durumunda geniş etkili antibiyotiklerle tedavi gerekir.

DIŞ GEBELİK:

Dış gebelik; gebelik materyalinin rahim içinde değilde rahim dışı herhangi bir yerde(genellikle tüplerde) gelişmesidir. Tüp bebek uygulamalarından sonra dış gebelik ihtimali %1-3 arasındadır. Özellikle daha önce dış gebelik öyküsü olanlarda, tüple ilgili hastalık ve ameliyat öyküsü olanlarda görülme ihtimali daha yüksektir. Teşhiste vajinal ultrasonla birlikte seri HCG(kanda gebelik testi) ve progesteron ölçümleri faydalı olacaktır.

Tüp bebek tedavileri tüm bunların ötesinde çiftler için ciddi fiziksel, maddi ve duygusal problemlere yol açabilir. Psikolojik stres ve duygusal problemler özellikle tüp bebek başarısız olduğunda çok daha yaygındır.

 

Doç. Dr. Esra Ayşin TONGUÇ