Misafirlikte 2dk.’dan daha fazla anlaşmazlık yaşayan çocukların ayrı olarak oynamasına izin verilebilir. Zorla bir arada olmalarını istemek aralarındaki gerilimi artırır. Bazen kişilikler, zevkler uyuşmaz, burada saatlerce oynamaya zorlamak sıkıntı verir. Burada örneğin aile ziyaretlerinde çevresel kontrol yapılabilir. Herbirinin kafadengi, oynayabileceği bir arkadaş bulması sağlanabilir.
Uzun araba yolculuklarına çıkıldığında çocukların sıkılıp huysuzlanmaması için yola koyulmadan önce beyin fırtınası yaparak sıkılmayı önleyici aktiviteler bulup çevresel kontrol sağlanabilir. Yaşa uygun oyuncaklar, görsel-sözel oyunlar, harita üzerinde duraklama yeri bulmaca vb.
Kardeşlerin ayrı odası olması faydalıdır. Özel yaşamlarının olması duygusu önemlidir. Eğer aynı odayı paylaşıyorlarsa araya belki bir bölme konulabilir. Ya da büyüğün eşyalarını koyup kilitleyebileceği bir dolap yapılabilir. Anahtarıda onda kalır. Oyuncaklarda kendi aralarında ortaklaşa paylaşılır ve kişisel eşya olarak tanımlanır.
Kardeşler arası kıskançlıklar sık yaşanır. ‘Anne babam beni daha az seviyor’ yakınmaları çok olur. ‘Ona daha çok şey veriyor bana daha az veriyorsunuz’ gibi hep karşılaştırmalar yaparlar. Burada aslında çocukların istediği şey aynı şekilde yaklaşılması değil özel şekilde yaklaşılmasıdır. Sevgi ölçülemez ve dengelenemez. Bazen birine daha çok ilgi gerekebilir ama bu diğerini sevmediği anlamına gelmez. Bir kardeşe olan davranışı diğeriyle karşılaştırmadan her bir çocuğa destek, sevgi ve ilgi göstermeye çalışılmalıdır. En önemliside birbirlerini karşılaştırmamak gerekir, biricikliklerine saygı gösterilmelidir.
Eski alışkanlıkları değiştirmeye başlamak ilk başta zor olacaktır. Bu geçişi kolaylaştırmanın yaratıcı yollarını bulmak lazım. Örneğin, kek yapan anne, ‘Kek yaptım ama şimdi servis edip etmemede kararsızım. Farkettim ki şu ana kadar size kek vermeye başlamam bazı problemlere neden oluyordu. Keki dağıtırken hiç üzgün surat, kavga, gürültü olmaması için ne yapmamız gerekir sizce?’. Biri kesip diğeri hangisini seçeceğine karar verebilir ya da anne kesip dağıtır ve birbirleri ile hiç karşılaştırma yapmadan afiyetle yerler.
Eğer kardeş kavgası ciddiyse karşılanmayan ihtiyaçlara odaklanmak gerekir. İletişimde bir problem mi var? Dürtü kontrolü sorunları mı var? İletişim becerileri öğretilebilir. Gerekirse bir uzmandan yardım alınabilir.
· Yeni doğacak kardeşe hazırlık. Bu eve yeni birinin geleceği, sevginin paylaşılacağı, artık kendisine daha az zaman ayrılacağı, kendi eşyalarının yani -hazinelerinin- bazılarının ona verileceği anlamına gelir. Bu aslında bir çeşit travmadır. Yeni bir ortam değişikliği olmaktadır. Üstelik çevredeki insanlarda bu yeni gelen kişiye bayağı ilgi göstermektedirler. Bu kişinin kendilik değerine, yeni gelen kişiye karşı olan duygularına ve ebeveynlere olan sevgisine nasıl etki eder acaba! Kendinizi onun yerine duygusal olarak koymaya çalışın.
Yukarıdaki travmaya hazırlanmak ve en hasarsız şekilde geçirmek için aşağıdakiler yapılabilir:
1. Doğmadan önce çocuğunuzu hazırlanmaya başlayabilirsiniz. Bebeklerin çok ilgi ve bakıma ihtiyaç duydukları, kendisinin ilgisiz hissettiği zaman söylemesi gerektiği, kendisine olan sevginin asla kaybolmayacağı aynen devam edeceği, her zaman büyük kardeş olarak kalacağı konuları konuşulur
2. Eğer oda değişikliği yapılacaksa doğumdan önce yapmak daha iyidir. Bu şekilde yeni ortama hazırlanmış, güven duygusu zedelenmemiş olur
3. Hastaneye gitmeden önce evde sürpriz hediyeler hazırlanması faydalı olur
4. Hastanede yatış sırasında birkaç gün telefon edilip kendisine, yeni gelen kardeşini kutlamak amacıyla hediye aldığı, bunu evin bir yerinde sakladığı ve telefon hattında kalırken bulması istenir. Sonra hediye ile ilgili konuşulur, olumlu hisler paylaşılır. Bu istenirse hergün tekrarlanabilir.
5. Baba annenin el sallayan, öpücük gönderen ‘’büyük kardeşi’ sevdiğini gösteren fotoğraflarını getirir.
6. Hastane ziyaretlerine izin varsa çocuğun getirilip süreçte yer alması, sürecin parçası olarak hissetmesi sağlanmalıdır
7. Bebek eve geldiğinde bebekten kendisine büyük kardeşi onurlandırmak adına özel bir hediye vermek.
8. Eğer mümkünse bebeğe kısa bir süre bakabilecek birinden yardım istenmelidir. Bu şekilde çocukla özel vakit geçirilebilir. Burada babanın ya da akrabaların desteği oldukça önemli rol oynar
9. Bebeğin bakımı için çocuk davet edilebilir. Ancak buna zorlanmamalıdır
10. Düşüncesiz insanlar ziyarete gelip çocukla hiç ilgilenmezlerse bir kenarda hazırda bekleyen küçük hediyeler bu insanlara verilerek bunları çocuğa büyük kardeş hediyeleri olarak vermelerini istemek faydalı olabilir.
11. Çocuğu yetişkinlikle ilgili görevlere yavaş yavaş hazırlayıp büyük kardeş yükümlülüklerine alıştırmaya başlamak gerekir..
12. Çocuğun bebeklik fotoğraflarını çıkarıp kendisininde bir zamanlar ailenin özel bir bebeği olduğu gösterilir
13. Bebeğin oyuncaklarının eşdeğeri oyuncaklara yönelmesini çok yadırgamamak lazım. Zamanla ortadan kaybolacaktır bu ilgi
Kardeş kavgaları ebeveynlerin başarısızlıkları değildir. Bunların yaşanması normaldir. Bu deneyimlerle paylaşmayı, iletişim kurmayı ve öfkeleriyle başaçıkmayı öğrenirler, bu da yaşamları boyunca işlerine yarayacak becerilerdir. Çevresel kontrol aradaki kavgaları önleme amacını taşımaz, çocukların yaşayacakları sevgi dolu, güvenli bir ortamın yaratılmasına katkıda bulunur, tartışmaları minimize eder.
Kaynak: 'Experts advise parents'. Ed., Shiff, E., Dell Publishing, 1987
