- 12 Temmuz 2006
- 35.010
- 30.365
- 60
Dragos Şifa Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr.Eryiğit EREN, Endoskopi ve kimlere nasıl uygulandığı konusunda bilgi verdi
Endoskopi içi boşluklu organların bir aletle incelenmesidir. Bu alet hem görüntülemeyi hem de biyopsi gibi bazı işlemleri yapmaya olanak sağlar. Halk arasında 'ışıklı hortum' olarak adlandırılıyor. Ama bu alete sadece hortum demek haksızlık olur. Mükemmel bir tanı ve tedavi aracıdır. Eğer yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağını görüntülemek için endoskopi yapıyorsak bunun tıptaki adı 'özefagogastroduodenoskopi'dir. Kısaca 'gastroskopi'de denilebilir. Eğer kalınbağırsak için yapılıyorsa bunun adı da 'kolonoskopi'dir. Gastroskopi sırasında yemek borusu, yemek borusuyla midenin birleştiği yer, mide, midenin çıkış kısmı ve onikiparmak barsağı incelenir. Kolonoskopide ise anüsten başlanarak kalın barsak ile ince barsağın birleşim yerine kadar tüm kolon incelenir. Kolonoskopi sırasında kanser öncüsü olarak adlandırılan polipler saptanırsa polipektomi yani poliplarin alınması işlemi yapılarak aynı anda tedavide uygulanmış olur. Rektosigmoidoskopi ise; kalın barsakların en sık kanama odağı olan ve en çok patolojilerin görüldüğü son 50–60 cm’nin görüntülenmesi işlemidir
Gastroskopi ne zaman yapılmalıdır;
Eğer;
- Yutma ile ilgili problemler(ağrılı yutma, katı veya sıvı gıdaları yutmada zorluk, besinlerin takılarak inmesi gibi),
- Tıbbi tedavi ile geçmeyen mide ekşime ve yanmaları,
- Karın ağrısı (karnın orta üst kısmında, açken veya yemekten birkaç saat sonra ortaya çıkan kemirici nitelikte veya devamlı ağrı),
- Kusmayla kırmızı renkli veya kahve telvesi görünümünde kan gelmesi,
- karın ağrısı ile birlikte kusmalar,
- Baryumlu mide grafisinde anormallik görülmüşse doktorunuzun istemi ile gastroskopi yapılması gerekmektedir.
Kolonoskopi ne zaman yapılmalıdır;
En çok 2 nedenle bu tetkik istenilmektedir;
1- Kalın bağırsak kanserinin erken tanısı ve önlenmesi için; eğer yaşınız 40-50'nin üzerindeyse her 5 senede bir kolonoskopi yaptırmalısınız. Kolonoskopiyle poliplerin bulunup çıkarılması ile kalın bağırsak kanser gelişimi önlenebilmektedir.
2- Diğer hastalıkların tanısı için; doktorunuzun izah etmekte zorluk çektiği hastalık bulguları veya laboratuar anormallikleri varsa (izah edilemeyen karın ağrısı veya anormal kan testleri varsa) kolonoskopi istenilmektedir.
Endoskopi sırasında neler olur, zor mu?
Endoskopi 40 yıldır özellikle sindirim sistemi incelemesinde kullanılmaktadır. Eskiye oranla çok hareketli, esnek, daha ince, görüntü kapasitesi yüksek cihazlar var. Endoskopinin başarısı ve hastanın endoskopiden rahatsızlık duymaması kimin yaptığına, nerede yapıldığına, nasıl yapıldığına ve deneyimli bir yardımcı ekibinin olup olmamasına göre değişir. Eğer bir engel yoksa hastaya bir ön hazırlık olarak ilaç uygulanmalıdır. Öncelikle gastroskopi işlemi öncesi hastanın dil kökü ve küçük dil çevresi diş hekimlerinin de kullandığı bölgesel uyuşma yapan bir spreyle uyuşturulur. Bu bulantıyı ortadan kaldırır. Daha sonra da kol damarından rahatlatıcı ve hafif uyku yapıcı ilaçlar verilir. Endoskopi bu şekilde yapıldığı zaman çok rahat olur. Çoğu zaman hasta işlem bittikten sonra "Gerçekten gastroskopi yaptınız mı? Bitti mi?" diye sormaktadır. Ayrıca gerekirse endoskopi sonrası uyku giderici ilaçlar da uygulanır. İşlem bittikten sonra hasta bir iki saat sonra işinin başında olabiliyor. Ama o gün araba kullanmasını ve aşırı dikkat gerektiren işler yapmasını istemiyoruz.
Peki, nasıl bir işlem bu?
Yapılan iş şu: 8–10 milimetre kalınlığında son derece yumuşak bir boru gastroskopide yemekborusundan mideye ve onikiparmak barsağına görülerek yönlendirilip ulaşılıyor. Kolonoskopide ise tüm kalın barsak inceleniyor. Aşağı yukarı uzunluğu 110–120 santim arasında olan cihazın ucunda kamera var ve geçtiği bölgeleri bir televizyon ekranına yansıtıyor. Doktor da bu görüntülere bakarak hastanın incelenen bölgenin iç yüzeyini görüyor ve teşhisi koyabiliyor. Bu işlem sırasında hastanın nabız durumu ve oksijen düzeyi izleniyor. Gerekirse tanı için parça alınıyor (biyopsi) veya kanama durdurma, polip çıkarma gibi tedavi edici işlemler de yapılabiliyor. Gastroskopi işlemi 3–5 dakikada, kolonoskopi ise 15–20 dk’da tamamlanıyor. Tüm bu işlemler için önceden en az 6 saatlik açlık gerekiyor. Gastroskopi işlemi için tek başına açlık yeterli olurken, kolonoskopi işlemi için en az 2 gün süren özel ilaçlarla barsak temizliğinin yapılmış olması gerekmektedir.
Peki, bu işlemin riski var mıdır?
Gastroskopi ve kolonoskopi işleminin, hem yapılan işleme hemde uygulanan anesteziye bağlı olarak belirli riskleri vardır. İşleme bağlı riskler %0,2 yi geçmeyen barsak delinmesi, kanama gibi riskleri içermektedir. Hastaya uygulanan anesteziklere bağlı riskler ise hastanın sahip olduğu yandaş hastalıklara göre değişmektedir. Bu yüzden her hastaya aynı oranda anestezik ilaç uygulanamamaktadır. Hastanın sahip olduğu yandaş hastalığa göre bazen endoskopi işlemi bile riskli bulunarak uygulanmamaktadır.
Tüm bu söylediklerimizin ışığında endoskopik cihazlar günümüz tıbbının sahip olduğu en önemli kozlardan biridir. Günümüzde beslenme alışkanlıklarımızdaki değişiklik ve tükettiğimiz hormonlu gıdalar nedeniyle yemek borusu, mide ve kalın barsak kanserlerin sayısının ciddi oranda artığı görülmektedir. Önceden son evrede yakalan bu kanserler, endoskopinin yaygınlaşması ile erken evrede yakalanır olmuştur. Örneğin Japonyada mide kanseri en çok görülen kanser olması nedeni ile Japonya tüm vatandaşlarını ücretsiz olarak endoskopi taramasından geçirmektedir. Böylece Japonya, mide kanserinin en sık görüldüğü ama mide kanserinden ölüm oranlarını en fazla düşüren ülkedir. Endoskopide bugün yardımcı ekipmanlarında gelişmesi ile erken evrede saptanan kanser, ameliyata gerek kalmaksızın endoskopik olarak tedavi edilmektedir.
Umarım bizim ülkemizde de endoskopi hem halkımızın bu işleme olan ön yargısının değişmesi, hemde endoskopi’nin her vatandaşımız için ulaşılabilir bir tetkik olması sonucu yaygınlaşır ve bizde birçok vatandaşımızın mide ve kolon kanseri nedeniyle ölümün önüne geçmiş oluyoruz
Op. Dr.Eryiğit EREN
Dragos Şifa Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı
Endoskopi içi boşluklu organların bir aletle incelenmesidir. Bu alet hem görüntülemeyi hem de biyopsi gibi bazı işlemleri yapmaya olanak sağlar. Halk arasında 'ışıklı hortum' olarak adlandırılıyor. Ama bu alete sadece hortum demek haksızlık olur. Mükemmel bir tanı ve tedavi aracıdır. Eğer yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağını görüntülemek için endoskopi yapıyorsak bunun tıptaki adı 'özefagogastroduodenoskopi'dir. Kısaca 'gastroskopi'de denilebilir. Eğer kalınbağırsak için yapılıyorsa bunun adı da 'kolonoskopi'dir. Gastroskopi sırasında yemek borusu, yemek borusuyla midenin birleştiği yer, mide, midenin çıkış kısmı ve onikiparmak barsağı incelenir. Kolonoskopide ise anüsten başlanarak kalın barsak ile ince barsağın birleşim yerine kadar tüm kolon incelenir. Kolonoskopi sırasında kanser öncüsü olarak adlandırılan polipler saptanırsa polipektomi yani poliplarin alınması işlemi yapılarak aynı anda tedavide uygulanmış olur. Rektosigmoidoskopi ise; kalın barsakların en sık kanama odağı olan ve en çok patolojilerin görüldüğü son 50–60 cm’nin görüntülenmesi işlemidir
Gastroskopi ne zaman yapılmalıdır;
Eğer;
- Yutma ile ilgili problemler(ağrılı yutma, katı veya sıvı gıdaları yutmada zorluk, besinlerin takılarak inmesi gibi),
- Tıbbi tedavi ile geçmeyen mide ekşime ve yanmaları,
- Karın ağrısı (karnın orta üst kısmında, açken veya yemekten birkaç saat sonra ortaya çıkan kemirici nitelikte veya devamlı ağrı),
- Kusmayla kırmızı renkli veya kahve telvesi görünümünde kan gelmesi,
- karın ağrısı ile birlikte kusmalar,
- Baryumlu mide grafisinde anormallik görülmüşse doktorunuzun istemi ile gastroskopi yapılması gerekmektedir.
Kolonoskopi ne zaman yapılmalıdır;
En çok 2 nedenle bu tetkik istenilmektedir;
1- Kalın bağırsak kanserinin erken tanısı ve önlenmesi için; eğer yaşınız 40-50'nin üzerindeyse her 5 senede bir kolonoskopi yaptırmalısınız. Kolonoskopiyle poliplerin bulunup çıkarılması ile kalın bağırsak kanser gelişimi önlenebilmektedir.
2- Diğer hastalıkların tanısı için; doktorunuzun izah etmekte zorluk çektiği hastalık bulguları veya laboratuar anormallikleri varsa (izah edilemeyen karın ağrısı veya anormal kan testleri varsa) kolonoskopi istenilmektedir.
Endoskopi sırasında neler olur, zor mu?
Endoskopi 40 yıldır özellikle sindirim sistemi incelemesinde kullanılmaktadır. Eskiye oranla çok hareketli, esnek, daha ince, görüntü kapasitesi yüksek cihazlar var. Endoskopinin başarısı ve hastanın endoskopiden rahatsızlık duymaması kimin yaptığına, nerede yapıldığına, nasıl yapıldığına ve deneyimli bir yardımcı ekibinin olup olmamasına göre değişir. Eğer bir engel yoksa hastaya bir ön hazırlık olarak ilaç uygulanmalıdır. Öncelikle gastroskopi işlemi öncesi hastanın dil kökü ve küçük dil çevresi diş hekimlerinin de kullandığı bölgesel uyuşma yapan bir spreyle uyuşturulur. Bu bulantıyı ortadan kaldırır. Daha sonra da kol damarından rahatlatıcı ve hafif uyku yapıcı ilaçlar verilir. Endoskopi bu şekilde yapıldığı zaman çok rahat olur. Çoğu zaman hasta işlem bittikten sonra "Gerçekten gastroskopi yaptınız mı? Bitti mi?" diye sormaktadır. Ayrıca gerekirse endoskopi sonrası uyku giderici ilaçlar da uygulanır. İşlem bittikten sonra hasta bir iki saat sonra işinin başında olabiliyor. Ama o gün araba kullanmasını ve aşırı dikkat gerektiren işler yapmasını istemiyoruz.
Peki, nasıl bir işlem bu?
Yapılan iş şu: 8–10 milimetre kalınlığında son derece yumuşak bir boru gastroskopide yemekborusundan mideye ve onikiparmak barsağına görülerek yönlendirilip ulaşılıyor. Kolonoskopide ise tüm kalın barsak inceleniyor. Aşağı yukarı uzunluğu 110–120 santim arasında olan cihazın ucunda kamera var ve geçtiği bölgeleri bir televizyon ekranına yansıtıyor. Doktor da bu görüntülere bakarak hastanın incelenen bölgenin iç yüzeyini görüyor ve teşhisi koyabiliyor. Bu işlem sırasında hastanın nabız durumu ve oksijen düzeyi izleniyor. Gerekirse tanı için parça alınıyor (biyopsi) veya kanama durdurma, polip çıkarma gibi tedavi edici işlemler de yapılabiliyor. Gastroskopi işlemi 3–5 dakikada, kolonoskopi ise 15–20 dk’da tamamlanıyor. Tüm bu işlemler için önceden en az 6 saatlik açlık gerekiyor. Gastroskopi işlemi için tek başına açlık yeterli olurken, kolonoskopi işlemi için en az 2 gün süren özel ilaçlarla barsak temizliğinin yapılmış olması gerekmektedir.
Peki, bu işlemin riski var mıdır?
Gastroskopi ve kolonoskopi işleminin, hem yapılan işleme hemde uygulanan anesteziye bağlı olarak belirli riskleri vardır. İşleme bağlı riskler %0,2 yi geçmeyen barsak delinmesi, kanama gibi riskleri içermektedir. Hastaya uygulanan anesteziklere bağlı riskler ise hastanın sahip olduğu yandaş hastalıklara göre değişmektedir. Bu yüzden her hastaya aynı oranda anestezik ilaç uygulanamamaktadır. Hastanın sahip olduğu yandaş hastalığa göre bazen endoskopi işlemi bile riskli bulunarak uygulanmamaktadır.
Tüm bu söylediklerimizin ışığında endoskopik cihazlar günümüz tıbbının sahip olduğu en önemli kozlardan biridir. Günümüzde beslenme alışkanlıklarımızdaki değişiklik ve tükettiğimiz hormonlu gıdalar nedeniyle yemek borusu, mide ve kalın barsak kanserlerin sayısının ciddi oranda artığı görülmektedir. Önceden son evrede yakalan bu kanserler, endoskopinin yaygınlaşması ile erken evrede yakalanır olmuştur. Örneğin Japonyada mide kanseri en çok görülen kanser olması nedeni ile Japonya tüm vatandaşlarını ücretsiz olarak endoskopi taramasından geçirmektedir. Böylece Japonya, mide kanserinin en sık görüldüğü ama mide kanserinden ölüm oranlarını en fazla düşüren ülkedir. Endoskopide bugün yardımcı ekipmanlarında gelişmesi ile erken evrede saptanan kanser, ameliyata gerek kalmaksızın endoskopik olarak tedavi edilmektedir.
Umarım bizim ülkemizde de endoskopi hem halkımızın bu işleme olan ön yargısının değişmesi, hemde endoskopi’nin her vatandaşımız için ulaşılabilir bir tetkik olması sonucu yaygınlaşır ve bizde birçok vatandaşımızın mide ve kolon kanseri nedeniyle ölümün önüne geçmiş oluyoruz
Op. Dr.Eryiğit EREN
Dragos Şifa Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı
