İnternet. birkaç sene öncesine kadar çoğumuz için sadece bilgisayarlarla özel olarak ilgilenenlerin, üniversitedeki öğretim elemanları ve araştırmacılann kullandığı bir bilgi sağlama aracı olarak görülmekteydi.
Son zamanlarda ise internet, kendisinden daha sıkça sözettirmeye başladı. Televizyonlarda, gazetelerde, dergilerde çeşitli yönleriyle sıkça tartışılmaya başlandı ve sonuçta toplum hayatının bir parçası oldu.
Öğrenciler, sınav sonuçlarını buradan öğrenmeye başladı. Günlük gazetelerimizi internet’e bağlı bilgisayarlardan okumaya başladık. Kitap siparişlerini internet’ten vermeye başlamıştık ki, bir de baktık market alışverişlerimiz de internet’e taşınmış. Bir zamanlar sadece akademik bilgi kaynağı olan intemet, artık ticari bir sektör olup, günlük yaşantımızı kolaylaştırmak için kullandığımız bir araç halini almıştır.
Ancak bu tür teknolojik gelişmeler yurtdışında olduğu gibi Türkiye’de de çok hızlı gelişme kaydettiğinden, bu alanda toplum hayatını düzenleyen kanunlar bu hızlı değişime ayak uyduramadı. Bunun tabii sonucu olarak bu alanlarda bir karmaşa yaşanmaya başlandı. Bu karmaşadan internet ve ilgili teknolojiler de nasibini almış durumda. Halen internet’in doğup geliştiği Amerika’da bile, internet konusunda çözüm bekleyen birçok hukuki mesele var.
Bunlar, internet kullanılarak gerçekleştirilen suçlardan tutun da, web sayfasında kullanılan bir resmin kopyalama hakkının ihlaline, ya da internet üzerindeki isim haklarının tesciline kadar uzayan bir dizi tartışmalı konudur.
Birgün internet’e erişimi olan yakın bir arkadaşınız size, ‘Sen de internet’te yerini almışsın, tebrik ederim. Ama anlayamadığım bir şey var, bildiğim kadarıyla tekstil sektöründe ithalat-ihracat işleriyle uğraşıyordun. İnternet’te ise senin ismin bir kitapçı dükkanı olarak geçiyor. isim mi değiştirdin, iş mi?” diye soracak olursa ilk anda epey şaşırabilirsiniz. Bu şaşkınlığınızda belki de haklısınız. Birincisi; “İnternet’te ticaret de mi yapılıyormuş?” diyerek, şaşırdığınızı ifade edebilirsiniz. Evet, hem de para kazanıyorsunuz. Ama siz onun, sadece birkaç bilgisayar meraklısının zaman geçirmek için kullandığı bir oyun olduğunu düşünüyordunuz. İkincisi ise; internet’te şirket olur muymuş hiç? Sen kalk koskoca şirketi bir bilgisayarın içine sığdır. Üçüncüsü ise; “Benim ismimi kimse kullanamaz. Çünkü benim şirketim Ticaret Odası’nda veya belirli yerlerde kayıtlı.” diyebilirsiniz. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün. Sorulacak sorular ve verilecek cevaplar bu veya benzerleri olabilir.
Şu anda internet aracılığıyla alış-veriş yapmada büyük gelişmeler yaşanmakta.Bu alanda kitaplar yazılmaya, konferanslar ve eğitim seminerleri verilmeye başlanmış durumda. Hatta ABD Hükümeti’nin, internet’teki ticari faaliyetleri destekleyici politikalar uygulaması, intemet’in gelecekteki yerini görmek için bir kâhin olmak gerekmediğini ortaya koymuştur. internet’in ticari alandaki aktif kullanımı sayesinde, çok yakın zamanda evinizdeki internet TV aracılığıyla, günlük mutfak ihtiyacınızı evinizin yakınındaki marketten karşılayabileceksiniz. Bunlar şu anda Batı’da günlük hayata giren uygulamalardır. İnternet üzerinde ticaret yapabilmek için öyle büyük firmalara da ihtiyaç duyulmamaktadır. Birçok küçük şirketler bu sayede milyonlarca dolarlık ciro gerçekleştirmektedirler. Şu anda internet üzerinde en büyük ciroyu gerçekleştiren firmalardan biri “Amazon Book” (www.amazon.com) isimli bir kitap firmasıdır. Bu firmadan alışverişinizi şu şekilde gerçekleştirebilirsiniz. İntemet’te bu sayfaya ulaştığınızda satın almak istediğiniz bir kitabın, isminden, yazarından, adından veya konusundan arama yaptırarak kitabı buldurup, daha sonra da bunu kredi kartınızla satın almanız mümkün.
Yabancı kaynaklı bir araştırma firması tarafından elde edilen sonuçlar, elektronik ticaretin %16’sını bilgisayar programları, %12’sini kitaplar, geri kalanını da diğer alanların oluşturduğunu göstermiştir. 1996 yılında, intemet sayesinde, 9,5 milyar dolarlık ciro yapılmıştır. Bu rakam gittikçe büyümektedir. Amerika’da yapılan bir başka araştırmada ise düzenli olarak intemet kullanan kişilerin yaklaşık %70m’inin iş amaçlı arama yaptığı tespit edilmiştir.
İntemet’te ticaret, çok geniş bir yelpazede incelenebilir. Asıl önemli konulardan biri, internet üzerinde bulunan veya bulunmayan firınalar ve bunların isim haklarıdır.
Şu anda Türkiye’de ve yurtdışında bazı ticari firmaların ve resmi kuruluşların internet isimleriyle başları dertte. Bunlar, ya zamanında internet isim haklarını yetkili mercilerden almakta gecikmişler, ya da isimlerinin sadece ticari veya sadece resmi olan kısımlarını ise suistimale açık bir şekilde bırakmışlardır.
Peki bu isim hakları nelerdir? Bir ticari firmanın isim hakkı nasıl alınır? Anlaşılması açısından bir ömekle açıklamak daha uygun olacaktır. İnternet üzerinde temel olarak isim alabilecek tüm kuruluşlar aşağıdaki şekilde sınıflandınlmıştır :
.edu :Eğitim kurumları
.com :Ticari kurumlar
.gov :Hükümet kuruluşları
.mil :Askeri kuruluşlar
.net :İnternet servisi veren kuruluşlar
.org
ernek, vakıf gibi kuruluşlar.
Ayrıca ABD dışında tüm ülkeler isimlerin sonuna kendi uluslararası ülke kodlarını koymak zorundadırlar. ABD’de bazı durumlarda, ismin en sonuna “.ııs” eki gelmektedir.
İnternet’te İsimlendirme
Firmamız tekstil ile uğraşan “abc” şirketi olsun. Bu şirket internet üzerinde bir isim almak istediğinde bu ismi iki şekilde alabilir. Birincisi, Türkiye’deki ismi; “abc.com.tr” şeklinde olacaktır. Bu ismi alabilmek için ya doğrudan Türkiye’de isim vermeye yetkili tek kuruluş olan Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ne (ODTÜ) başvuracak ya da internet servisi veren özel internet Servis Sağlayıcı (İSS) kuruluşlara başvuracak ve onlar firma adına bu ismi tescil ettireceklerdir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu şirketin sadece “.tr” uzantısı için isminin tescil edilmiş olduğudur.Bunun dışında ikinci bir seçenek de firmanın uluslararası isminin yani ülke uzantısı olmayan (diğer bir deyişle Amerika eki) isminin de kayıt ettirilmesidir. Bunun için de NIC’e (Network Information Center) başvurmanız gerekmektedir. Bunu da yine doğrudan kendiniz yapabilirsiniz. Ama yabancı dil ve teferruatla uğraşmak istemezseniz ISS sizin için isminin kaydettirebilir.
Peki bu isimleri kaydettirmezseniz ne olur? Benim Internet’le işim yok. Hem ben küçük bir firmayım. Onun için bunlarla uğraşamam diyebilirsiniz. Fakat şu anda firmanızın küçük olması ya da uluslararası ithalat-ihracat işleri ile uğraşmıyor olmanız, sizin internet isminizi almarııza engel teşkil etmemeli.
Çünkü ileride büyüyebilir veya iş sahanızı genişletebilirsiniz. İnternet üzerinde kullanacağınız ismi almak istediğinizde, çeşitli sürprizlerle karşılaşabilirsiniz. Bunlardan en çok başınıza gelebilecek olanı isminizin başka bir şahıs veya kuruluş tarafından alınmış olmasıdır.
Karşı taraf sizin isminizi neden almış olabilir? Bunun sebeplerinden biri yazımızın başında verdiğimiz ömeği düşünerek aynı isimde farklı sahada çalışan firmanın sizden önce davranarak ismini kendi şirketi adına tescil ettirmesidir. Evet, sizin firmanızın ismi çok rastlanan veya kullanılan bir isim olduğu için sizden önce başvuruda bulunan firma bu ismi tescil ettirmiştir. Ve hukuki olarak da herhangi bir hak iddia etmeniz artık söz konusu olamaz. En azından şimdilik. Çünkü her şey kanunî olduğu ve eşit haklara sahip olunduğu için, ilk giden ismi almıştır. Peki siz ne yapabilirsiniz? Eğer acele edip isminizin yurıdışı uzantısını (abc.com) alabilirseniz bir nebze de olsa bu işten fazla zarar görmeden kurtulabilirsiniz. Eğer isminizin yurtdışı uzantısı da alındıysa artık sizin yapabileceğiniz şey, firmanızın ismini en yakın şekilde temsil edeceğini düşündüğünüz alternatif bir isimle internet ismi olarak tescil ettirmeniz. Ama bu internet açısından çok verimli bir kullanım sayılmaz. Çünkü firmanız eğer iyi tanınıyorsa, sizin internet adresinize bağlanmak isteyen bir şahıs direkt olarak sizin isminizi yazıp size ulaşmaya çalışacaktır. Örnek olarak Ülker finnasını ele alalım. Bu firma internet’e bağlanmış olsun, Ülker’in intemet sayfasına bağlanmak isteyen bir kimsenin ilk aklına gelecek olan adres ‘ulker.com.tr’dir. Çünkü firmanın ismi bu şekilde tanınmakta ve internet’te de aynı şekilde yer alacağı, genel kabul görmüş bir kural olarak düşünülmektedir. Böylece, eğer isminizi aynı isimde farklı bir alanda hizmet veren bir başka firma aldıysa, size ulaşmak isteyen kullanıcılar karşılarında başka bir firmayı göreceklerdir.
Başka birinin isminizi almasında kötü bir niyet de olabilir. Şahıs isminizi size yüksek fiyatla satarak sizden haksız kazanç temin etmek isteyebilir. Hukuki yollardan bu ismi geri alabilme imknınız vardır. Ancak bu sizin açınızdan zaman ve para kaybına sebep olacaktır. Bunun dışında kötü niyetli şahıslar ismi size satmak istemez ve sizin firmanızın aleyhinde kendi sayfasında yayın da yapabilir. Böylece tabii olarak size bağlanmak isteyen bir kimse sizin firmanızın ismini yazarak bağlantı yaptığında, sizin aleyhinizde bir sayfa ile veya müstehcen yayınlarla karşılaşabilir Her ne kadar bunun sizin firmanız tarafından yapılmadığı bilinse bile sizin açınızdan yine de eksi bir puan olacaktır.
İsminizi alamayışınızın diğer bir sebebi ise isminizin jenerik olmasıdır. Bu kural şu anda sadece Türkiye’de uygulanmaktadır. Jenerik olmasındaki kasıt ise çok meşhur veya herkes tarafından ortak olarak kullanılan isimlerdir.
Örnek vermek gerekirse; güneş, yıldız, yağmur, orman vb. gibi. Böyle bir durumda isminizin değişik alternatiflerini deneyebilir veya daha iyi bir çözüm olan isminizin Amerika uzantısını alabilirsiniz.
İnternet üzerinde isim ihlallerine ve kötü amaçlı kullanımlara dair bir hayli örnek bulmak mümkündür. Bunların en meşhurlanndan biri Coca-Cola firmasının başına gelenidir. Amerika’da bir şahıs bu firmanın internet ismini kendi adına kaydettirmiş, daha, sonra Coca-Cola bu ismi büyük paralar ödeyerek geri almıştır. Hukuki yollardan da alabilme ihtimali olmasına rağmen işi çabuk bitirmek için böyle bir yol seçmek zorunda kalınmıştır.İnternet ile ilgili yapılan bir toplantıda Hong-Kong’lu bir çiftçi adına dünyadaki büyük bazı bankaların isimlerinin kaydettirildiği öğrenilmiştir. Ayrıca Türkiye’deki bazı Servis Sağlayıcılar, Türk firmalarının bazılarının isimlerini tescil ettiklerini ve bunu fırmalann güvenliği için yaptıklarını, istedikleri takdirde isimlerinin kendilerine iade edilebileceğini ifade etmişlerdir. Bunun dışında son zamanlarda siyasi bir partinin isminin yurtdışı uzantısının başkaları tarafından alınması sonucu bu partiye ait adreste müstehcen yayınlar yapıldığı ortaya çıkmıştır.
Benzeri bir şekilde, ‘Beyaz Saray’ın ticari uzantılı adresinde ahlaka aykın yayınlar yapılmıştır.
Türkiye’de isim vermeye yetkili olan kurum (ODTÜ) isim tescil konusunda olabildiğince dikkatli davranmaya çalımaktadır. İsmin istendiği firmadan veya kuruluştan, o ismin yetkilisi olduğuna dair resmi belgeler istemektedir. Böylece bir dereceye kadar yanlışlıkların önüne geçmek amaçlanmaktadır.
Bunun yanısıra, jenerik bir isminiz varsa maalesef isminizi almanız mümkün olamamaktadır. Türkiye’de internet isimleri ile ilgili politikalar tam oturmadığından önceki dönemlerdeki bazı uygulamalar daha sonra problem çıkarabilmektedir. En son olarak ortaya çıkan bir örnek ise üniversitelere ait isimlendirme şeklinin bir lise tarafından alınması olmuştur. Edu eki üniversitelerin kullandığı bir uzantıdır. Türkiye’de ise ilk zamanlarda bu uzantı liselere de verilmişti. Bunlardan biri olan İzmir Ozel Fatih Lisesi’nin adresi “fatih.edu.tr”dir. Daha sonra kurulan İstanbul’daki Fatih Üniversitesi ise, bu isim önceden alındığı için “fatihun.edu.tr” ismini almak zorunda kalmıştır. ODTÜ yetkililerince en son yapılan açıklamaya göre eğer üniversite yetkilileri bu ismi talep ederlerse, isim Fatih Koleji’nden alınıp Fatih Üniversitesi’ne verilecektir. Kural gereği olması gereken şekli de budunr.Ancak yurtdışı adresler için böyle bir denetim mekanizması söz konusu olmayıp isteyen herkese her isim verilebilmektedir. Bu mesele ise ayrı bir tartışma konusudur.
Sonuç olarak, internet konusunda kanunlar hazırlanarak somut çözümler üretilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Yukarıda anlatılanlar internet’in sadece ticari yönüne bakan şekliyle değerlendirilmiş ve örneklendirilmiştir.
Bunun dışında şahsi hakların ihlali, illegal kullanımlar, güvenlik ihlalleri gibi birçok alanda internet ile ilgili belirsizlikler mevcuttur. Eğer ciddi çalışmalar yapılmaya başlanmazsa, şu anda sadece isim konusunda çıkan karmaşa, ileride telafisi mümkün olmayan zararlara sebebiyet verebilir.
Son zamanlarda ise internet, kendisinden daha sıkça sözettirmeye başladı. Televizyonlarda, gazetelerde, dergilerde çeşitli yönleriyle sıkça tartışılmaya başlandı ve sonuçta toplum hayatının bir parçası oldu.
Öğrenciler, sınav sonuçlarını buradan öğrenmeye başladı. Günlük gazetelerimizi internet’e bağlı bilgisayarlardan okumaya başladık. Kitap siparişlerini internet’ten vermeye başlamıştık ki, bir de baktık market alışverişlerimiz de internet’e taşınmış. Bir zamanlar sadece akademik bilgi kaynağı olan intemet, artık ticari bir sektör olup, günlük yaşantımızı kolaylaştırmak için kullandığımız bir araç halini almıştır.
Ancak bu tür teknolojik gelişmeler yurtdışında olduğu gibi Türkiye’de de çok hızlı gelişme kaydettiğinden, bu alanda toplum hayatını düzenleyen kanunlar bu hızlı değişime ayak uyduramadı. Bunun tabii sonucu olarak bu alanlarda bir karmaşa yaşanmaya başlandı. Bu karmaşadan internet ve ilgili teknolojiler de nasibini almış durumda. Halen internet’in doğup geliştiği Amerika’da bile, internet konusunda çözüm bekleyen birçok hukuki mesele var.
Bunlar, internet kullanılarak gerçekleştirilen suçlardan tutun da, web sayfasında kullanılan bir resmin kopyalama hakkının ihlaline, ya da internet üzerindeki isim haklarının tesciline kadar uzayan bir dizi tartışmalı konudur.
Birgün internet’e erişimi olan yakın bir arkadaşınız size, ‘Sen de internet’te yerini almışsın, tebrik ederim. Ama anlayamadığım bir şey var, bildiğim kadarıyla tekstil sektöründe ithalat-ihracat işleriyle uğraşıyordun. İnternet’te ise senin ismin bir kitapçı dükkanı olarak geçiyor. isim mi değiştirdin, iş mi?” diye soracak olursa ilk anda epey şaşırabilirsiniz. Bu şaşkınlığınızda belki de haklısınız. Birincisi; “İnternet’te ticaret de mi yapılıyormuş?” diyerek, şaşırdığınızı ifade edebilirsiniz. Evet, hem de para kazanıyorsunuz. Ama siz onun, sadece birkaç bilgisayar meraklısının zaman geçirmek için kullandığı bir oyun olduğunu düşünüyordunuz. İkincisi ise; internet’te şirket olur muymuş hiç? Sen kalk koskoca şirketi bir bilgisayarın içine sığdır. Üçüncüsü ise; “Benim ismimi kimse kullanamaz. Çünkü benim şirketim Ticaret Odası’nda veya belirli yerlerde kayıtlı.” diyebilirsiniz. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün. Sorulacak sorular ve verilecek cevaplar bu veya benzerleri olabilir.
Şu anda internet aracılığıyla alış-veriş yapmada büyük gelişmeler yaşanmakta.Bu alanda kitaplar yazılmaya, konferanslar ve eğitim seminerleri verilmeye başlanmış durumda. Hatta ABD Hükümeti’nin, internet’teki ticari faaliyetleri destekleyici politikalar uygulaması, intemet’in gelecekteki yerini görmek için bir kâhin olmak gerekmediğini ortaya koymuştur. internet’in ticari alandaki aktif kullanımı sayesinde, çok yakın zamanda evinizdeki internet TV aracılığıyla, günlük mutfak ihtiyacınızı evinizin yakınındaki marketten karşılayabileceksiniz. Bunlar şu anda Batı’da günlük hayata giren uygulamalardır. İnternet üzerinde ticaret yapabilmek için öyle büyük firmalara da ihtiyaç duyulmamaktadır. Birçok küçük şirketler bu sayede milyonlarca dolarlık ciro gerçekleştirmektedirler. Şu anda internet üzerinde en büyük ciroyu gerçekleştiren firmalardan biri “Amazon Book” (www.amazon.com) isimli bir kitap firmasıdır. Bu firmadan alışverişinizi şu şekilde gerçekleştirebilirsiniz. İntemet’te bu sayfaya ulaştığınızda satın almak istediğiniz bir kitabın, isminden, yazarından, adından veya konusundan arama yaptırarak kitabı buldurup, daha sonra da bunu kredi kartınızla satın almanız mümkün.
Yabancı kaynaklı bir araştırma firması tarafından elde edilen sonuçlar, elektronik ticaretin %16’sını bilgisayar programları, %12’sini kitaplar, geri kalanını da diğer alanların oluşturduğunu göstermiştir. 1996 yılında, intemet sayesinde, 9,5 milyar dolarlık ciro yapılmıştır. Bu rakam gittikçe büyümektedir. Amerika’da yapılan bir başka araştırmada ise düzenli olarak intemet kullanan kişilerin yaklaşık %70m’inin iş amaçlı arama yaptığı tespit edilmiştir.
İntemet’te ticaret, çok geniş bir yelpazede incelenebilir. Asıl önemli konulardan biri, internet üzerinde bulunan veya bulunmayan firınalar ve bunların isim haklarıdır.
Şu anda Türkiye’de ve yurtdışında bazı ticari firmaların ve resmi kuruluşların internet isimleriyle başları dertte. Bunlar, ya zamanında internet isim haklarını yetkili mercilerden almakta gecikmişler, ya da isimlerinin sadece ticari veya sadece resmi olan kısımlarını ise suistimale açık bir şekilde bırakmışlardır.
Peki bu isim hakları nelerdir? Bir ticari firmanın isim hakkı nasıl alınır? Anlaşılması açısından bir ömekle açıklamak daha uygun olacaktır. İnternet üzerinde temel olarak isim alabilecek tüm kuruluşlar aşağıdaki şekilde sınıflandınlmıştır :
.edu :Eğitim kurumları
.com :Ticari kurumlar
.gov :Hükümet kuruluşları
.mil :Askeri kuruluşlar
.net :İnternet servisi veren kuruluşlar
.org
ernek, vakıf gibi kuruluşlar.Ayrıca ABD dışında tüm ülkeler isimlerin sonuna kendi uluslararası ülke kodlarını koymak zorundadırlar. ABD’de bazı durumlarda, ismin en sonuna “.ııs” eki gelmektedir.
İnternet’te İsimlendirme
Firmamız tekstil ile uğraşan “abc” şirketi olsun. Bu şirket internet üzerinde bir isim almak istediğinde bu ismi iki şekilde alabilir. Birincisi, Türkiye’deki ismi; “abc.com.tr” şeklinde olacaktır. Bu ismi alabilmek için ya doğrudan Türkiye’de isim vermeye yetkili tek kuruluş olan Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ne (ODTÜ) başvuracak ya da internet servisi veren özel internet Servis Sağlayıcı (İSS) kuruluşlara başvuracak ve onlar firma adına bu ismi tescil ettireceklerdir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu şirketin sadece “.tr” uzantısı için isminin tescil edilmiş olduğudur.Bunun dışında ikinci bir seçenek de firmanın uluslararası isminin yani ülke uzantısı olmayan (diğer bir deyişle Amerika eki) isminin de kayıt ettirilmesidir. Bunun için de NIC’e (Network Information Center) başvurmanız gerekmektedir. Bunu da yine doğrudan kendiniz yapabilirsiniz. Ama yabancı dil ve teferruatla uğraşmak istemezseniz ISS sizin için isminin kaydettirebilir.
Peki bu isimleri kaydettirmezseniz ne olur? Benim Internet’le işim yok. Hem ben küçük bir firmayım. Onun için bunlarla uğraşamam diyebilirsiniz. Fakat şu anda firmanızın küçük olması ya da uluslararası ithalat-ihracat işleri ile uğraşmıyor olmanız, sizin internet isminizi almarııza engel teşkil etmemeli.
Çünkü ileride büyüyebilir veya iş sahanızı genişletebilirsiniz. İnternet üzerinde kullanacağınız ismi almak istediğinizde, çeşitli sürprizlerle karşılaşabilirsiniz. Bunlardan en çok başınıza gelebilecek olanı isminizin başka bir şahıs veya kuruluş tarafından alınmış olmasıdır.
Karşı taraf sizin isminizi neden almış olabilir? Bunun sebeplerinden biri yazımızın başında verdiğimiz ömeği düşünerek aynı isimde farklı sahada çalışan firmanın sizden önce davranarak ismini kendi şirketi adına tescil ettirmesidir. Evet, sizin firmanızın ismi çok rastlanan veya kullanılan bir isim olduğu için sizden önce başvuruda bulunan firma bu ismi tescil ettirmiştir. Ve hukuki olarak da herhangi bir hak iddia etmeniz artık söz konusu olamaz. En azından şimdilik. Çünkü her şey kanunî olduğu ve eşit haklara sahip olunduğu için, ilk giden ismi almıştır. Peki siz ne yapabilirsiniz? Eğer acele edip isminizin yurıdışı uzantısını (abc.com) alabilirseniz bir nebze de olsa bu işten fazla zarar görmeden kurtulabilirsiniz. Eğer isminizin yurtdışı uzantısı da alındıysa artık sizin yapabileceğiniz şey, firmanızın ismini en yakın şekilde temsil edeceğini düşündüğünüz alternatif bir isimle internet ismi olarak tescil ettirmeniz. Ama bu internet açısından çok verimli bir kullanım sayılmaz. Çünkü firmanız eğer iyi tanınıyorsa, sizin internet adresinize bağlanmak isteyen bir şahıs direkt olarak sizin isminizi yazıp size ulaşmaya çalışacaktır. Örnek olarak Ülker finnasını ele alalım. Bu firma internet’e bağlanmış olsun, Ülker’in intemet sayfasına bağlanmak isteyen bir kimsenin ilk aklına gelecek olan adres ‘ulker.com.tr’dir. Çünkü firmanın ismi bu şekilde tanınmakta ve internet’te de aynı şekilde yer alacağı, genel kabul görmüş bir kural olarak düşünülmektedir. Böylece, eğer isminizi aynı isimde farklı bir alanda hizmet veren bir başka firma aldıysa, size ulaşmak isteyen kullanıcılar karşılarında başka bir firmayı göreceklerdir.
Başka birinin isminizi almasında kötü bir niyet de olabilir. Şahıs isminizi size yüksek fiyatla satarak sizden haksız kazanç temin etmek isteyebilir. Hukuki yollardan bu ismi geri alabilme imknınız vardır. Ancak bu sizin açınızdan zaman ve para kaybına sebep olacaktır. Bunun dışında kötü niyetli şahıslar ismi size satmak istemez ve sizin firmanızın aleyhinde kendi sayfasında yayın da yapabilir. Böylece tabii olarak size bağlanmak isteyen bir kimse sizin firmanızın ismini yazarak bağlantı yaptığında, sizin aleyhinizde bir sayfa ile veya müstehcen yayınlarla karşılaşabilir Her ne kadar bunun sizin firmanız tarafından yapılmadığı bilinse bile sizin açınızdan yine de eksi bir puan olacaktır.
İsminizi alamayışınızın diğer bir sebebi ise isminizin jenerik olmasıdır. Bu kural şu anda sadece Türkiye’de uygulanmaktadır. Jenerik olmasındaki kasıt ise çok meşhur veya herkes tarafından ortak olarak kullanılan isimlerdir.
Örnek vermek gerekirse; güneş, yıldız, yağmur, orman vb. gibi. Böyle bir durumda isminizin değişik alternatiflerini deneyebilir veya daha iyi bir çözüm olan isminizin Amerika uzantısını alabilirsiniz.
İnternet üzerinde isim ihlallerine ve kötü amaçlı kullanımlara dair bir hayli örnek bulmak mümkündür. Bunların en meşhurlanndan biri Coca-Cola firmasının başına gelenidir. Amerika’da bir şahıs bu firmanın internet ismini kendi adına kaydettirmiş, daha, sonra Coca-Cola bu ismi büyük paralar ödeyerek geri almıştır. Hukuki yollardan da alabilme ihtimali olmasına rağmen işi çabuk bitirmek için böyle bir yol seçmek zorunda kalınmıştır.İnternet ile ilgili yapılan bir toplantıda Hong-Kong’lu bir çiftçi adına dünyadaki büyük bazı bankaların isimlerinin kaydettirildiği öğrenilmiştir. Ayrıca Türkiye’deki bazı Servis Sağlayıcılar, Türk firmalarının bazılarının isimlerini tescil ettiklerini ve bunu fırmalann güvenliği için yaptıklarını, istedikleri takdirde isimlerinin kendilerine iade edilebileceğini ifade etmişlerdir. Bunun dışında son zamanlarda siyasi bir partinin isminin yurtdışı uzantısının başkaları tarafından alınması sonucu bu partiye ait adreste müstehcen yayınlar yapıldığı ortaya çıkmıştır.
Benzeri bir şekilde, ‘Beyaz Saray’ın ticari uzantılı adresinde ahlaka aykın yayınlar yapılmıştır.
Türkiye’de isim vermeye yetkili olan kurum (ODTÜ) isim tescil konusunda olabildiğince dikkatli davranmaya çalımaktadır. İsmin istendiği firmadan veya kuruluştan, o ismin yetkilisi olduğuna dair resmi belgeler istemektedir. Böylece bir dereceye kadar yanlışlıkların önüne geçmek amaçlanmaktadır.
Bunun yanısıra, jenerik bir isminiz varsa maalesef isminizi almanız mümkün olamamaktadır. Türkiye’de internet isimleri ile ilgili politikalar tam oturmadığından önceki dönemlerdeki bazı uygulamalar daha sonra problem çıkarabilmektedir. En son olarak ortaya çıkan bir örnek ise üniversitelere ait isimlendirme şeklinin bir lise tarafından alınması olmuştur. Edu eki üniversitelerin kullandığı bir uzantıdır. Türkiye’de ise ilk zamanlarda bu uzantı liselere de verilmişti. Bunlardan biri olan İzmir Ozel Fatih Lisesi’nin adresi “fatih.edu.tr”dir. Daha sonra kurulan İstanbul’daki Fatih Üniversitesi ise, bu isim önceden alındığı için “fatihun.edu.tr” ismini almak zorunda kalmıştır. ODTÜ yetkililerince en son yapılan açıklamaya göre eğer üniversite yetkilileri bu ismi talep ederlerse, isim Fatih Koleji’nden alınıp Fatih Üniversitesi’ne verilecektir. Kural gereği olması gereken şekli de budunr.Ancak yurtdışı adresler için böyle bir denetim mekanizması söz konusu olmayıp isteyen herkese her isim verilebilmektedir. Bu mesele ise ayrı bir tartışma konusudur.
Sonuç olarak, internet konusunda kanunlar hazırlanarak somut çözümler üretilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Yukarıda anlatılanlar internet’in sadece ticari yönüne bakan şekliyle değerlendirilmiş ve örneklendirilmiştir.
Bunun dışında şahsi hakların ihlali, illegal kullanımlar, güvenlik ihlalleri gibi birçok alanda internet ile ilgili belirsizlikler mevcuttur. Eğer ciddi çalışmalar yapılmaya başlanmazsa, şu anda sadece isim konusunda çıkan karmaşa, ileride telafisi mümkün olmayan zararlara sebebiyet verebilir.
