- 2 Mart 2007
- 1.232
- 7
SANALCA, SANAL ODALARDA (İNTERNET) İLETİŞİM VE TÜRKÇE
Hazırlayanlar;
Mehmet AKSÜT
Zekerya BATUR
Tülin AVŞAR
AKÜ Uşak Eğt. Fak. Eğt. Bil. Böl.
GİRİŞ
Dünyadaki teknolojik gelişmeler her alanda olduğu gibi iletişim teknolojisini de etkilemiştir. Hızla gelişen teknolojik araçlar insanlar arası etkileşimi ve iletişimi farklı bir boyuta getirmiştir. Ülkelerin sınırlarını değer yargılarını değişime uğratmıştır. Bu değişim genel ağ denilen internet ile çeşitlilik kazanmıştır.
Tarih boyunca bireylerin anlaşmasını sağlayan her tür iletişim aracı, her dönemde farklı nesnelerle gerçekleşmiştir. İnternet denilen büyülü dünya insanların yalnızlıklarını ve depresyonlarını milyonlarca insana iletişime, hiç bilinmeyen insanlarla duygu ve düşüncelerini paylaşma olanağını tanıyan “duvarsız sanal odalar” kurulmuştur.
Sanal odalar, duvarsız sohbet ortamları insanların gizlerini başkalarıyla paylaşmasını sağlayan psiko-terapi odaları olmaya başlamıştır. İletişim o kadar çeşitlendi ki yüz yüze yapılacak görüşmeler neredeyse artık bitme noktasına gelmek üzeredir.
İnternet ya da sanal ortam, iletişimi parmakların ucuna kadar getirmiştir. İletişim, daha kolay bir şekilde gerçekleşmektedir. Bu yolla, bilgi alışverişi ve diğer iletişim teknolojileri kısa zamanda öğrenme olanağını doğurmuştur. Böylece iletişim de eskiye nazaran daha hızlanmıştır.
İnternet, sosyal iletişim ve değerleri farklılaştırmaya başlamıştır. İletişim yüz yüze yapılmadığı için kullanıcı psikolojik bir rahatlık yaşamaktadır. Bu durum, her türlü ideolojik baskı ve toplumsal değerlerden soyutlandığı için birey için doğal bir ortam sağlamıştır. [1]
İNTERNETTE İLETİŞİM SÜRECİ: SANALCA
İletişim süreci döngüsel bir özellik taşımaktadır.[2] Anlaşmanın sağlanabilmesi için karşılıklı etkileşimin gerçekleşmesi gerekir. Böylece iletişimin süreci başlama olanağı bulmaktadır. Bu bakımdan Sanalca iletişim işlevini gerçekleştirmektedir. Birbirilerini tanımayan insanların rasgele bir davetle diyaloga girmesi Sanalca’nın iletişim süreci için etkileyicidir.
İnsanlar bir arada oldukları zaman kurdukları iletişim anlaşma bakımından önemlidir.[3] Bütün toplumlarda her insan anadilini kullanarak yaşamını sürdürmektedir. Her dönemde de çağın gerektirdiği kelime ya da kelime öbekleriyle dile getirmektedir.
Günlük konuşmalarda Türkçenin kullanımıyla yazı dilindeki kullanımı elbette farklılık göstermektedir. Türkçenin kendine özgü kuralları bulunmaktadır. Bu kurallarda öğe dizilişi ve ses uyumlarının kuralları belirlenmiştir. Oysa sanal odalarda kullanılan yazı dili bambaşka bir yapı ve kurallar oluşturmuştur. Bunlar günlük konuşmanın yapılarının dışında bir özelliğe sahiptir. İngilizcedeki kısaltmalara benzer bir yaklaşım bulunmaktadır. Türkçede kısaltmalardan sözcük türetilmemektedir. Fakat sanal ortamında kısaltmalar yığını bir dil oluşmuştur. Hemen hemen her sözcük kısaltılarak kullanılma eğilimindedir.
Günlük konuşma ya da iletişim süreci, insanlık tarihiyle aynı yaştadır. Fakat hayal bile edilemeyen hızla gelişen teknolojinin getirmiş olduğu kültürel ve ekonomik çeşitlilikler, doğal olarak dilin yapı ve işleyişini etkilemeye başlamıştır. İnternettin yaygınlaşmasına bağlı olarak gelişen iletişim türleri, her geçen gün artarak işlevsel hale gelmeye başlamıştır. İletişim alanı çeşitlenmeye hatta farklı bir iletişim ağı kurulmaya başlanmıştır.
İnternetteki kullanıcı sayısı, internet ortamında sohbet eden kişi sayısını tam olarak veremeyebilir; ama gerçek olan şudur ki internet ya da cep telefonlarında kullanılan yazı tarzının başlı başına bir özellik taşıdığı ortadadır. İnternette kullanılan yazı karakterleri, buna bağlı olarak kullanılan cümle yapıları farklı bir ad verme zorunluluğu doğurmuştur. Sanal ortamdan hareketle verilecek en uygun adın “SANALCA” olabileceğini düşündük. Sanalca, diğer ana dillerden farklı olarak sadece internet ortamında kullanılmaktadır. Özellikle sohbet(Chat) sırasında herhangi bir dil kuralı gerektirmeksizin kullanılan Sanalca, kendine has kelime yapıları oluşturmuştur.Sanalca, tıpkı canlı diller gibi her geçen gün yeni yeni kelimeler üretmeye başlamıştır. Kelime serveti, önemsenecek dereceye gelindiğinde özel bir dil statüsüne geleceğini tahmin etmekteyiz. Sanalca’nın kendine özgü bir sözlüğü olduğu ileriki bölümlerde Sanalca-Türkçe Sözlük başlığıyla vermeye çalışacağız.
SANALCA, ANADİLİ VE KELİME
Kelimeler, anlatım tarzımızı ve kişiliğimizi belirleyen öğelerdir. Dilin kurallarını bilmek, kelimeleri yerinde kullanmak, iyi yazılmış eserleri okumak son derece önemlidir.[4] Bu bakımdan bütün anadillerin temel yapısını kelimeler oluşturur. Bireyin yaşamında gerekli olan her tür nesneyi söyleme ya da anlamanın esası, bildiği kelime sayısıyla sınırlandırılmaktadır. Birey ne kadar kelime biliyorsa olay ya da olguları değerlendirme ve öngörü kabiliyeti o kadar gelişmiş demektir.Sanal ortamda kullanılan kelime yapıları sesler atılarak yapılmaya çalışılmaktadır. Bu kurallar Türkçede yoktur. “Hem Türkçenin yapıbilgisinde (morphology) kaynaştırma (İng. compaction) yöntemiyle sözcük yapım yöntemi yoktur ki bilgi + iletişim = bililet (!) ya da bilişim olsun! “
Birey, bilgi ve iletişim teknolojisinde gelişmeleri yakından takip etmek zorundadır. Bu zorunluluk farklı iletişim türlerini doğurmuştur. Anadili, kelime geliştirdiği sürece canlılığını sürdürebilir. Bu anlamda Sanalca da kelime geliştirme zorunluluğu içindedir. Burada dikkat çekilecek nokta, teknolojik gelişmelerin her geçen gün yenilenmesidir. Bu yenilikler, tıpkı canlı dillerin kendini sürekli çağa uydurması gibi Sanalca’da da yenilenme olduğunu görmekteyiz. Bilgi teknolojisinde yapılan çalışmalar sanal odalarda anlam bularak iletişim sürecini zenginleştirmektedir.Sanalca’da kullanılan kelimeler, anadilin kelime dünyası kadar zengin olmasa da onlarca kelime sahibi olduğunu görülmektedir. Sanalca’yı anadiliyle şimdiden kıyaslamak haksızlık olur; kendine has bir iletişim türünün meydana gelmesi küçük çapta da olsa bir yeni dilciğin oluştuğu söylemek yerinde olacaktır.
SANALCANIN KULLANIMI
Sanalca internet ortamında hızlı bir şekilde kullanılmaya başlandı. Kullanıcılar arasında yaptığımız araştırmada, Sanalca’da kullanılan sembollerin telefon mesajlarından dolayı kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Cep telefonlarındaki yazım karakterlerinin sınırlı olması bu zorunluluğu doğurmuştur; fakat ilginç olan şudur ki şu an sanal ortamda kelimelerin kısaltma gereği olmadığı halde kullanıcılar, kısaltmaları kullanmaya devam etmektedir.
DİE yaptığı araştırmaya göre Türkiye’deki ailelerin yüzde 8,7’si internet erişimine sahip bulunuyor. Türkiye’deki 16–76 yaş arası kullanıcıların oranı yüzde 13,9 olarak tespit edilmiştir. Aynı gruptan 24 milyon 227 kadından 2 milyon 781 bini bilgisayar, 2 milyon 85 bini ise internet kullanmıştır. Yine aynı yaş grubundaki erkeklerden ise 23 milyon 951 bin erkeğin ise 5 milyon 723 binin bilgisayar, 4 milyon 627 binin ise internet kullandığı saptanmıştır.[5]Genel içindeki kullanım oranı son derece düşüktür. İnternet ortamında çoğu kişi habersiz olduğu görülmüştür. İnsanlar, meydana gelen teknolojik ve bilgi gelişmeleri daha çok radyo ve televizyonlarda öğrenmektedir.
İnternet kullanıcıların toplamı yedi milyon civarı olduğu görülmüştür. Buradan hareketle Sanalca’yı bilenlerin en az bunların yarısı kadardır. Sanal ortamdaki kişi sayısı arttıkça yeni yeni kısaltmaların ekleneceği kaçınılmazdır.
SANALCA SÖZLÜĞÜNÜN OLUŞMASI
İnternet kullanıcıların hızla artması, yaşamın her alanında olduğu gibi kültürel zenginliği ve dilin kaynaklarını çoğaltmıştır. Özellikle konuşma-yazma; okuma-dinleme ya da anlama ve anlatma becerileri Sanalca’nın etkisiyle var olan dilbilgisi kurallarını olumsuz olarak etkilemektedir.
Bu değişim özellikle sesli harflerin atılmasıyla oluşturulduğu için yeni şifreler, birer kısaltma şeklinde olduğu görülmektedir. Zaman zaman kelimelerde olmayan sembol ve şekiller kullanılmıştır. Bu bakımdan Sanalca, kendine özgü özellikler geliştirmiştir. Bu yazı dili hem içeriksel olarak hem de şekilsel olarak günlük kullanılan dilin özellikleri dışında özellikler kazanmaya başlamıştır.
Sanalca-Türkçe Sözlük aşağıdaki başlıklar altında sınıflandırılmıştır.
İSİMLER
SES VE HECE DÜŞMELERİ
A
Azcık : azıcık
B
Bi : bir
Bişi : bir şey
1 dakka : bir dakika
1 şey : bir şey
1 yandan : bir yandan
Brz : biraz
Byrm : bayram
C
Cnm : canım
Cvp : cevap
D
Dkka : dakika
Dnm ödevi : dönem ödevi
E
Efem : efendim
G
Gn : gün
Gzl : güzel
H
Hşçkl : hoşça kal
İ
2miz : ikimiz
K
Kntr : kontör
Kth : Kütahya
M
Mbrk : mübarek
Mrb : merhaba
Msj : mesaj
Muabbt : muhabbet
Mzk : müzik
N
Nbr : ne haber
Npyon : ne yapıyosun
Nys : neyse
O
Okl : okul
S
Sevdiğm : sevdiğim
Y
Yk : yok
Z
Zmn : zaman
Y-Ğ ÜNSÜZLERİNİN DÜŞMESİ /
SES TÜREMESİ
D
Deil : değil
Dimi? : değil mi?
Dooru : doğru
İ
İi : iyi
İilk : iyilik
O
Olum : oğlum
S
Saol : sağol
Y
Youn : yoğun
İNGİLİZCE KÖKENLİ KELİMELER
A
Asl : age,sex,location:
yaş,cinsiyet,bölge
B
Bab : baba
Byes : güle güle
Bradır : erkek kardeş
Byes : güle güle
F
F.M. : female, male
From where : nereden
4 u : for you : senin için
G
Gugıl : google
H
Hand : have a nice day : iyi günler
Hru : how are you : nasılsın
N
No : numara
O
Oks : okey
P
pls : please
p.c. : bilgisayar
T
Turkie : Türkiye
Tnx : thanks : teşekkürler
İKİNCİ HECEDEKİ
DEĞİŞİKLİKLER
A
Alla : allah
Aney : anne
D
Dio : diyor
G
Göbeem : göbeğim
V
Vallaa : vallahi
İLK HARF TEMSİLLERİ
A
a.e.o. : Allah’a emanet ol
Ank. : Ankara
a.r.o. : Allah razı olsun
B
bilg. : bilgisayar
C
cvp : cevap
İ
i.a. : iyi akşamlar
İzm. : İzmir
İst. : İstanbul
O
o.s.p. : o senin problemin
S
s.a. : selamün aleyküm
s.s. : seni seviyorum
s.ç.s. : seni çok seviyorum
U
u : you : sen
FİİLLER
BİRLEŞİK FİİLLER
A
Adm olmak : adam olmak
D
Dyk çekmek : dayak çekmek
K
k.i.b. : kendine iyi bak
N
Nblım : ne yapalım?
Ne dicem : ne diyeceğim?
Noldu : ne oldu?
Npyn : ne yapıyorsun?
T
tşk : teşekkür ederim
İNGLİZCE KELİMELER
B
Be quick : çabuk ol
C
Ciao : see you : sonra görüşürüz
Cüss : hoşça kal
M
Mee to : ben de
S
See you : görüşürüz
U
U too : sen de
BOZULMUŞ TÜRKÇE-İNGİLİZCE
KARIŞIMI KELİMELER
D
Dwm et : devam et
W
Wersn : versin
HECE DÜŞMESİ
A
Anliom : anlıyorum
B
Bakiim : bakayım
D
Diim : diyeyim
Duruoz : duruyoruz
G
Gdio : gidiyor
Gelceen mi : gelecek misin
Gldm : geldim
Grşrz : görüşürüz
İ
İçiorm : içiyorum
İlerle : konuşmak istemiyorum
K
Knuşmuo : konuşmuyor
O
Olck : olcak
Oliim : olayım
Ö
Öpt : öptüm
S
Süle : söyle
SES DEĞİŞİKLİKLERİ
A
Ajkm : aşkım
B
Bij : biz
Ç
Çaar : çağır
G
güssel : güzel
güsel : güzel
gzl : güzel
M
Maniac : manyak
Ö
Öljem : ölcem
Össledim : özledim
R
Reca : rica
S
siee : git
saten : zaten
EDATLAR
B
Böle : böyle
D
Daa : daha
F
Fln : falan
G
Gbi : gibi
H
Hpsi : hepsi
N
N : ne
O
O kdr : o kadar
Ö
Öle : öyle
Yane : yani
Yni : yani
ZAMİRLER
B
Bn : ben
S
Saa : sana
Sn : sen
Snle : seninle
Snn : senin
SANALCA VE BİLGİ AKTARIMI
İnternette kullanılan yazı dili bilgi aktarmak amacıyla kullanılabilmektedir. Bu durumu destekler görüşler vardır. “Fransız kuramcı Pierre Lévy’e göre, teknik ve kültür birbirinden ayrı olarak asla var olamazlar. Teknolojinin tek başına bir anlamı yoktur, ancak bir kültür içinde var olduğu zaman gerçek anlamını bulur.” [6]İnsan-bilgi ve teknoloji birliği sağlanması iletişimi daha kullanılabilir hale gelmesine ortam hazırlayabilmektedir. Çağ, hızlı gelişme ve iletişim kurabilme çağıdır. “Öte yandan, dikkate alınması gereken bir başka olgu var; dünya her geçen gün biraz daha küçülüyor. Eskiden, dünyanın çeşitli yörelerinde kendi kabuğu içinde yaşayan insan toplulukları, bugün gelişen iletişim olanaklarını kullanarak birbirlerini duyabiliyorlar, görebiliyorlar… "kendi kabuğu içinde gelişen kültür"ler, her geçen gün diğer kültürlerin etkisi altında kalıyor. Kabuk kırılmasa bile, çatlaklar sızdırıyor.”[7] Dünyada ulusal sınır kavramı bilişim teknolojisiyle kalkma aşamasındadır.
Sönmez, bundan on beş yıl önce bilgisayarın yaşamımıza yayılacağına dikkat çekerken pek inandırıcı gelmemişti.[8] Oysa şimdi internet eğitim, sağlık ve ekonomi gibi hemen hemen her alanda etkin duruma gelmiştir. İnternet ortamında bilgi ve teknolojik yenilikleri takip etmek son derece kolaylaşmıştır. Her türlü bilimsel kitap, dergi ve makaleye ulaşmak bir parmağın ucu kadar yakınlaşmıştır. Ayrıca sanal ortamlarda panel, konferans ya da tartışma gruplarına katılmak mümkün olabilmektedir.“Bununla birlikte, yeni teknolojiye, bunun getirdiği değişime, gelişmeye ayak uyduramayan yeteneksiz, bilinçsiz, ilkesiz, başka bir deyişle hazırlıksız toplumlar da kimi zaman, teknolojik gelişme karşısında zarara uğramış, kimileri tarih sahnesinden bile silinmişlerdir.”[9]
İnternet dışında televizyon ya da radyo gibi iletişim araçları bireyin bilgi edinmesinde etkilidir. Aynı zamanda kişilik modellerinin oluşması veya davranış modellerinin geliştirilmesi bu açıdan dikkate değer bir noktadır.[10]
Bilgi toplumu denilen kavram, iletişim ağının gelişmesiyle yakından ilişkilidir. Toplumsal değişimler farklılık kazandıkça bireysel ihtiyaçlar ayrışmaktadır. Toplumlar arası bilgi akışı hızlanmaktadır. [11]
SONUÇ
Sanal ortamdaki kelime yapıları, İngilizce-Türkçe karışımı bir dil oluşturmuştur. Sanalca kendi çerçevesini, var olan dilin kurallarını kullanmış fakat şekil ve ses özellikleri farklılaşmıştır.
Teknolojik gelişmeler, bir yandan bilgi toplumunu oluştururken bir yandan da bilgiye nasıl ulaşılacağını da göstermiştir. Bu noktadan hareketle bütün dünya dillerinde tekno-diller oluşmaya başlamıştır. Yaşam teknik hale geldikçe kelime ve dil yapıları da bu yönde şekillenmeye başlamıştır. Edebî üsluptan uzak diller oluşmaya başlamıştır.
Dil, doğal bir sürecin ürünüdür. Fakat doğaya müdahale edildiğinde büyük felaketlerin olduğunu görmekteyiz. Bu bağlamda dilin yapısına, dil kurallarına uymayan yaklaşımların katılması, anadilin kurallarına zarar vermesi söz konusudur. Bu zararın boyutunu tahmin etmek oldukça zordur.
Dil temel beslenme kaynağı kültürel motiflerdir. Dilin değişim içinde olması folklorik unsurları da etkileyeceği ortadır. Yapılacak en önemli şeyin, gerek dilin gerekse toplumun bu yeni değişim çerçevesine hazırlıklı olmasıdır.
Sanalca gibi yeni bir dil oluşumu, var olan dilden hareketle oluşması Türkçenin zenginliğini gösteren dikkat çekici bir nokta olduğu kanaatindeyiz.
Alıntı yazı.
evet bunlarım bir çoğunu duydum ben...bu sadece msn de yada mesajlaşmada oluyor...ancak ister istemez normal konuşurken de konuşmamızı etkiliyor..