- Konu Sahibi ProfDrBulentTiras
Gebeliğiniz sırasında hormonlarınızda büyük değişimler meydana gelir. Bu hormonlardan bazıları rahim içi tabakanın, bebeğin büyümesi için ideal bir ortam haline gelmesinde rol oynar. Bazı hormonlar ise süt oluşumunu teşvik ederken diğerleri bebeğin kemiklerinin gelişimine katkı sağlar.
Gebelikte hormonlarda yaşanan değişme gerekli olsa da annede bazı rahatsız edici etkiler görülmesine yol açabilir. Gebelikte hangi hormonlarda nasıl değişiklikler yaşandığını aşağıda okuyabilirsiniz.
Vücudumuzda yer alan tüm hormonların gebelik öncesinde, sırasında ve sonrasında yerine getirmeleri gereken görevler bulunmaktadır. Bununla birlikte bebeğinizin gelişimi ve vücudunuzun doğuma hazırlanmasında esas olarak görev alan hormonlardan bazıları şunlardır:
Östrojen, göğüslerin büyümesi dahil olmak üzere cinsel gelişime katkıda bulunan ve kadının adet döngüsünü başlatan ve düzenleyen kadınlık hormonlarından biridir. Östrojen aynı zamanda kemiklerinizin sağlıklı kalması ve kolesterol seviyelerinizin kontrol altında tutulması için önemlidir.
Östrojen, progesteronla birlikte gebeliğin gerçekleşmesi için gereken en önemli iki hormondan biridir. Önce yumurtalıklar sonra da plasenta tarafından üretilen östrojen rahmin büyümesine, rahim içi tabakanın korunmasına, diğer hormonların büyümesine ve bebeğin organlarının gelişimini başlatılmasına katkıda bulunur. Emzirme zamanı geldiğinde ise östrojen, meme dokusunun gelişmesini teşvik eder ve süt üretimine yardımcı olur.
Gebelik östrojenin artmasıyla birlikte burun tıkanıklığı ve ciltte lekelenme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
rogesteron, her ay yumurtlama sırasında çoğunlukla yumurtalardan salgılanan ve adet döngüsünü düzenleyen hormonlardandır.
Oldukça önemli olan bu hormon, yumurtlamadan kısa bir süre sonra rahim içi tabakanın, döllenmiş yumurtanın tutunması için hazır olmasına yardımcı olur. Progesteron, relaksin hormonuyla birlikte mide yanması, hazımsızlık ve şişkinlik gibi mide-bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir.
Progesteron, bağların ve kıkırdakların yumuşamasına yardımcı olmak için relaksin ile birlikte çalışır ve annenin eklemlerini doğum için hazırlar. Diş etlerinizde şişkinlik yaşar ya da aşırı terlerseniz, bunların progesterondan kaynaklandığını varsayabilirsiniz.
Folikül uyarıcı hormon, beyindeki hipofiz bezi tarafından üretilir ve yumurtalıkları, yumurta ve östrojen oluşturmak için teşvik eder. FSH, aylık adet döngüsünün kontrol edilmesine yardımcı olur.
FSH yumurtalıkları, yumurta büyütmek üzere uyarır ve bu da östrojen üretimini arttırır. Östrojen seviyelerinin yükselmesiyle vücuda LH üretmesi için sinyal verilir ve bu da yumurtalamaya ve potansiyel olarak hamileliğe yol açar.
Lüteinleştiren hormon, hipofiz bezi tarafından üretilen ve adet döngüsünü düzenlemek için FSH ile birlikte çalışan bir hormondur. Bu hormon, yumurtlamadan hemen önce yükselir ve yumurtalıklardan birinin yumurta salmasını tetikler.
FSH östrojen üretimini teşvik ederken östrojen ise folikülün parçalanıp yumurtanın serbest bırakılması için LH’yi çağırır ve bu sayede korpus luteum adı verilen yapı oluşur. Sperm ve yumurta bir araya geldiyse bu yapı parçalanmaz ve rahmi olgunlaştırmak ve gelişmekte olan bebeği beslemek üzere çeşitli hormonlar üretir.
Gebe kalmakta zorlanıyorsanız, doktorunuz LH seviyelerinizi kontrol etmek isteyebilir. LH seviyelerinin normalden yüksek olması nedeniyle yumurtlama etkilenebilir ya da bu yükseklik, polikistik over sendromu sonucu ortaya çıkıyor olabilir.
İnsan koryonik gonadotropini ya da hCG, normalde yalnızca gebelik sırasında üretildiği için gebelik hormonu olarak da bilinmektedir.
Bu hormon, östrojen ve progesteron üretiminin artmasına neden olur. Daha önce evde gebelik testi yaptıysanız, bu hormonla daha önceden tanışmışsınız demektir. Gebelik testinin pozitif çıkmasını sağlayan hCG hormonudur.
Gebeliğin başlarında hCG seviyeleri düşükken kısa bir süre içinde her iki günde bir iki katına artmaya başlar ve gebeliğin 7. ila 12. haftaları arasında zirve yapar. Ardından ikinci trimesterin başlarında düşer. Sonraları ise plasenta, östrojen ve progesteron üretmeye başlar.
Prolaktin, hipofiz bezi tarafından üretilen bir diğer hormondur. Bu süt hormonunun esas görevi göğüsleri büyütmeye yardımcı olmak ve bebeğiniz doğduktan sonra onu beslemek için gereken sütü üretmektir. Prolaktin, yüz ve karın gibi bölgelerde yeni kılların oluşumunu tetikleyen adrenal bezleri etkileyebilmekle birlikte tüylenme genelde doğumdan sonraki altı ay içinde kaybolur.
Plesantal büyüme faktörü, gelişmekte olan bebeği beslemek ve desteklemek için gerekli olan artan kan hacmini taşıyan kan damarlarının büyümesini teşvik etmek için gereklidir.
Gebelikte bu hormonun yeteri miktarda olmaması durumunda plasentadaki kan damarları genişlemek yerine daralabilir. Bu da yüksek tansiyona ve preeklampsiye yol açabilir. Ancak neyse ki kan ve idrar testleriyle plasental büyüme faktörü ölçülebilmekte ve herhangi bir sorun varsa belirlenebilmektedir.
İnsan plasental laktojeni ya da hPL, süt üretimi ile ilişkilidir. Bu hormon bebeğiniz doğduğunda onu beslemek için vücudunuzun metabolizmasını düzenlemek üzere üretilir. Bu hormon, esas anne sütünden önce gelen kolostrum isimli sıvının üretilmesine yardımcı olur.
Relaksin hormonunun üreme sürecinde önemli bir rolü bulunmaktadır. Relaksin seviyeleri yumurtlamadan sonra yükselir ve rahim duvarını gebeliğe hazırlamaya yardımcı olur. Adet döngüsü içerisinde döllenme olmazsa relaksin seviyeleri bir sonraki döngüye kadar azalır.
Gebe kalırsanız, gebeliğin ilerleyen dönemlerinde doğuma hazırlanmak için kaslarınız, kemikleriniz, bağlarınız ve eklemleriniz relaksin ile gevşer. Bu hormon yürürken dengenizi kaybetmenize neden olabilir.
Oksitosin, hipotalamus tarafından üretilir ve sonrasında hipofiz bezi tarafından salgılanır. Bu hormon, doğumda çok büyük bir öneme sahip olan bir hormondur.
Oksitosin gebelik boyunca üretiliyor olsa da özellikle doğum sancılarında önemlidir. Doğum yavaş ilerliyorsa doğum sırasında oksitosunun sentetik formu verilebilir. Oksitosin doğumdan sonra ise rahmin eski haline dönmesine ve sütün göğüslere ilerlemesine yardımcı olur.
Gebelikte hormonlarda yaşanan değişme gerekli olsa da annede bazı rahatsız edici etkiler görülmesine yol açabilir. Gebelikte hangi hormonlarda nasıl değişiklikler yaşandığını aşağıda okuyabilirsiniz.
Gebelik Hormonları ve Etkileri
Vücudumuzda yer alan tüm hormonların gebelik öncesinde, sırasında ve sonrasında yerine getirmeleri gereken görevler bulunmaktadır. Bununla birlikte bebeğinizin gelişimi ve vücudunuzun doğuma hazırlanmasında esas olarak görev alan hormonlardan bazıları şunlardır:
- FSH (folikül uyarıcı hormon)
- LH (lüteinleştiren hormon)
- hCH (insan koryonik gonadotropini)
- Östrojen
- Progesteron
- Relaksin
- Plasental büyüme faktörü
- HPL (insan plasental laktojen)
- Oksitosin
- Prolaktin
Östrojen Nedir, Ne İşe Yarar?
Östrojen, göğüslerin büyümesi dahil olmak üzere cinsel gelişime katkıda bulunan ve kadının adet döngüsünü başlatan ve düzenleyen kadınlık hormonlarından biridir. Östrojen aynı zamanda kemiklerinizin sağlıklı kalması ve kolesterol seviyelerinizin kontrol altında tutulması için önemlidir.
Östrojen, progesteronla birlikte gebeliğin gerçekleşmesi için gereken en önemli iki hormondan biridir. Önce yumurtalıklar sonra da plasenta tarafından üretilen östrojen rahmin büyümesine, rahim içi tabakanın korunmasına, diğer hormonların büyümesine ve bebeğin organlarının gelişimini başlatılmasına katkıda bulunur. Emzirme zamanı geldiğinde ise östrojen, meme dokusunun gelişmesini teşvik eder ve süt üretimine yardımcı olur.
Gebelik östrojenin artmasıyla birlikte burun tıkanıklığı ve ciltte lekelenme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Progesteron Nedir, Ne İşe Yarar?
rogesteron, her ay yumurtlama sırasında çoğunlukla yumurtalardan salgılanan ve adet döngüsünü düzenleyen hormonlardandır.
Oldukça önemli olan bu hormon, yumurtlamadan kısa bir süre sonra rahim içi tabakanın, döllenmiş yumurtanın tutunması için hazır olmasına yardımcı olur. Progesteron, relaksin hormonuyla birlikte mide yanması, hazımsızlık ve şişkinlik gibi mide-bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir.
Progesteron, bağların ve kıkırdakların yumuşamasına yardımcı olmak için relaksin ile birlikte çalışır ve annenin eklemlerini doğum için hazırlar. Diş etlerinizde şişkinlik yaşar ya da aşırı terlerseniz, bunların progesterondan kaynaklandığını varsayabilirsiniz.
Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) Nedir, Ne İşe Yarar?
Folikül uyarıcı hormon, beyindeki hipofiz bezi tarafından üretilir ve yumurtalıkları, yumurta ve östrojen oluşturmak için teşvik eder. FSH, aylık adet döngüsünün kontrol edilmesine yardımcı olur.
FSH yumurtalıkları, yumurta büyütmek üzere uyarır ve bu da östrojen üretimini arttırır. Östrojen seviyelerinin yükselmesiyle vücuda LH üretmesi için sinyal verilir ve bu da yumurtalamaya ve potansiyel olarak hamileliğe yol açar.
Lüteinleştiren hormon (LH)
Lüteinleştiren hormon, hipofiz bezi tarafından üretilen ve adet döngüsünü düzenlemek için FSH ile birlikte çalışan bir hormondur. Bu hormon, yumurtlamadan hemen önce yükselir ve yumurtalıklardan birinin yumurta salmasını tetikler.
FSH östrojen üretimini teşvik ederken östrojen ise folikülün parçalanıp yumurtanın serbest bırakılması için LH’yi çağırır ve bu sayede korpus luteum adı verilen yapı oluşur. Sperm ve yumurta bir araya geldiyse bu yapı parçalanmaz ve rahmi olgunlaştırmak ve gelişmekte olan bebeği beslemek üzere çeşitli hormonlar üretir.
Gebe kalmakta zorlanıyorsanız, doktorunuz LH seviyelerinizi kontrol etmek isteyebilir. LH seviyelerinin normalden yüksek olması nedeniyle yumurtlama etkilenebilir ya da bu yükseklik, polikistik over sendromu sonucu ortaya çıkıyor olabilir.
hCG Nedir, Ne İşe Yarar?
İnsan koryonik gonadotropini ya da hCG, normalde yalnızca gebelik sırasında üretildiği için gebelik hormonu olarak da bilinmektedir.
Bu hormon, östrojen ve progesteron üretiminin artmasına neden olur. Daha önce evde gebelik testi yaptıysanız, bu hormonla daha önceden tanışmışsınız demektir. Gebelik testinin pozitif çıkmasını sağlayan hCG hormonudur.
Gebeliğin başlarında hCG seviyeleri düşükken kısa bir süre içinde her iki günde bir iki katına artmaya başlar ve gebeliğin 7. ila 12. haftaları arasında zirve yapar. Ardından ikinci trimesterin başlarında düşer. Sonraları ise plasenta, östrojen ve progesteron üretmeye başlar.
Prolaktin Nedir, Ne İşe Yarar?
Prolaktin, hipofiz bezi tarafından üretilen bir diğer hormondur. Bu süt hormonunun esas görevi göğüsleri büyütmeye yardımcı olmak ve bebeğiniz doğduktan sonra onu beslemek için gereken sütü üretmektir. Prolaktin, yüz ve karın gibi bölgelerde yeni kılların oluşumunu tetikleyen adrenal bezleri etkileyebilmekle birlikte tüylenme genelde doğumdan sonraki altı ay içinde kaybolur.
Plasental Büyüme Faktörü Nedir, Ne İşe Yarar?
Plesantal büyüme faktörü, gelişmekte olan bebeği beslemek ve desteklemek için gerekli olan artan kan hacmini taşıyan kan damarlarının büyümesini teşvik etmek için gereklidir.
Gebelikte bu hormonun yeteri miktarda olmaması durumunda plasentadaki kan damarları genişlemek yerine daralabilir. Bu da yüksek tansiyona ve preeklampsiye yol açabilir. Ancak neyse ki kan ve idrar testleriyle plasental büyüme faktörü ölçülebilmekte ve herhangi bir sorun varsa belirlenebilmektedir.
hPL Nedir, Ne İşe Yarar?
İnsan plasental laktojeni ya da hPL, süt üretimi ile ilişkilidir. Bu hormon bebeğiniz doğduğunda onu beslemek için vücudunuzun metabolizmasını düzenlemek üzere üretilir. Bu hormon, esas anne sütünden önce gelen kolostrum isimli sıvının üretilmesine yardımcı olur.
Relaksin Nedir, Ne İşe Yarar?
Relaksin hormonunun üreme sürecinde önemli bir rolü bulunmaktadır. Relaksin seviyeleri yumurtlamadan sonra yükselir ve rahim duvarını gebeliğe hazırlamaya yardımcı olur. Adet döngüsü içerisinde döllenme olmazsa relaksin seviyeleri bir sonraki döngüye kadar azalır.
Gebe kalırsanız, gebeliğin ilerleyen dönemlerinde doğuma hazırlanmak için kaslarınız, kemikleriniz, bağlarınız ve eklemleriniz relaksin ile gevşer. Bu hormon yürürken dengenizi kaybetmenize neden olabilir.
Oksitosin Nedir, Ne İşe Yarar?
Oksitosin, hipotalamus tarafından üretilir ve sonrasında hipofiz bezi tarafından salgılanır. Bu hormon, doğumda çok büyük bir öneme sahip olan bir hormondur.
Oksitosin gebelik boyunca üretiliyor olsa da özellikle doğum sancılarında önemlidir. Doğum yavaş ilerliyorsa doğum sırasında oksitosunun sentetik formu verilebilir. Oksitosin doğumdan sonra ise rahmin eski haline dönmesine ve sütün göğüslere ilerlemesine yardımcı olur.