- 5 Kasım 2007
- 58
- 0
- 52
İLK KADIN HAVVA DEĞİLDİ
Belgin Ertürk
Bilinen en eski Lilth efsanesi Ben Sira Alfabesi denilen yazı türüyle yazılmıştır ve burada Adem'in ilk eşinin yani Lilith'in öyküsü yazılıdır. 8. ve 10. yüzyıllar arasına ait yazılı kaynaklara rastlansa da, asıl öykünün ya da daha uygunu efsanenin ne zamandan beri anlatıla geldiğini anlamak veya öğrenmek mümkün değil.
Zohar yani Musevi Kabbalası'nın yorumlarında Lilith ile ilgili muhtemelen daha eskilere yönelik göndermeler vardır. Buna karşın yeterince araştır- ma-nın yapıldığı da söylenemez hatta kasten yapılmadığı söylenilebilir. Peki neden? İsterseniz efsaneye bir göz atalım:
''Tanrı Adem'i yarattıktan sonra onun yalnız olduğunu gördü ve adamın yalnız olmasının iyi olmadığına karar verdi. Tanrı Adem için topraktan bir kadın yarattı ve ona Lilith adını verdi, ama Adem ve Lilith kavga etmeye başladılar. Lilith Adem'le yatmak istemiyor, birleştiklerinde hep üstüne çıkmasına karşı çıkıyor ve kendisinin de Adem gibi topraktan yaratıldığını yani eşit olduklarını söylüyordu. Anlaşmazlık sürdü gitti, ta ki Lilith Tanrı'nın kutsal isimlerinden birini kullanıp göğe uçuncaya kadar. Adem Tanrı'ya dua etti ve kadının kendisini terk ettiğini söyledi. Tanrı üç meleği görevlendirerek Lilith'i geri getirmelerini geri dönmezse hergün yüz çocuğunun öleceğini söylemelerini emretti. Ama Lilith geri dönmek istemedi. Tanrının adına yemin ederek meleklere onların adı ya da şekilleri yazılı muskaları taşıyan çocuklar koruya- cağını söyledi.O günden beri Lilith meleklerin isimlerini gördüğünde yeminini hatırlar ve küçük çocukları korur.
Efsanenin bir diğer versiyonu ise şöyle;
Tanrı Adem adını vediği ilk insana yaşayan her canlının adını öğretir, ve dişi, erkek olarak iki cins olduklarını gösterir. Adem birer çift olan canlıların birbirlerine duyduğu aşkı kıskanmaya başlar ve Tanrı'ya bu haksızlığı gidermesi için yalvarır. Tanrı ilk kadın Lilith'i yaratır. Onu da Adem gibi oluşturur ama bu kez saf toprak yerine Adem'de arta kalan tortuları kullanmıştır. Adem ile Lilith hiç bir zaman barış içinde olmamıştır. Adem ne zaman Lilith'le yatmak istese reddedilmiştir. Çünkü Lilith yere uzanmak istemez ve ''Niçin seninle yatmalıyım? Ben de topraktan yaratıldım ve seninle eşitim'' der. Adem ona zor kullanınca da öfkeyle karşı koyar veTanrının adını kullanarak göğe yükselip onu terkeder. Melekler Lilith'e gecikmeden Adem'e geri dönmesini söylerler. Lilith ise;''Tanrı beni yeni doğmuş çocuklara yaşam vermekle görevlendirdi. Yemin ederim onları esirgeceğim''der. Lilith'in sözü kabul edilir.
Öyle ya da böyle efsanelerde bile kadın ile erkek arasında yaratılıştan beri süregelen bir çatışmanın varlığı yadsınamaz. Belli ki itaatkar ve uyumlu kadın Havva yaratılınca asi ve sözünü esirgemeyen Lilith'i unutturmanın faydası farkedilip, zaman içinde efsaneler buna göre düzenlenmiş (!)
Eee; etkileri hala sürdüğüne göre amaçlarına ulaştıkları söylenebilir. Öyle değil mi?
Belgin Ertürk
Bilinen en eski Lilth efsanesi Ben Sira Alfabesi denilen yazı türüyle yazılmıştır ve burada Adem'in ilk eşinin yani Lilith'in öyküsü yazılıdır. 8. ve 10. yüzyıllar arasına ait yazılı kaynaklara rastlansa da, asıl öykünün ya da daha uygunu efsanenin ne zamandan beri anlatıla geldiğini anlamak veya öğrenmek mümkün değil.
Zohar yani Musevi Kabbalası'nın yorumlarında Lilith ile ilgili muhtemelen daha eskilere yönelik göndermeler vardır. Buna karşın yeterince araştır- ma-nın yapıldığı da söylenemez hatta kasten yapılmadığı söylenilebilir. Peki neden? İsterseniz efsaneye bir göz atalım:
''Tanrı Adem'i yarattıktan sonra onun yalnız olduğunu gördü ve adamın yalnız olmasının iyi olmadığına karar verdi. Tanrı Adem için topraktan bir kadın yarattı ve ona Lilith adını verdi, ama Adem ve Lilith kavga etmeye başladılar. Lilith Adem'le yatmak istemiyor, birleştiklerinde hep üstüne çıkmasına karşı çıkıyor ve kendisinin de Adem gibi topraktan yaratıldığını yani eşit olduklarını söylüyordu. Anlaşmazlık sürdü gitti, ta ki Lilith Tanrı'nın kutsal isimlerinden birini kullanıp göğe uçuncaya kadar. Adem Tanrı'ya dua etti ve kadının kendisini terk ettiğini söyledi. Tanrı üç meleği görevlendirerek Lilith'i geri getirmelerini geri dönmezse hergün yüz çocuğunun öleceğini söylemelerini emretti. Ama Lilith geri dönmek istemedi. Tanrının adına yemin ederek meleklere onların adı ya da şekilleri yazılı muskaları taşıyan çocuklar koruya- cağını söyledi.O günden beri Lilith meleklerin isimlerini gördüğünde yeminini hatırlar ve küçük çocukları korur.
Efsanenin bir diğer versiyonu ise şöyle;
Tanrı Adem adını vediği ilk insana yaşayan her canlının adını öğretir, ve dişi, erkek olarak iki cins olduklarını gösterir. Adem birer çift olan canlıların birbirlerine duyduğu aşkı kıskanmaya başlar ve Tanrı'ya bu haksızlığı gidermesi için yalvarır. Tanrı ilk kadın Lilith'i yaratır. Onu da Adem gibi oluşturur ama bu kez saf toprak yerine Adem'de arta kalan tortuları kullanmıştır. Adem ile Lilith hiç bir zaman barış içinde olmamıştır. Adem ne zaman Lilith'le yatmak istese reddedilmiştir. Çünkü Lilith yere uzanmak istemez ve ''Niçin seninle yatmalıyım? Ben de topraktan yaratıldım ve seninle eşitim'' der. Adem ona zor kullanınca da öfkeyle karşı koyar veTanrının adını kullanarak göğe yükselip onu terkeder. Melekler Lilith'e gecikmeden Adem'e geri dönmesini söylerler. Lilith ise;''Tanrı beni yeni doğmuş çocuklara yaşam vermekle görevlendirdi. Yemin ederim onları esirgeceğim''der. Lilith'in sözü kabul edilir.
Öyle ya da böyle efsanelerde bile kadın ile erkek arasında yaratılıştan beri süregelen bir çatışmanın varlığı yadsınamaz. Belli ki itaatkar ve uyumlu kadın Havva yaratılınca asi ve sözünü esirgemeyen Lilith'i unutturmanın faydası farkedilip, zaman içinde efsaneler buna göre düzenlenmiş (!)
Eee; etkileri hala sürdüğüne göre amaçlarına ulaştıkları söylenebilir. Öyle değil mi?