- 12 Temmuz 2006
- 35.016
- 30.372
- 60
12 Eylül 1980'de emir-komuta zinciri içinde gerçekleştirilen askerî darbe ile Orgeneral Kenan Evren başkanlığındaki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri aldıkları kararlar ile ülkeyi karanlığa sürükledi.
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü açık müdahalesi olan 12 Eylül askeri Darbesi'nin üzerinden 39 yıl geçti. 12 Eylül Darbesi sonrasında Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren ve kuvvet komutanlarından oluşan Milli Güvenlik Konseyi 1983 genel seçimlerine kadar Türkiye'ye ilişkin tüm kritik kararları aldı.
1980 ihtilali ile Süleyman Demirel'in Başbakan olduğu hükümet görevden alındı. Türkiye Büyük Millet Meclisi lağvedildi. Anayasa uygulamadan kaldırıldı.Siyasi partiler kapatıldı, parti liderleri gözetim altında tutuldu, yargılandı.
Türk siyasetinin yeniden tasarlandığı ve yaklaşık dokuz yıl süren askeri düzende, 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı. Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı. 517 kişiye idam cezası verildi. 171 kişinin işkenceden öldüğü belgelendi. 937 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı. Gazeteler 300 gün yayın yapamadı. 30 bin kişi sakıncalı olduğu için işten atıldı.
Darbeden sonra ilk idamlar, 9 Ekim 1980 tarihinde gerçekleşti. İlk olarak sol görüşlü Necdet Adalı, ardından Ülkücü Mustafa Pehlivanoğlu idam edildi. Onları diğer idamlar izledi. Kenan Evren'in "Asmayalım da besleyelim mi?" sözü ise unutulmadı.
12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra yürürlüğe giren, "Milli Güvenlik Konseyi üyelerinin yargılanamayacağı"na dair Anayasa'nın geçici 15. maddesi, 12 Eylül 2010'daki referandumun ardından kaldırıldı. 12 Eylül darbesinin sorumluları ile bu kişilerin emir ve talimatlarını uygulayanlar hakkındaki suç duyurularının ardından, darbe döneminin Genelkurmay Başkanı, Yedinci Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya 4 Nisan 2012'de, darbeden 32 yıl sonra yargılanmaya başlandı. Yargıtay'da temyiz istemi görüşülen dava, iki ismin hayatını kaybetmesinin ardından düştü.
Türk tarihinin kara günü: 12 Eylül
12 Eylül 1980'de emir-komuta zinciri içinde gerçekleştirilen askerî darbe ile Orgeneral Kenan Evren başkanlığındaki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri aldıkları kararlar ile ülkeyi karanlığa sürükledi.