- 6 Mart 2012
- 17.734
- 27.908
- 49
Halk arasında “sara hastalığı” olarak bilinen epilepside, beyni oluşturan hücrelerin aşırı uyarılmasına bağlı olarak vücutta kasılma, bayılma, idrar kaçırma, el kol atması ve şuur kaybına kadar giden belirtiler yaşam kalitesini oldukça düşürüyor.
Hastalık çok dirençli değilse genellikle doğru teşhis ve doğru ilaçla 2-5 yıl arasında tamamen ortadan kaybolabiliyor. Fakat herhangi bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan epilepsilerde ömür boyu ilaç kullanmak gerekiyor.
Epilepsi Sık Görülen Bir Hastalık Mı?
Epilepsi hastalığı maalesef sanıldığından çok daha fazla görülen ve insanların kusur olarak gördükleri, bu nedenle çevreden sakladıkları bir hastalık. Klinik deneyimlere göre, saklanma oranları çok yüksek olduğu için gerçek epilepsi hastasının ancak yüzde 20’sinin doktora başvurduğu düşünülüyor. Oysa epilepsi bebek döneminden itibaren kendini belli edebilen bir hastalık. Bebeklikte, çocuklukta, gençlikte görülen birçok tipi var.
Genellikle bu yaşlarda ortaya çıkıyor. Ergenlikten sonra gelişen epilepsi nöbetlerinin altında ise başka bir hastalık aramak gerekiyor. Birçok görüş öne sürülse de, primer denilen ve erken dönemde açığa çıkan epilepsinin nedeni tam olarak belli değil. Fakat sekonder denilen epileptik nöbetlerin nedenleri belli; genellik yani kafa travmaların ve felç sonrası, beyin kanamaları ve beyin tümörü operasyonlarına bağlı olarak ortaya çıkıyor.
Tamamen İyileşmesi Mümkün Mü?
Genellikle çok dirençli değilse primer tip epilepsiler doğru teşhis ve doğru ilaçla 2 – 5 yıl arasında tamamen ortadan kayboluyor. Fakat herhangi sebebe bağlı olarak meydana gelen epilepsilerde ilacı maalesef ömür boyu kullanmak gerekiyor. Çünkü beynin o bölgesinde hasar olduğu için uyarısı daima bozuk kalıyor.
Farklı Epilepsi Tipleri Var
Epilepside beyindeki uyarı bozukluğu beynin bir bölgesinde olduğu gibi tamamında da görülebiliyor. Beyindeki uyarıların yerine göre nöbetin tipi ve derecesi de farklı oluyor. Yani hastalar her epileptik nöbette ağızdan köpük çıkararak ve yerde kasılarak bayılmıyor. Epilepsinin basit bir kol atmasından ve başın bir tarafa dönmesinden tutun da duygusal açıdan da farklılık gösterilmesine neden olan birçok nöbet tipi var. Örneğin hasta saldırgan tutumlar sergileyebiliyor, nerede olduğunu bilmeyebiliyor, daha önce yaşamadığı bir şeyi yaşamış gibi algılayabiliyor.
Epilepsinin Tedavisi Günümüzde Nasıl Yapılıyor?
Epilepsi tedavisinde mutlak bir şey var ki o da sürekli ilaç kullanmak. Hastaların doktor kontrolünde nöbetin bittiğine dair bulgular kanıtlanıncaya kadar her gün ilaç almaları gerekiyor, çünkü düzensiz ilaç kullanımı epilepsi tedavisinde başarısızlık yaratıyor.
Epilepsiden şüphelenilen hastaya öncelikle bir beyin MR’ı ya da beyin tomografisi çekip epilepsiye neden olan bir etkenin olup olmadığını araştırmak gerekiyor. Epilepsi tanısı EEG ya da beyin elektrosuyla konuluyor ve bununla takip ediliyor. Beynin hangi bölgesinde uyarı varsa elektro bunu gösteriyor, hastalığın derecesi ve şiddetini doktorun tespit etmesini sağlıyor. EEG, günümüzde bunu sağlayan tek teşhis cihazı. Ayrıca hasta ilacı kullanırken ilaç dozunun kandaki seviyesinin mutlaka kontrol edilmesi gerekiyor.
Epilepsi hastalarının günlük yaşamlarında nelere dikkat etmeleri gerekiyor?
Epileptik nöbetler genellikle dikkatin dağıldığı anı yakalıyor. Dolayısıyla epilepsi hastaları ilaç kullansalar bile dikkatlerini dağıtacak kadar yorulmamalı. Uykusuz ve aç kalmamaları, dikkati dağıtacak aşırı alkolden kaçınmaları gerekiyor. Bu durumlarda nöbet geçirme riski mutlaka artıyor. Tedavileri tamamlanmamış epileptik kadınların zihnini kurcalayan en büyük sorun ise hamilelikte nöbetin olup olmaması. Epilepsi hastaları ilacı kontrollü aldıkları takdirde hiçbir sorun yaşamıyorlar.
Nöbete giren insana müdahale etmek gerekir mi?
Nöbette şuuru kaybolmuşsa hasta nöbeti hatırlamıyor. Ayrıca nöbetlerin bir iki saniyeden saatlerce uzadığı durumlar söz konusu olabiliyor. Nöbetler sürekli bir hal alabiliyor, hayati bir tehlike bile olabiliyor. Bunun için nöbet geçiren kişiyi görünce zarar vermeyecek bir pozisyona getirmek, kendi haline bırakmak, zarar verecek davranışlarda bulunmamak lazım. Nöbet başladıktan sonra bir sağlık kuruluşundan yardım almak gerekiyor.
Epilepsi nöbetinde neler yapılmalı?
– Bir kişi yanınızda epilepsi nöbeti geçirirse öncelikle sakin olunmalıdır.
– Hastanın yanından ayrılmadan yardım istenmelidir.
– Hastanın hareketlerini durdurmayın VE/VEYA engellemeyin
– Hastayı güvenli bir yere yatırın veya alın.
– Ucu sivri veya sert eşyalardan hastayı uzaklaştırarak hastayı koruyun
– Sıkı giysilerini gevşetin(kravat, kemer gibi), takıyorsa gözlüğünü çıkarın
– Sabit ve rahat olacak bir şekilde hastayı bir tarafa yatırıp, tükürdüğünün dışarı akmasını sağlayın
– Nöbet geçiren birinin asla ağzına bir şey sokmaya ve koymaya (dişlerini sıkıyorsa açmaya ve su vermeye) çalışmayın
– Çene ile ilgili zorlayıcı hareketler zararlıdır
– Nöbet sırasında ilaç vermeyin. Nöbetin geçmesi için soğan, kolonya vb şeyler koklatmayın
– Nöbetin bitmesini bekleyin
– Epilepsi krizi olduğu bilinen bir kişiye ise yapay solunum veya kalp masajı yapılmasına gerek yoktur.
– Hastanın üzerinde epilepsi hastası olduğunu gösteren ve/veya öyle ise sizin neler yapmanız gerektiğini açıklayan bir kart veya sağlık karnesi olup olmadığına bakın.
– Nöbet sonrasında kişi yorgun va ne yaptığını bilemez haldedir. Dolayısıyla bu aşamada elinizden geldiğince sakin ve güven verici olun. Engellemeler olumsuz sonuçlar doğurabilir ancak açık bir cama veya yola doğru gitme vb hareketlere yumuşakça engel olun
– Nöbet esnasında gözlediğiniz her durumla ilgili bilgiler hem hastaya hem de doktora yardımcı olacaktır.
Epilepsi tedavisinde cerrahinin yeri nedir?
Dirençli bazı vakalarda ve çok özel bazı epilepsi türlerinde epilepsi cerrahisi uygulanıyor. Eğer uyarı beynin tek bölgesinden kaynaklanıyorsa cerrahiyle o bölge etkisiz hale getiriliyor. Epilepsi hastalarının “ameliyat olur ve kurtulurum” şeklinde yanlış bir kanıya kapılmamaları gerekiyor. Çünkü cerrahi sadece belli bir epilepsi türünde başarı sağlıyor. İlaçla kontrol altına alınmayan bir epilepsi türü ilaçla kontrol edilebilir bir hale geldiyse, bu tedavinin başarılı olduğu anlamına geliyor. Dolayısıyla bu hastalıkta doktor kontrolünde düzenli ilaç tedavisi almak başarı için esastır.
İlgili Konular ;
– Epilepsi kesin olarak tedavi edilebilir mi?
– Epilepsi tanısı nasıl konur?
– Elektro-Ensefalografi (EEG) nedir?
– Epilepsi hastaları için nasıl bir beslenme önerilir?
– Epilepsi için ameliyat çözüm olabilir mi?
– Epilepsi için nasıl bir ilaç tedavisi uygulanır?
– Hangi yaşlarda epilepsi ameliyatı yapılabilir?
