- 12 Temmuz 2006
- 35.019
- 30.377
- 60
Genel ÖzellikleriSterliçyanın ana vatanı Güney Afrika’dır. Avrupa’ ya 1773 yılında getirilmiştir.
Ülkemizde "Cennet Kuşu Çiçeği" veya "Turna Gagası" olarak bilinen Starliçe, Strelitziaceae ailesine dâhildir. Bu bitkinin bilimsel adı Strelitzia regina’dır. Ancak ailede "Turna Gagası" dışında ülkemizde fazla tanınmayan 4 tür bitki daha bulunmaktadır. Yaprak dökmeyen, çok yıllık, kardeşlenme yapan bu bitkiler, Güney Afrika' nın açık otlakları veya nehir kıyılarında bulunurlar.
Sterliçya (Cennet kuşu çiçeği, turna gagası); parlak turuncu- mavi renkleri kuş kafasına benzeyen çiçekleri olan bir bitkidir. Bu benzerlik nedeniyle cennet kuşu olarak daisimlendirilir. İki metre boy yapar. Yaprakları kayık küreğine benzer. Yapraklarının genişliği 10-30 cm arasındadır. Yapraklar oldukça sert ve olumsuz şartlara dayanıklıdır. Birden fazla bitki kümeleri şeklinde yetiştirilir. Çiçekler sert kılıf gibi bir gagadan çıkar. Çiçekler sapların tepelerinde yer alır. Sterliçya çiçekleri, üç mavi ve üç turuncu çanak yapraktan oluşmaktadır. Çiçekler genelde ilk ve sonbaharda açmaktadır.Önemli TürleriStrelitzia Regina - StarliçeÜlkemizde starliçe (Cennet kuşu çiçeği, turna gagası) adı ile tanınan ve en pahalı kesme çiçek olarak pazarlanan bitkidir. Çalı formunda, yaprakları uzun eliptiktir, bitki 1-1.5metre boylanabilir. Her yıl kardeşlenme ile çoğalıp, tek bir bitkiden gruplar oluşur.Tohumdan üretildiği zaman çiçek açması için en az dört yıl gerekir. Fazla dona dayanıklıdeğildir ancak kısa süreli -4 ºC dereceye kadar dayanmaktadır.
Olağanüstü güzel kuş başını andıran çiçekleri, turuncu ve mavi renktedir. Bugün dünyanın Akdeniz iklimine sahip bölgelerinde (Kaliforniya, Güney Avustralya, Akdeniz ülkeleri) dış mekân süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Tropik ve subtropik iklim bölgelerine de uyum sağlayabilmektedir. Los Angeles kentinin amblem çiçeğidir. Kesme çiçek olarak Kanarya Adalarında geniş alanlarda yetiştirilmekte ve önemli bir döviz kaynağı oluşturmaktadır. Ülkemizde az olarak Yalova, İzmir ve Antalya yörelerinde sera altında yetiştirilmektedir. Starliçenin sosyal bakımdan da önemi vardır. Erkeklere takdim edilen çiçek olarak bilinmektedir. Dünya spor yarışmalarında, genelde erkek sporculara verilirken gördüğümüz çiçektir.Strelitzia Juncea - Cüce StarliçeBodur starliçe olarak bilinen bir bitkidir, ancak bodur tanımı çok doğru değildir, çünkü yaprakları, dolayısı ile boyu uzundur. Bu türün çiçekleri aynı olmakla birlikte, yapraklar çok incelmiş ve adeta kılıç şeklini almıştır. Kardeşlenme ile bir koloni oluşturan bitkilerin çiçekleri, ince yapraklar arasında bir renk cümbüşü sergilerler.
Strelitzia Nicolai - Dev StarliçeNatal'in dev muzu, dev cennet kuşu çiçeği olarak bilinen bu bitkinin boyu, diğer starliçeler gibi 1.5 metrenin altında değildir. Boyları 8-10 metreye kadar uzar. Bunlar daailenin diğer üyeleri gibi kardeşlenme gösterirler. Her bir yaprağın uzunluğu 1 metreyi bulur, yaprak sapları da 2 metre kadar uzunluktadır. Zamanla bir gövde oluştururlar. Çiçekleri 45 cm uzunluğunda, kalın bir kuş gagası şeklinde, kirli beyaz-gri renktedir. Çiçek sapları pembe-yeşildir. Bir sapta 1-3 çiçek olabilir ve genelde yazın çiçek açmaktadırlar.
Strelitzia Regina Gold - Altin StarliçeGüney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Kirstenbosch Botanik Bahçesinde 90’ lı yıllarda kültürü yapılan ve daha sonra tohumları satışa sunulan yeni Starliçe türününde, çiçek rengi turuncu yerine altın sarısı ve mavidir. Altın Starliçe, her yıl Londra'da düzenlenen ve dünyanın en büyük çiçek fuarlarından olan Chelsea Bitki Fuarında 1998 yılında Güney Afrika ekibine altın madalya kazandırmıştır. İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in Fuarda büyük ilgi gösterdiği Altın Starliçe, basında da ilgi kaynağı olmuştur.
Sterliçya Fidesi ÜretimiTohumdan veya kardeşlerin ayrılması ile üretilir. Ancak yeni tesis edilecek seralarda,tohumdan üretilen fideler tercih edilmelidir.Generatif ÜretimSterliçya tohumla üretilebilen bir bitkidir. Ancak tohumla üretimde bitkinin çiçek açması için 4 yıl beklemek gerekir. Ülkemizde yetiştirilen sterliçya bitkileri tohum oluşturmamaktadır. Bu nedenle tohumlar yurtdışından getirilmektedir. Tohumlar, torf ile doldurulan poşet veya onluk saksılara ekilir. Tohumun dikim derinliği tohum boyunun 2,5 misli olacak şekilde yerleştirilir. Mart ve nisan ayları dikim için en uygun zamandır. Dikimden sonra aşırı olmamak şartıyla sulama yapılmalıdır.
Vegatatif ÜretimSterliçya (Cennet kuşu çiçeği, turna gagası) bitkisinin diğer bir çoğaltım şekli ayırma yöntemidir. Ayırma işlemi ocak şeklinde kardeşlenmiş olan bitkinin tamamen sökülerek filizlerin ayrılmasıyla yapılır. Bu işlem bitkinin dinlenme dönemi olan Temmuz - ağustos aylarında yapılmalıdır. Filizler tek tek veya istenilen adetlerde parçalandığında uygun kök budaması yapılarak dikime hazırlanır. Ayrılan fideler, en az 30 cm çapındaki saksılara organik maddece zengin mil karışımlı bir harç hazırlanarak dikilmelidir. Dikimden sonra kök gelişimini arttırıcı hormon uygulaması yapılması, bitkinin kendini kısa sürede toparlaması için uygun olacaktır. Bitkiler kök gelişimini tamamlayıncaya kadar nem oranı yüksek ortamlarda bulundurulmalıdır. Bu şekilde hazırlanan fideler ertesi yıl toprağa dikilecek hale gelir.
Ülkemizde "Cennet Kuşu Çiçeği" veya "Turna Gagası" olarak bilinen Starliçe, Strelitziaceae ailesine dâhildir. Bu bitkinin bilimsel adı Strelitzia regina’dır. Ancak ailede "Turna Gagası" dışında ülkemizde fazla tanınmayan 4 tür bitki daha bulunmaktadır. Yaprak dökmeyen, çok yıllık, kardeşlenme yapan bu bitkiler, Güney Afrika' nın açık otlakları veya nehir kıyılarında bulunurlar.
Sterliçya (Cennet kuşu çiçeği, turna gagası); parlak turuncu- mavi renkleri kuş kafasına benzeyen çiçekleri olan bir bitkidir. Bu benzerlik nedeniyle cennet kuşu olarak daisimlendirilir. İki metre boy yapar. Yaprakları kayık küreğine benzer. Yapraklarının genişliği 10-30 cm arasındadır. Yapraklar oldukça sert ve olumsuz şartlara dayanıklıdır. Birden fazla bitki kümeleri şeklinde yetiştirilir. Çiçekler sert kılıf gibi bir gagadan çıkar. Çiçekler sapların tepelerinde yer alır. Sterliçya çiçekleri, üç mavi ve üç turuncu çanak yapraktan oluşmaktadır. Çiçekler genelde ilk ve sonbaharda açmaktadır.Önemli TürleriStrelitzia Regina - StarliçeÜlkemizde starliçe (Cennet kuşu çiçeği, turna gagası) adı ile tanınan ve en pahalı kesme çiçek olarak pazarlanan bitkidir. Çalı formunda, yaprakları uzun eliptiktir, bitki 1-1.5metre boylanabilir. Her yıl kardeşlenme ile çoğalıp, tek bir bitkiden gruplar oluşur.Tohumdan üretildiği zaman çiçek açması için en az dört yıl gerekir. Fazla dona dayanıklıdeğildir ancak kısa süreli -4 ºC dereceye kadar dayanmaktadır.
Olağanüstü güzel kuş başını andıran çiçekleri, turuncu ve mavi renktedir. Bugün dünyanın Akdeniz iklimine sahip bölgelerinde (Kaliforniya, Güney Avustralya, Akdeniz ülkeleri) dış mekân süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Tropik ve subtropik iklim bölgelerine de uyum sağlayabilmektedir. Los Angeles kentinin amblem çiçeğidir. Kesme çiçek olarak Kanarya Adalarında geniş alanlarda yetiştirilmekte ve önemli bir döviz kaynağı oluşturmaktadır. Ülkemizde az olarak Yalova, İzmir ve Antalya yörelerinde sera altında yetiştirilmektedir. Starliçenin sosyal bakımdan da önemi vardır. Erkeklere takdim edilen çiçek olarak bilinmektedir. Dünya spor yarışmalarında, genelde erkek sporculara verilirken gördüğümüz çiçektir.Strelitzia Juncea - Cüce StarliçeBodur starliçe olarak bilinen bir bitkidir, ancak bodur tanımı çok doğru değildir, çünkü yaprakları, dolayısı ile boyu uzundur. Bu türün çiçekleri aynı olmakla birlikte, yapraklar çok incelmiş ve adeta kılıç şeklini almıştır. Kardeşlenme ile bir koloni oluşturan bitkilerin çiçekleri, ince yapraklar arasında bir renk cümbüşü sergilerler.
Strelitzia Nicolai - Dev StarliçeNatal'in dev muzu, dev cennet kuşu çiçeği olarak bilinen bu bitkinin boyu, diğer starliçeler gibi 1.5 metrenin altında değildir. Boyları 8-10 metreye kadar uzar. Bunlar daailenin diğer üyeleri gibi kardeşlenme gösterirler. Her bir yaprağın uzunluğu 1 metreyi bulur, yaprak sapları da 2 metre kadar uzunluktadır. Zamanla bir gövde oluştururlar. Çiçekleri 45 cm uzunluğunda, kalın bir kuş gagası şeklinde, kirli beyaz-gri renktedir. Çiçek sapları pembe-yeşildir. Bir sapta 1-3 çiçek olabilir ve genelde yazın çiçek açmaktadırlar.
Strelitzia Regina Gold - Altin StarliçeGüney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Kirstenbosch Botanik Bahçesinde 90’ lı yıllarda kültürü yapılan ve daha sonra tohumları satışa sunulan yeni Starliçe türününde, çiçek rengi turuncu yerine altın sarısı ve mavidir. Altın Starliçe, her yıl Londra'da düzenlenen ve dünyanın en büyük çiçek fuarlarından olan Chelsea Bitki Fuarında 1998 yılında Güney Afrika ekibine altın madalya kazandırmıştır. İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in Fuarda büyük ilgi gösterdiği Altın Starliçe, basında da ilgi kaynağı olmuştur.
Sterliçya Fidesi ÜretimiTohumdan veya kardeşlerin ayrılması ile üretilir. Ancak yeni tesis edilecek seralarda,tohumdan üretilen fideler tercih edilmelidir.Generatif ÜretimSterliçya tohumla üretilebilen bir bitkidir. Ancak tohumla üretimde bitkinin çiçek açması için 4 yıl beklemek gerekir. Ülkemizde yetiştirilen sterliçya bitkileri tohum oluşturmamaktadır. Bu nedenle tohumlar yurtdışından getirilmektedir. Tohumlar, torf ile doldurulan poşet veya onluk saksılara ekilir. Tohumun dikim derinliği tohum boyunun 2,5 misli olacak şekilde yerleştirilir. Mart ve nisan ayları dikim için en uygun zamandır. Dikimden sonra aşırı olmamak şartıyla sulama yapılmalıdır.
Vegatatif ÜretimSterliçya (Cennet kuşu çiçeği, turna gagası) bitkisinin diğer bir çoğaltım şekli ayırma yöntemidir. Ayırma işlemi ocak şeklinde kardeşlenmiş olan bitkinin tamamen sökülerek filizlerin ayrılmasıyla yapılır. Bu işlem bitkinin dinlenme dönemi olan Temmuz - ağustos aylarında yapılmalıdır. Filizler tek tek veya istenilen adetlerde parçalandığında uygun kök budaması yapılarak dikime hazırlanır. Ayrılan fideler, en az 30 cm çapındaki saksılara organik maddece zengin mil karışımlı bir harç hazırlanarak dikilmelidir. Dikimden sonra kök gelişimini arttırıcı hormon uygulaması yapılması, bitkinin kendini kısa sürede toparlaması için uygun olacaktır. Bitkiler kök gelişimini tamamlayıncaya kadar nem oranı yüksek ortamlarda bulundurulmalıdır. Bu şekilde hazırlanan fideler ertesi yıl toprağa dikilecek hale gelir.
