Raynaud fenomeni,el ve ayak parmaklarının yanısıra kulak veya burun damarlarını da etkileyen bir bozukluktur. Hastalık el ve ayak parmaklarında vazospastik ataklar denilen damarlarda daralma ile karakterizetekrarlayıcı ataklarla seyretmektedir.
- Ataklar,soğuğa maruz kalma ve emosyonel stres ile başlamaktadır.
- Soğuğa maruz kalındığında,ısı kaybını azaltmak için yüzeyel kan akımı sınırlanacak ve kan derin dokulara yönelecektir.
- Raynaud fenomenli hastalarda bu mekanizma aşırı gelişmiş durumdadır.
- Hastalık sıklıkla 20-30 yaş grubundaki bayanları etkilemektedir.
- Genel populasyonun %10'nunda bulunmaktadır. Soğuk iklimlerde hastalığa daha sık rastlanmaktadır.
Raynaud atağı başladığı zaman el ve ayak parmaklarında ne tür renk değişikliği olmaktadır?
1. Başlangıçta azalan kan akımına bağlı olarak parmaklarda beyaz renk görülmektedir. Solukluk, arteriollerin spazmısonucu gelişmekte ve dijital arterlerde dolaşımın durmasıyla sonuçlanır.
2. Oksijen azlığına bağlı olarak, el ve ayakdokularındasiyanoz ile üşümeve uyuşukluk görülür. Parmaklarda mavi-mor renk oluşur.
3 .Damarlar yeniden açılırak kan akımı yeniden başlar ve kızarıklıkolur. Parmaklar kırmızı- pembe renkalır.
Reyno hastalığının nedenleri
- Primer Raynaud fenomeni (Raynaud hastalığı): altta yatan bir sebeb yoksa
- Sekonder Raynaud fenomeni (Raynaud senromu): Hastalığa veya herhangi bir sebebe bağlı gelişir.
- Raynaud hastalığının en sık görüleni primer formudur (%55-65). Sekonder olanlar oldukça nadir olarak görülürler.
Sekonder reynonun eşlik ettiği hastalıklar
- Sekonder raynaud fenomeninin en sık nedenini Skleroderma gibi bağ dokusu hastalıkları oluşturmaktadırlar.
- İmmünolojik ve konnektif doku hastalıkları
- Skleroderma, Sistemik lupus hastalığı, Romotoid artrit, Sjögrensendromu
- Arteriyel hastalıklar:Burger hastalığı,Torasik outlet senromu, ateroskleroz
- Kronik soğuğa maruz kalma, vibrasyon yapan cihazların kullanılması
- İlaçlara bağlı: Ergot alkaloidleri, Betablokerler, kokain kullanımı
- Diğer : Soğuk aglutininler,santral ve periferik nörolojik hastalıklar, Böbrek yetmezliği, hipotroidi gibi endokrin hast.
Reno tanısı nasıl konulur?
Raynaud fenomeninden şüphelenildiği taktirde ayrıntılı bilgi alınmalı ve diğer tıbbi problemler yönünden araştırılmalıdır. Hasta soğuğa maruz kaldığında karekteristik renk değişikliği gösterildiği taktirde tanısı kolaydır. Tanıyı desteklemek için soğuk-sıcak su testi yapılır. Raynaud fenomenli hastaların tırnak yatağında kapillerler incelerek karakteristik görünüm saptanabilir. Tırnak üzerine yağ damlatılarak tırnak altındaki doku mikroskopik olarak incelenir.
Primer reyno kriterleri nelerdir?
·Soğuk veya emosyonel stres'in uyardığı vazospastik attaklar (En az 2 yıl süreyle)
·Her iki elde simetrik tutulum
·Doku nekrozu, Ülserasyon veya gangren yokluğu
·Sekondersebebi düşündürecek hikaye veya fizik muayene bulgusunun olmaması
·Normal sedimentasyon
·Negatif serolojikbulgular, özelliklenegatif ANA
·Tınakyatağı kapillerleri normal
Sekonder Raynaud Fenomenkriterleri (Reyno sendromu)
·Hastalığın 30 yaşından sonra başlaması
·Ataklar; sık, ağrılı ve asimetrik olup,iskemik cilt lezyonlarının bulunması
·Konnektif-dokuhastalığı bulgularının olması
·Spesifikotoantibodiler (Sentromer, SCL-70, Smith, dsDNA)
·Tırnak yatağı mikroskopisinde kapillerbozukluk
Tedavi
·Damar spazmını artırabilecek ilaçlardan kaçınılmalı (oral kontraseptif, beta bloker)
·Duygusal stres ve vibrasyon yapıcı alet kullanımından kaçınılmalıdır.
·Soğuk havalarda dışarı çıkılmamalı veya sıcak tutan eldiven, çorap ve şapka vb. giysiler giyilerek önlem alınmalıdır.
·Sigara kullanımının yasaklanması
·Stresin kontrolü
·Egzersiz yapması önerilir
İlaç tedavisi
·Kalsiyum kanal blokerleri düz kasları gevşeterek semptomları ve atakları azalttıkları gösterilmiştir (Diltizem,Nikardipin,nifedipin gibi)
·Rezerpin kullanımı
·Aspirin ve Dipiridamol gibi antiagreganlar
·Pentoksifilin
·Alfa- adrenerjik reseptör blokerleri
Cerrahi tedavi
·Damar spazmını önlemek için sorumlu olan sinirin cerrahi olarak kesilmesi gerekebilir.
·Genellikle parmak ülserasyonu gelişmiş olgularda tercih edilmektedir.
Kaynak: doktor sitesi