- 13 Ocak 2009
- 4.235
- 656
- 688
SEPET ve SEPETÇİLİK
Sepet; bitkisel dal ve tahıl sapları ile bir alt bir üst örgü sistemi ile örülen, çeşitli geometrik formları olan (oval, yuvarlak, konik) bir tür taşıma aracıdır.
Sepetçilik Ağaçların ince sürgünlerinden, bitkilerin odunlaşmamış saplarından faydalanılarak yapılan örgü ve el sanatı. Sepetçilik sanatı insanlık tarihiyle başlar. Toplumların kültür tarihlerine katkısı bulunan sanatlardan birisidir. Bugün Afrika'da Eski Mısırlıların beş bin yıl önce sepet yapımında kullandıkları teknik ve metot kullanılmaktadır.
Sepetçilik güzel bir el sanatı olmakla birlikte, bu sanatta uğraşanların iç dünyalarını da dışarıya aksettirir. Sepet örgülerindeki zerafet, renk, doku, desen, şekil çeşitlerinde bunu görmek mümkündür.
Sepetçilik genelde bir el sanatı olduğu için her yöreye göre çeşitli şekilleri vardır. Örülen sepetin hangi amaçla kullanılacağı, örgüsünde kullanılacak malzemeyi ve şeklini belirler. Mesela tahıl veya sıvı konulacak bir sepetin son derece sık örülmesi, aralarına başka malzemelerin kullanılması lazımdır. Bunun yanında, kafes, ağ, tuzak vb. yerlerde kullanılacak sepetlerse delikli olur.
Günümüzde çok değişik sepet örme teknikleri vardır. Bunlardan iki tanesi bütün sepet örme tekniklerinin temeli sayılır. Birincisi; tek bir liften yapılan rulo kıvrımlarının birbirleri üstüne dikilmesidir. İkincisi ise; kafes veya hazır örgüdür. Sepet örgü biçimleri bazan metal bazan da porselen gibi daha sert malzemelerle de taklit edilmeye çalışılmıştır.
Sepetçilikte genellikle ot, bambu, mısır sapı, saz, saman sapı, böğürtlen, rafya, kamış, bitki saplarıyla, bodur söğüt, kestane, fındık, siyah akça ağaç vb. gibi ağaç filizleri kullanılır. Bugün sentetik olarak üretilen naylon ve buna benzer liflerden de sepetler yapılmaktadır.
Kökü çok eskilere dayanan sepet örme, sepetçilik sanatı; günümüzde ambalajlama tekniğinin gelişmesiyle biraz gerilemiştir. Çünkü eskiden malların piyasaya sürülmesi, tarım, bahçe, bağ ve balıkçılık ürünlerinin taşınması, pazara götürülmesi ve pazarlanmaları hep sepetle olurdu. Modern ambalaj sanayii ise bugün sepetçiliği kaldırmıştır. Buna karşılık, ince sepetçilik, özellikle lüks sepetçilik gelişti. Mobilyacılıkta sandalye ve koltuk yapımında da kendini gösterdi.
Sepetçilik yurdumuzda eskisi kadar çok olmamakla birlikte; Konya, Kastamonu, Kocaeli-Karamürsel, Rize, Edirne, Kırklareli illerinde bugün de varlığını hala devam ettirmektedir. Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde özellikle Trakya bölgesinde yaşayan Çingelerin başlıca geçim kaynaklarıdır.
Sepetler kullanılacakları yerlere göre çeşitli boy, biçim ve isimde yapılır ve kullanılır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Son düzenleme: