Şizofreni

Şizofreni düşünüş,duyuş ve davranışlarda önemli bozuklukların görüldüğü hastanın kişiler arası ilişkilerden ve gerçeklerden uzaklaşarak kendi dünyasında yaşadığı genellikle gençlik çağlarında başlayan bir ruhsal hastalıktır.Şizofreni kelimesi yunanca ayrık ve ya bölünmüş anlamına gelen şizo (schizen)ve akıl anlamına gelen frenos (phren) sözcüklerinin birleşiminden gelmektedir.Anlatılmak istenen kişinin iki kişilikli olması değil,aynı anda iki farklı gerçekliğe inanmasıdır.Gerçek gerçeklik normal sıradan bir insanın algılamasına denk düşerken ikinci gerçeklik sağlıklı bir insanın anlamayacağı çoğu kez belli bir sisteme dayalı bir gerçekliktir.Şizofrenin ömür boyu görülme sıklığı genel nüfusta %0,5-1'dir.Ancak kan bağı olan akrabaları arasında şizofreni hastaları bulunanlarda,şizofreni görülme sıklığı genel toplumdan daha yüksektir.Şizofrenide genetik faktörlerin rolü iyi tanımlanmış olmakla beraber,bu hastalık yalnızca kalıtımsal faktörlerin değil,bir çok koşulun bir araya gelmesi ile oluşur.Yani şizofreni genetik ve çevresel faktörlerin yer aldığı oldukça kompleks bir hastalıktır.Günümüzde şizofreni tedavisinde çok yönlü bir yaklaşım yararı bulunmaktadır.Güncel tedavide temelde antipsikotik ilaçlar kullanılmaktadır.Bunun yanı sıra psikoterapiler ve diğer psikososyal yaklaşımlarada başvurulmaktadır.Antipsikotik ilaçların şizofrenide dopamin varsayımını doğrular biçimde dopamin üzerinden etki ettikleri düşünülmektedir.Hastalığın özellikle akut döneminde hastaların hastanede yatarak tedavi görmesi gerekebilir.Bir çok alt tipi bulunan şizofreni çok değişik gidiş ve sonlanış gösteren süreğen bir bozukluktur.Şizofrenide hastalığın gidişi her birey için farklılık gösterebilir.Hastalığın popüler kültürdeki olumsuz imajına rağmen,hastaların çok büyük kısmı tedaviden fayda görebilirler.Ama hastaların %25-30'u ne tür sağaltım yapılırsa yapılsın belirgin bir iyileşme gösteremez ve ciddi yetiyitimleri olabilir.Şizofrenin nedenlerine gelince son 20 yılda yapılan araştırmalarda şizofrenin nedenleri hakkında önemli bulgular elde edilmiştir.Tüm hastalar için geçerli olan tek bir neden bulunmamakla beraber şizofrenin ortaya çıkmasında rol oynayan başlıca etkenleri üç başlık altında toplayabiliriz. 1-Kalıtımsal nedenler 2-Beyindeki yapısal değişiklerin rolü 3-Beyindeki kimyasal maddelerin rolü bu üç maddeyi detayları ile açıklayacak olursak ilk olarak şizofrenide kalıtımın rolü ile başlayacak olursak şizofrenisi olan her 10 kişiden birinin yakın akrabaları arasında bu hastalık görülür.Şizofreni hastalarının ailelerinde bu hastalığın toplum ortalamsına göre daha sık görülmesi şizofrenide ailesel geçişin rolüne işaret eder.Örneği anne babasından şizofreni hastası olan çocukta hastalığın görülme olasılığı %12'dir.Kardeşlerden biri şizofreni hastası ise diğer kardeşlerde hastalık görülme olasılığı %8'dir.Toplumda her 100 kişiden birinde şizofreni görülme riski bulunduğu düşünülerse bu oranların yüksekliği hakkında fikir edinilebilir.Ailesl yatkınlığın nedeni şizofrenide anne babanın yetiştirme tarzı değildir.Hastalığın geni tam olarak bilinememektedir.Bir başka deyişle,elde edilen veriler şizofreniden tek bir geni sorumlu tutmak yerine birden fazla genin rolü olduğuna işaret edilmektedir.Beyin yapısındaki değişikliklerin rolüne gelince tomografi gibi görüntülüme yöntemlerinde şizofreni hastalarının beyinlerinde normalde görülmeyen bazı değişiklikler olduğu saptanmıştır.Örneğin beyin normalde de bulunan boşlukların hasta kişilerde daha geniş olduğu ve bazı beyin bölümlerinin normalden normalden daha küçük olduğu görülmüştür.Özellikle beynin plan yapmak,sorun çözmek gibi işlevleri de yüklenen beynin ön bölümü ve önceki deneyimleride hatırlayarak o anki duruma uygun bir davranış geliştirmekte rol oynayan hipokampus bölümünün normalden küçük olduğu saptanmıştır.Bu bölgelerin işlevlerindeki aksama sonucunda hastalar günlük hayatta her an karşılaştığımız basit ya da karmaşık sorunları çözmekte zorlanabiliyorlar.Bu sorunlar örneğin yeni tanıştığımız bir kişiyle neleri konuşabileceğimiz,şehir içinde bir yerden bir yere giderken karşılaştığımız aksaklıkların üstesinden nasıl geleceğimiz gibi bize basit gelen şeylerde olabilir.Beyin yapısındaki değişiklikler hasta kişilerin beyinlerinin normal gelişimden farklı bir yol izlediği şeklinde yorumlanır. Bu gibi değişiklikler doğumdan önce ya da doğum sırasında etkili olan nedenlere bağlanır.Örneğin gebeliğin erken dönemlerinde virüs enfeksiyonları ya da doğum sırasında ki bazı sorunlar gibi beyindeki kimyasal maddelerin rolüne gelince beyinde milyarlarca sinir hücresi bulunur.Bu hücreler bir telefon şebekesi gibi birleri ile bağlantılıdır.Her hücrenin ucundan salınan bazı kimyasal maddeler komşu hücreye ulaşarak hücreler arası haberleşmeyi sağlar.Haberleşmeyi sağlayan kimyasal maddelere nörotransmitter denir.Adrenalin,dopamin,seratonin gibi şizofrenisi olan kişilerde dopaminin aracılık ettiği haberleşmede bir bozukluk olduğu bilinmektedir.Dopamin hastaların beyninde bazı bölgelerde fazla miktarda bulunmaktadır.Dopamin aracılığı ile haberleşmedeki bozukluk hezeyan ve halüsinasyonlar,dağnık davranış ve konuşma gibi hastalık bozukluklarından sorumlu tutulmaktadır.Şizofreni hastalığının tedavi sürecine gelince alevlenme dönemlerini önlemek,alevlenme dönemlerini erken fark edip ayakta tedavi etmek,alevlenme dönemi yatıştıktan sonra hastalığa bağlı yetiyitimi en aza indirmek,hastanın sorunlarla başa çıkma kapasitesini arttırmaktır.Şizofrenide ilaç tedavilerine gelince 1-Antipsikotik (nöroleptik) ilaçlar 2-Antidepresan sınıfı ilaçlar 3- Anksiyolitik sınıfı ilaçlar 4-Antikolinerjik ilaçlar 5-Duygu durum düzenleyiciler ve şizofrenide diğer tedavi yöntemleri ise 1-Elektro konvulzif tedavisi (ekt,şok) 2-Bireysel psikoterapiler,grup tedavileridir.Son olarak şizofreni hasta yakınları ve şizofreni hastası kişiler kendileri için neler yapabilirler. 1-Kendi sağlıklarına dikkat etmeliler 2-Beslenmeye dikkat etmeliler 3-Yeterince uyumalılar 4-Mümkün olduğunca yürüyüş yapmalılar 5-Hergün kendileri için belirli bir süre ayırmalılar 6-Bir kursa devam edebilirler 7-Belirli aralıklarla dost ve yakınlara gezmeye gitmeliler 8-Kişinin imkanları uygunsa tatile çıkmalıdır 9-Kendinizi suçlamaktan ve eleştirmekten kaçınmalısınız 10-Üzüntü ve sorunlarınızı yakınlarınızla paylaşmalısınız 11-Aile içinde iş bölümü yapmalısınız 12-Ailelerinizin diğer üyelerini ihmal etmemelisiniz 13- Herşeye karşın hayatın devam ettiği ise unutulmamalıdır.Herkese huzurlu,mutlu,sağlıklı ve umut dolu bir yaşam dileğiyle hoşçakalın efendim

benim sorumum eşimle çok degişti 2aydır kısaca anlatıyımsizlere...ben 14 yıllık evlı bayanım ama eşim 2aydır bana çok eziyet edıyor çok şüpheci ve sinirli oldu bizim evde 2kişi nin kaldıgını.onların benım sevgılım oldugunu.söyleyip adam arıyor.gec yarısı polıi çagırıp eşimin dostlarını yakaldım gelın alın diyor.polısler arıyor ama kimse yok 3kez yaptı bunu.kendı kendine kim var çıkın ordan diyor.şömüneyi gece 4de yaktırıp içinde adamlar oldugunu gördüğünü.saklandıkalrını söylüyor.biz kimse yok dedikçe bizi inandırmaya çalışıyor.bana kim o adamlar 2 yıldır aynı evde yaşıyorsunuz diyor.belindeki silahla benı tehdit ediyor söyle yoksa vurcam seni diyor.hayatım tehlikede. karakola gıdıp benden şikayetçi oldu buyazdıkalrımı ıfadesınde kullandı çok zor durumda kaldım.rezil oldum neyapcagımı şaşırdım.allah rızası için yardım edın konyada oturuyoruz bu anlattıklarının asla dogru olması mümkün deyıl evimizde köpeklerimiz var saldırganlar kimseyı yanımıza yanaştırmalarki ama doktora gitmeyede razı edemedık evımıze yabancının gırmesı mümkün deyıl sonra adamların onu öldürecegini benım onu zehirliğiyecegını söylüyor bana o...kahp.. dıor herkesın yanında :insanların içinde küçük düşürüyor kimsenın yüzüne bakamaz oldum.gerçi kimse ona inanmıyor ama ben nasıl davranacagımı şaşırdım.birilerinin onu takip ettiğinisölüyor.cinleri görüyor dedıler hocaya gıttık değişmedi.doktora götüremedık eşimin aılesı ve benı dınlemıyor.siz nıe bana inanmıyorsunuz görüyorum seslerını bile duyyom dıor.şaştık kaldık allah rızası için yardım edın evde kavga edıyoz dıe eşimin aılesının yanında kalıyoruz..gündüzleri gidip köpekelrımızı doyurup geliyoruz.10köpgimiz var bizim evimize kimse giremez asla.sokmazlar zaten. bır yol gösterin neolursunuz.cevabınızı beklıyorum acil yardım sızlere..

eşinizin şizofreni belirtileri gösterdiği söylenebilir paranoid şizofreni yani en yakınlarına güvenmemenin ,yanı sıra kendince açıkladığı nedenlerle başgösterir.hiç zaman kaybetmeyin siz ve yakınlarınız. sizin onu aldatığına inandığı düşüncesiyle size hayati zarar verebilir. sizi önemle uyarmak isterim ki eşinizin tedaviye başlaması şart. bu arada ne kadar süreden beri eşiniz bu durumda?