Tüp bebek tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır? Kaç Gün Kullanılmalı?

Tüp bebek tedavisi, anne ve baba adaylarından alınan üreme hücrelerinin laboratuvarda döllenmesi ve sonucunda elde edilen embriyolardan en uygun olanın anne adayının rahmine transfer edilmesi işlemidir. Klasik bir tüp bebek denemesi; bebek isteyen çifte yapılan danışmanlık ve kısırlık durumunu tanılayan ayrıntılı testler, yumurta geliştirme, yumurta toplama, döllenme ve embriyo transferi olmak üzere 5 aşamadan oluşmaktadır.

Tüp bebek tedavisine başvuran çiftin kısırlığa sebep olan etkenlerine, üreme hücrelerinin kalitesi ve sayısına göre de gebeliği elde edebilmek için ekstra uygulamalar, ilaç tedavileri uygulanabilmektedir. Bu bağlamda özellikle ilaçlardan alınan destekle tedavinin başarı ile sonuçlanabilmesi için ek işlemler yapılabilir. Bu noktada tüp bebek tedavisinde ilaç kullanımı ve ilaçların etkisi çok önemli bir yer tutmaktadır.



Tüp bebek tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?

Tüp bebek tedavisi ilk uygulanmaya başlandığından günümüze 40 yılı aşkın bir süre geçmiş ve bu zaman zarfı içinde de pek çok yenilikle her geçen gün başarı oranı artırılmıştır. Bu başarıda en büyük yeri de kullanılan ilaçlar kaplamaktadır. Bu bağlamda ilaç üretimindeki gelişmeler ile günümüzde kısırlık alanında birçok yeni ve etkin ilaç bulunmakta, kombine ilaçlarla kısırlık tedavi edilebilmektedir. Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların amacı yumurtalıklarda yeterli büyüklük ve sayıda follikül gelişimini sağlayıp, kaliteli yumurta elde ederek gebelik oranını arttırmayı sağlamaktır. Özellikle de üremeye yardımcı tedaviler olan aşılama, tüp bebek tedavisi, mikroenjeksiyon yöntemlerinde birden fazla follikül elde edilmesi başarı için çok önemli etkenlerdendir. Bu bağlamda tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların yumurta büyümesi için uyarılması amacıyla yumurta üretiminden sorumlu olan FSH (follikül stimüle eden hormon) ve LH (luteinize eden hormon) adlı hormonlar ilaç olarak verilmektedir. Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlar genel olarak; Klomifen, HMG, üriner FSH, rekombinant FSH, GnRHa, çatlatma iğnesi, progesteron, retrazol şeklinde sıralanabilir.

• Klomifen

Vücutta FSH salınımını arttıran Klomifen, kısırlık tedavisinde ilk olarak kullanılmaya başlanan ve en uzun süredir kullanılan ilaçlardan birisidir. Klomifen, tablet şeklinde satılır ve genellikle adetin 5. – 9. günleri arasında, yani 4 gün kullanılır. Bu ilaç sayesinde yumurtalıklarda birden fazla follikül gelişimi olabilir.

• Human Menopozal Gonadotropinler (HMG)

Human Menopozal Gonadotropinler (HMG), menopoz sonrası kadınların idrarından saflaştırılarak elde edilmekte ve FSH ile LH hormonlarını birlikte içermektedir. Human Menopozal Gonadotropinler (HMG), tüp bebek tedavisi ve mikroenjeksiyon teknikleri için yumurtalıkların uyarılması ve yumurtalıkta birden fazla follikül elde edilmesi için günlük deri altı enjeksiyonu olarak kullanılmaktadır. Human Menopozal Gonadotropinlere adetin 3. veya 5. günü başlanır, başlangıç dozu 1 – 2 ampuldür ve 7 – 12 gün süreyle uygulanır.

• Uriner FSH

Uriner FSH, menopoz sonrası kadınların idrarından saflaştırılarak elde edilir ve sadece FSH hormonu içerir. Uriner FSH, tüp bebek tedavisi ve mikroenjeksiyon yöntemlerinde yumurtalıkların uyarılması ve birden fazla follikül elde edilmesi için kullanılan bir ilaçtır. Günlük deri altı enjeksiyonu şeklinde alınır.

• Rekombinant FSH

Rekombinant FSH preparatları, % 100 saf genetik mühendislik ürünü olan ilaçlardır ve laboratuvar şartlarında üretilmektedir. Rekombinant FSH preparatlarının kullanılma amacı FSH ile yumurtalıkları uyararak birden fazla follikül gelişimini sağlamaktır. Bu sayede tüp bebek tedavisi ve mikroenjeksiyon yöntemleri için birden fazla yumurta elde edilebilir. Rekombinant FSH preparatları otomatik doz ayarı yapan kalem şeklinde üretilmiştir ve deri altına enjeksiyonla uygulanır. Bunun için çoğunlukla kliniğe gitmeye gerek kalmaz, kadın evde kendi kendine yapabilir.

• Gonadotropin Relasing Hormon Agonistleri (GnRHa)

Gonadotropin Relasing Hormon Agonistleri, hipofiz bezinden FSH ve LH hormonu salgılanmasına yardımcı olan ve beyindeki hipotalamus adlı merkezden salınan hormondur. Bunun yetersiz olduğu vakalarda sentetik halde elde edilen formu tüp bebek tedavisinde iğne veya burundan sprey olarak kullanılabilir.

Üremeye yardımcı tedavilerde anne adayının vücudunda LH’nın (Luteinize edici hormon) erken yükselmesi çok önemli sorunlardan biridir. Bu tür bir durumda folliküller beklenenden daha önce çatlar, sayı ve kalite olarak yeterli yumurta elde edilme şansı da azalır. Bu da aslında tedavinin başarı şansının düşmesi anlamına gelir. GnRH analoglarının dışarıdan verilmesiyle, yumurtalıkların hormonal olarak uyarımı sırasında, vücudun salgıladığı LH hormonunun bu erken yükselişi önlenebilmekte, bu sayede de sayı ve kalite açısından düşük yumurtaların elde edilmesi şansı en aza indirilebilmektedir. Günümüzde daha ileri düzeyde fayda sağlayan ilaç uygulamaları bulunduğundan GnRHa daha seyrek kullanılmaktadır.

• GnRH Antagonistleri

GnRH Antagonistleri, çalışma sistemi olarak GnRH analogları ile aynı etkiye sahip olmakla birlikte, etki gösterme ve kullanım süresi daha kısa olduğu için daha fazla tercih edilmektedir. Çünkü GnRH Antagonistleri kullanımında hastaların kliniğe gelecekleri gün sayı azalır, yapılması gereken enjeksiyon sayısı daha azdır ve dolayısıyla da tedavinin maliyeti düşer. GnRH Antagonistlerinin 0.25 mg’lık Formunun kullanımına stimülasyonun 6. günü başlanır ve yumurta gelişimini tamamlayana kadar devam edilir.

• Human Koryonik Gonadotropini (HCG) (Çatlatma iğnesi)

Human Koryonik Gonadotropini, yumurta toplama işleminden yaklaşık 35 -36 saat önce enjeksiyon şeklinde uygulanır ve ortalama 36 -38 saat sonra da follikül çatlaması meydana gelerek yumurtalar salınır. HCG enjeksiyonu ile büyümüş folliküller içindeki yumurtalar olgunlaşır, döllenmeye hazır hale gelir ve progesteron salgılanması başlar. HCG, doğal bir hormon olan LH’a benzer ve yumurtanın çatlamasını sağlar. Ancak istenen sonucun alınabilmesi için HCG enjeksiyonunun zamanlaması çok önemlidir.

• Progesteron

Progesteron hormonu, rahim içini döşeyen ve döllenen yumurtanın yerleştiği endometrium tabakasının sağlıklı büyümesi, olgunlaşması ve gelişmesi için gereklidir. Eğer yeterince progesteron salınamazsa embriyo endometriuma sağlıklı olarak yerleşemez. Bu sebeple de tüp bebek tedavisi ve mikroenjeksiyon işlemlerinde endometriumu desteklemek için bu hormon dışarıdan verilir. “Luteal faz desteği” adı verilen progesteron tedavisi, vajinal fitil ya da jel olarak uygulanır. Progesteron, yumurta toplama işlemi gününde vajinal kapsül şeklinde günde 3 kez 1’er ovül olacak şekilde verilmeye başlanır ve gebelik testine kadar devam edilir. Eğer tedavi başarılı olur da gebelik testi pozitif sonuç verirse gebeliğin 8. haftasına kadar vajinal ovül şeklinde kullanmaya devam edilir.

• Letrazol

Yumurta gelişiminin zor olacağı gözlenen hastalarda, yumurta gelişimini desteklemek için Letrazol kullanılır. Letrazol kullanımına adetin 2. -4. günü başlanır ve günde 2 tablet olmak üzere toplamda 5 gün kullanılır. Yumurta gelişimi olmazsa da arka arkaya 3 -4 adet dönemi kullanılabilir.



Tüp bebek tedavisinde kullanılan diğer ilaçlar

• Tetra 500 Kapsül

Tetra, üreme sisteminde gelişebilecek olası enfeksiyonların gebeliği engellememesi için koruyucu olarak verilen bir antibiyotiktir. Bu ilaç, yumurta toplandığı gün kullanılmaya başlanır ve 4 gün devam edilir.

• Prednol 16 mg Tablet

Tedavi sürecinde bağışıklık sisteminin gebeliği reddetmesi gibi bir durumu engellemek için Prednol kullanılır. İlaca yumurta toplama gününde başlanır ve 4 gün devam edilir.

• Folikasit (Folbiol veya Centrum)

Fetüste bazı nöral sorunların önlenebilmesi için Folik asit kullanılabilir. Tüp bebek tedavisinin başından gebelik oluşursa ilk 3 ayın sonuna kadar devam edilir.