INTERNETİN SOSYALLİĞE ETKİSİ
Sene 1979, okuldaki bilgisayar laboratuarına girdiğimde gördüğüm bilgisayar sizlerden bir çoğunun eski filmlerde gördüğü bütün duvarı kaplayan, bilgileri kartlara işleyen bir bilgisayardı. Doğrusunu isterseniz, nasıl kullanıldığını hatırlayamıyorum bile, çok karmaşıktı. Sonraki sene yurt dışına okumaya gittiğimde ilk PC benzeri bilgisayar ile tanıştım. Bu PC benzeri bilgisayar ile istediğim yazıları çok daha kolay yazıyor, depolayabiliyor ve sonrasında ihtiyaç duyduğumda gerekli düzeltmeleri yapabiliyordum. Ayrıca bazı basit hesapları da çok rahatlıkla tutabiliyordum. Kısacası hayatımı çok ciddi ölçüde kolaylaştırmıştı bu PC benzeri alet. Sonrasında , eğitimimin ilerleyen zamanlarında MS-DOS işletim sistemi ile tanıştım. Aman Tanrım, bu ne müthiş bir buluştu. PC yaşamımı ciddi ölçüde kolaylaştırıyordu. Bir sürü bilgiyi disketlere kaydederek yanımda taşıyabiliyordum, artık sayfalar dolusu dosyaları evrak çantamda taşımam gerekmiyordu. Hoş o dönemde PC çok yaygın ve her yerde ulaşılabilen bir teknoloji değildi. Ama yine de hayatı cidden kolaylaştırmıştı. Daha sonra Microsoft’un bilgisayar dünyasına girmesi ile devrimin ilk büyük adımı atıldı. Artık bilgisayar kullanabilmek için bir takım dilleri ve programları öğrenmeye gerek kalmamıştı. Microsoft Windows herkesin bilgisayar kullanabilmesi için üretilmişti ve kesinlikle amacına ulaştı. Artık evlere yavaş yavaş bilgisayar girmeye başlamıştı. İhtiyacı olan kişiler uygulanan fiyat politikalarıyla evlerine PC alabilir olmuşlardı. Sonrasında gelen internet ise benim ve benden önceki yaş gruplarının hayallerinde bile göremeyecekleri bir işlevi yerine getirdi, dünyayı evimize soktu. Bilgiye ulaşmak hiç bu kadar kolay olmamıştı. Kütüphanelerde gecelere kadar az çalışmadık, yurt dışından ihtiyacımız olan kitapları getirmek veya getirtmek için az kıvranmadık internet öncesinde. Günümüz teknoloji ve bilim çağı. Artık teknolojinin ve bilimin bize sunduğu tüm avantajları hayatımızın hemen her alanında kullanıyoruz veya kullanmaya çalışıyoruz. Pek çoğumuzun elinde cep telefonu, ekranında sevdiğimizin fotoğrafı, hemen hemen her evde televizyon ve bilgisayar, iş yerlerindekileri ise saymaya gerek yok. Hatta hatta bana daha da inanılmaz gelen dizüstü bilgisayarlar. Bu olanakların hayatımızı ciddi biçimde kolaylaştırdığını hiç birimiz inkar edemeyiz. Çağın getirdiği bu olanaklar ve sonradan gelecekler de bunlardan çok daha fazla olacaktır. Gelişmeyi durdurmak mümkün değil, zaten isteyen de yok birkaç aklı evvel dışında.
Internetin hayatımıza kattığı sadece bilgiye kolay ulaşabilirlik değil. Örneğin, diyelim ki bir konsere gideceksiniz, bilet almanız lazım, ancak vaktiniz kısıtlı. Bu durumda gidip kuyrukta beklemek mi akılcı, internetten bilet almak mı? Cevabı hepimizce malum. Ya da benim gibi geç saatlere kadar çalışan, yazan çizen birisiniz, eve yiyecek alışverişi yapmanız lazım, gidip marketten mi almak, yoksa internetten mi alışveriş yapmak? Cevap malum. Hadi son bir örnek daha vereyim; banka işlemleri. Bankaya gidip, kuyruğa girip, bekleyerek, şalterde yapacağınız işlemler için komisyon ödeyerek mi yapmak, yoksa tüm işlemleri internetten kısacık bir zamanda halletmek mi? Cevap yine malum. Internetin hayatı inanılmaz kolaylaştırdığı inkar edilemeyecek bir gerçek.
Herkesin internet üzerinden ulaşabileceği bazı bilgileri de eklemek isterim yazdıklarıma:
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), Hane halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırma Sonuçları’na göre, 16-74 yaş grubundaki hane halkı bireylerinin bilgisayar kullanım oranı yüzde 16.8, internet kullanım oranı ise yüzde 13.2 seviyesinde.
Dünyada son 25 yılın en önemli buluşu olarak gösterilen internet, hızlı gelişimini sürdürmekte.
7 milyon 270 bin internet kullanıcısı olduğu hesaplanan Türkiye, dünyada 24'üncü sırada yer alıyor. Türkiye 73.5 milyon olduğu tahmin edilen nüfusuna rağmen 7 milyon 270 bin internet kullanıcısıyla dünyada 24'üncü sırada. Türkiye'de internet kullananların oranı, toplam nüfus dikkate alındığında, yüzde 13,9 olan dünya ortalamasının altında kalarak yüzde 9,9.
TİSK araştırmasına göre OECD ülkelerindeki konutlarda internete bağlanım oranları şöyle:
Danimarka % 59, ABD %50.5, Kanada % 48.7, İsveç % 48.2, Hollanda % 48.2, İngiltere% 40, Finlandiya % 39,5, Yeni Zelanda % 37, İsviçre % 36,5, Japonya % 35.1, Avustralya % 33, Almanya % 27, İrlanda % 20.4, Avusturya % 19, İtalya % 18.8, Portekiz % 18, Fransa % 17.8, Belçika
% 13.3, Türkiye % 3 ve Meksika % 2,8.
Ancak internet kullanımının beni üstünde düşünmeye zorlayan önemli bir tarafı var. Internet sosyalliğimizi ne derece ve ne yönde etkiliyor? Eskiden insanlar bayramlarda, özel günlerde birbirlerini ziyaret eder, beraber vakit geçirir, konuşur, dertleşirlerdi. Teknolojinin gelişmesi ile bu ziyaretler yavaş yavaş yerini telefona bırakmaya başladı. Sonrasında telefon etmek yerine mesaj atmak daha pratik geldi bizlere. Şimdilerde ise cep telefonu mesajları da yavaş yavaş yerini e-posta ve toplu kısa mesajlara bıraktı. Aynı çatı altında yaşadığımız insanlarla bile sohbet etmez olduk. Artık evlerde herkesin kendi uğraşı var. Bunların suçlusu sadece internet mi? Doğrusunu isterseniz, başlarda ben internetin insanları asosyalleştirdiğini düşünüyordum. Geçen zaman içinde, bu fikrim ciddi ölçüde değişti. Mesafelerin uzaması, insanların çalışma hayatı nedeniyle zamanlarının ciddi biçimde azalması, bu mesafeleri kat etmeyi ciddi biçimde engeller oldu. Teknolojinin bu mesafelerin aşılmasını son derece kolaylaştırdığını en azından ben artık inkar edemeyecek kadar net görüyorum.
Hatta sınırlı sosyal çevrelerde yaşayan insanların, internet sayesinde sınırlarının tamamen dışına çıkıp bir çok insanla tanıştıkları ve rahatlıkla yaşamlarının bir çok alanını paylaştıkları bir gerçek. Bu paylaşımlarda kişiler gerçek kimlikleri ile olduklarında ve bu paylaşımı belirli bir süre sonra gerçek sosyal alana taşımayı başardıktan sonra hiçbir sorun yok. Hatta tam aksine, bu gerçekten de teknolojinin bize sunduğu bir nimet.
Ancak bu paylaşımlarda kişilerin gerçek kimliklerini gizleyerek sanal sosyal ortamda farklı, sıklıkla olmak istedikleri kimliklere bürünerek gerçekleştirmeleri neticesinde yaşadıkları psikolojik karmaşayı da tartışmaya gerek yok diye düşünüyorum. Internette sohbet edenlerin çok büyük bir çoğunluğunun gerçeklikten uzak olduğunda sanırım herkes hem fikirdir. Bu gerçeklikten uzaklığın, o gerçeklikten uzak kendini ifade eden kişide gerçekliğe döndüğünde yaratacağı ikilemi bir tahayyül etmeye çalışır mısınız lütfen. Yaşayacağı kimlik çatışması çok şiddetli olursa, bu bir takım psikolojik hatta psikiyatrik sorunlara bile yol açabilir ki, bizler meslek hayatımızda bu tarz vakalarla sıklıkla karşılaşmaya başladık artık. Bunun ciddi bir problem olduğunu özellikle gençlerin fark etmeleri çok önemli. Zaten henüz nasıl bir birey olduklarını tanımadan, olduklarından farklı kimliklerle kendilerini bir ekranın arkasına saklayarak ifade etmelerinin, kişilik gelişimlerine çok olumsuz etkileri olduğunu çok net fark etmeliler.
Yapılan bir diğer araştırmaya göre, gelişmekte olan bir ülke durumundaki Türkiye’nin belirgin karakteristik özelliklerinden biri, ülke içinde eşitsiz gelir dağılımı ve bölgeler arası farklılıktır. İnternet kullanımı kişilerin belli bir gelir durumunun üzerinde olmasını gerektirdiği için, gelir durumuna göre bilgisayar sahipliği ölçütünde farklılıklar göstermektedir. Daha önce de belirtildiği gibi, alt gelir gruplarında bilgisayar sahipliği durumunun %2 olduğunu göz önüne alarak, alt gelir gruplarında henüz bilgisayar ile tanışmayan ergenlerin bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu bağlamda, Türkiye genelinde ergenlerin internet kullanımı iki faktör göz önüne alınarak incelenmelidir; eğitimine devam eden ergenler ve eğitimine devam etmeyen ergenler. Sosyo-ekonomik ve kültürel altyapıları farklı olan bu iki ergen kesimin, internet kullanımları ve internete erişim olanaklarını da aynı paralelde farklılıklar gösterecektir. 2002 Türkiye Bilişim Şurası Raporunda 15-25 Yaş grubu içinde eğitim görmeyen ergenlerin büyük bölümünün ekonomik durumlarının kötü olduğu ve ellerine geçen parayı da internet kafelerde ya da kahvehanelerde harcadıkları belirtilmiştir. Eğitime devam eden çocuklar aldıkları eğitimle ve yaşadıkları çevrelerin görece daha iyi olmasıyla interneti sağlıklı kullanmaya yönlendirilmeleri daha kolay olacaktır. Ne var ki, eğitime devam etmeyen gençlerin bilinçlendirilmeleri daha zor olacaktır.
2002 Türkiye Bilişim Şurası Raporunda 7-15 yaş grubundaki gençlerin %90’ının interneti eğlence ve yararlı olmayan siteleri gezmek için kullandığı, bilgisayar başında zamanlarını gereksizce harcadıkları belirtilmektedir. Önlem alınmadığı taktirde on-line oyun kültürü ile iç içe yaşayan bu gençlerin “doğru internet kullanımı” kültürüne gereksinmesi olduğuna raporda ayrıca değinilmiştir.
Amacı gençlerin ‘internetin doğru kullanımı’ adına neler yapılması gerektiğini, gençlerin internet kullanımı sırasında yaşadıkları sorunları ve çözüm önerilerini (şimdilik küçük çapta) saptamak olan çalıştayın bulgularını eklemek yararlı olacaktır. Bu bağlamda, gençlerin ifadelerinde belirttiği sorunlar şu başlıklar altında toplanmıştır:
1. Pornografik ya da olumsuz ve tehlikeli inanç siteleri gibi zararlı sitelerin kolayca ulaşılabilir olması
2. Kendileri için ‘yararlı’ olabilecek sitelere ulaşabilecek kaynakların bulunmaması
3. İnternetin aile içi çatışmalara neden olması
4. Ekonomik yönden zararlı olması (faturalar )
5. Günlük işleri aksatacak şekilde zaman kaybına neden olması
6. İnternette kişinin kendisini olduğu gibi yansıtmamamsı nedeniyle kimlik kargaşasına sebep olması
7. İnternetin yararlı amaçlarla kullanılmaması
8. İnternetin bağımlılık yaratması.
