- 10 Ağustos 2009
- 26.079
- 18.267
Ellerimiz dış dünya ile olan bağlantılarımız-dır. Günlük ihtiyaçlarımızı karşılarken, bir iş yaparken ellerimizi kullanırız. Vücudum uza, solunum mekanizması dışında aldığımız her şey ellerimiz vasıtasıyla girer. Günlük hayatımızda ellerimizi kullanmadığımız bir saha yok gibidir.
Vücudumuzun fonksiyonlarını tam ve sağlıklı yapabilmesi için, çalışma düzenini bozucu zararlıların vücudumuza girmemesi gerekir. Giren her zararlının faaliyeti, kaynak-taşıyıcı-vücut üçgeni içinde cereyan eder. Ellerimiz bazen hem kaynak, hem de taşıyıcı olur. Kaynak ve taşıyıcının temiz tutulması, zararlı, hastalık yapıcı âmillerin bedenimize verecekleri zararı önler.
Kirli ve atıkların olduğu zeminlerde, çıplak gözle göremediğimiz canlılar vardır. Çevreden ellerimiz vasıtasıyla vücudumuza giren bu küçük canlılar hastalık yaparlar. Çevreden bağırsak kurtları gibi bazı canlıların yumurtalarını da alırız. Bu bakımdan ellerimizin temizliği çok önemlidir. El temizliğinin gerekliliğine dair birçok araştırmalar yapılmıştır.
El parmaklarında mikropların barındırdıkları ve yaşadıkları yerler tırnak ve parmak aralarıdır. Buralar nemlenmeye ve kirliliğe yatkın kapalı bölgelerdir. Bİr araştırmaya göre, uzun tırnakla yemek yiyenlerle kısa tırnakla yemek yiyenler arasında, yemekten sonra yapılan kültürlerde bakteri nispetleri karşılaştırılmış, uzun tırnaklılarda mikropların dört kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Yine başka bir araştırmada yemekten önce ellerini yıkayanlarla yıkamayanlardan bakteri örnekleri alınmış ve yemekten önce el yıkayanların (% 8,7) yıkamayanlara (% 35,7) göre ellerinde daha az mikrop tespit edilmiştir.
Özellikle gıda sektöründe çalışanların el temizliğine çok dikkat etmesi gereklidir. Salmonella gibi besin zehirlenmesi yapan mikroplar eller vasıtasıyla bulaşır. Salmonella, E.coli, Enterobakler, Staphylococcus aureus, Fecal streptococcus'lar ve Closteridiumperferinges gibi mikroplar kötü tuvalet hijyeni olan insanlarda bulunmuştur. Sebze, bisküvi, çikolata gibi gıda sektöründe iş görenlerin tuvalet hijyenleri iyi olanlarla, diğer sektörde hijyene dikkat etmeye çalışanlar arasında yapılan araştırmada, gıda sektöründe çalışanların % 8'inde diğer çalışanların ise % 36'sında bakteri kolonilerine rastlanmıştır.
Gıda sektörü dışında el temizliğine dikkat edilecek en önemli sahalardan biri de sağlık sektörüdür. Eller, bulaşıcı hastalıkların hastadan hastaya, hastadan sağlık personeline, personelden hastaya taşınmasında en Önemli organdır. Özellikle hastahaneler hemen her türlü mikrobu barındırırlar. Hastahane üzerinde yapılan bir araştırmada mesaiden önce ve sonra hemşirelerin el kültürleri alınmıştır. Mesaiden önceki Örneklerde % 43 olarak tespit edilen gram (-) bakteri üreme nispeti, mesai sonrasında % 76 olarak bulundu. Hemşireler yoğun bakım ünitesinde çalışırken % 33'ü mikroplarla temas etmişlerdir. Elini suyla 5 kere yıkayan yoğun bakım hemşirelerinin % 10'unda gram (-) bakteriler görülmüştür. Bir kere yıkayanlarda ise bu nispet % 30 olarak bulunmuştur. Bu araştırmaya göre hastaya el değmeden önce ve sonra el yıkanması bakteri sayısını önemli ölçüde azaltmıştır.
Hastaya temastan önce ellerini yıkayıp eldiven giyenlerde, bunları yapmayanlara göre daha az bakteri kolonisi görülmektedir. Yoğun bakım ünitesinde, doğum ve enfeksiyon hastalıkları ünitelerinde, enfekte cilt hastalıklarının olduğu bölümlerde ve yanık ünitesinde çalışan hemşirelerden alınan örneklerde hemşirelerin % 60'ında Staphylococcus aureus mikroplarına rastlanmıştır.
Özellikle hastahane ve sağlık kuruluşlannm bazı bölümleri bulaşıcı hastalıkların âmilleri bakımından çok zengindir. Gerek burada çalışan sağlık personelinin, gerekse dışarıdan ziyarete gelen hasta ziyaretçilerinin ellerini rastgele yerlere sürmemesi, eğer sürmüş ise ellerini yıkaması gerekir.
Ellerimizi yıkarken kullanılan su çok önemlidir. Plâstik bidonlarda bulunan suyla ve boru suyuyla el yıkayanlardan alınan bakteri örneklerinde plâstik bidonlarda bulunan su ile el yıkayanların % 4,1 'inde Diphteroid ve Diplococcus adı verilen mikroplara rastlandı. Plâstik kapların su borularına göre daha fazla mikrop barındırdığı müşahade edildi.
Ellerimizin temizlenmesinde kullanılan maddeler:
Su
Sabun (sıvı veya katı)
Alkol
Cerrahî solüsyon
Chlorhexidin
Hıbısol
Proviodine Detrol
Salvon
Zefiran
Yer temizliğinde lysol spray, çamaşır suyu kullanılır. Yapılan araştırmada, herhangi bir yer, yukarıda sayılanlarla, lysol sprayla dezenfekte edildiği zaman virüs miktarında % 99,7 nispetinde azalma olduğu görülmüştür.
Ellerimizi sabunlu su ile yıkadığımız zaman gram (-) bakterilerin miktarının düştüğü tespit edilmiştir. Sabunlu suyla el ne kadar çok yıkanırsa, mikropların miktarı da o nispette azalır. Temiz suyla yemekten önce el yıkayanların % 47'sinde bakterilerde azalma olduğu gözlemlenmiştir.
Cerrahî Solüsyonlar
El temizliğinde alkol kullananlar arasında yapılan kültürlerde % 30 oranında bakteri ürediği görülmüştür. Alkolün çeşitli karışımlarla birlikte kullanıldığında elde edilen solüsyonlarla mikroplu bölgeler temizlenince; Savlon + % 70'lik alkol, % 99, Proviodine + Hıbısol % 95-97, Chlorhexidin + % 70'lik alkol, % 90-93 nispelinde daha tesirliydi.
Alkol + sabun'un, Chlorhexidin'e göre % 25 daha az etkili olduğu görülmüştür. 10 Chlorhexidin'in, alkol + sabun'a nazaran gastro-intestinial sistemden ellerimize bulaşan mikroplar üzerinde daha fazla tesirli olduğu gösterildi. Chlorhexidin kullanımından sonra, yoğun bakım ünitelerindeki enfeksiyon nispetinde önemli derecede azalma olduğu gözlenmiştir.
Her şeyin bir riski ve yan tesiri olduğu gibi, içinde alkol bulunan dezenfektanlar, lâstik eldivenler ve cerrahî dezenfektanların kullanımı neticesinde vücudumuzun bazı organlarında doku reaksiyonları görülmektedir. Bunlar genellikle irritasyona (tahrişe) bağlı tesirlerdir.
Derideki Tesirleri: Ciltte kızarıklık, egzema, kaşıntı şeklinde belirtiler görülür. İsveç toplumunda yapılan bir araştırmada ellerini cerrahî solüsyonlarla yıkayan kişilerin % 42'sinde el ve parmaklarda görülmüştür. 6 Cilt reaksiyonlarını en fazla Chlorhexidin yapmaktadır. Bunun yanında eldiven, alkol ve özellikle cerrahî solüsyonların alerjik reaksiyon yaptığı ispatlanmıştır.
Solunum Yollan Şikayetleri: Özellikle astmatik belirtileri andıran soluk alıp vermede zorluk, boğazda yanma, öksürük gibi belirtiler yapmaktadır.
Göz Şikayetleri: Alerjik göz reaksiyonları. gözde kaşıntı, sulanma, yanma gibi belirtiler olmaktadır. 6 En ağır belirliler ise ektopik bünyelilerde görülmüştür. Reaksiyonlar, el yıkama prosedürleri, lâstik eldivenler ve diğer bir kere kullanılıp atılan malzemelerin kullanılması ile alâkalıydı.
Anaflaksi Reaksiyonları: Lâstik eldivenlere bağlı olarak iki vaka bildirilmiştir.
Ağız içi Reaksiyonları: Ağız içinde yanma, kızarma, şişlik belirtileri meydana gelir. Özellikle cerrahî solüsyonlardan Chlorhexidin'in yaptığı reaksiyondur. 6
Kurulama Usulleri: Ellerimizi yıkadıktan sonra kurulamak için tekrar bir şeyle temasta bulunuyoruz, halbuki bu temasla tekrar hastalık yapıcı âmillerin bulaştığı yapılan bir araştırmada gösterilmiştir. Kurulama çeşitlerini; 1- Bez havlular ile kurulama, 2- Kâğıt havlular ile kurulama, 3- Elektrik ısıtıcı ile kurulama olarak üç şekilde inceleyebiliriz.
Kâğıt, havlu ve elektrikli ısıtıcılar ile kurulandıktan sonra da ellere tekrar bakteri bulaştığı yapılan araştırmalarda gösterilmiştir. Bu usuller arasında en az mikroba, kurulanmak için elektrikli ısıtıcıyı tercih edenlerde rastlandı. Daha sonra sırasıyla, kâğıt havlu kullananlarda ve bez havlu kullananlarda artan miktarlarda mikroba rastlandı. Araştırmalarda, eller yıkandıktan sonra kendiliğinden kurumaya bırakıldığı zaman bakterilerin bulaşıp bulaşmadığına dair bir araştırma yapılmamıştır. Ellerin ıslak bırakılıp sadece deri ve çevre harareti ile kurumaya bırakılması daha tercih edilir bir metot gibi görülmektedir.
Hastahanelerde mikropların barındığı personelin el, yüz yıkama yerlerinde, başka maksatlar için kullanırken temas edilmiş solüsyonlarda, yeni doğan çocukların zatürree, sepsis ve cilt hastalıklarını önlemede asetikasitle muamele edilen kateterlerinde, zamanla mikrop ürediğinden, el yıkama sıvısı olarak iyot kullanılması uygun bulunmuştur.
Sıvı sabun, tıbbî sıvı sabun ve % 70'lik alkol ile eller yıkandıktan, kâğıt peçete, havlu ve elektrikli kurutucu ile kurulandıktan sonra parmak uçlarında mikroplardan E.coli ve Rotavirus'ların mevcut olduğu görüldü. 4
Enfeksiyon âmillerine karşı hastadan sağlıklıya ve hastadan hastaya bulaşmayı önlemek için tıbbî dezenfektanlar (mikrop öldürücüler) özellikte iş yerlerinde işçi sağlığını korumada çok önemlidir. İş yerlerinde el yıkamadan sonra kullanılan eldivenler enfeksiyon hastalıklarını önler. Tıbbî dezenfektanlar, eldivenler, irritasyon (tahriş) yapıp alerjik dermatit meydana getirebilir. Ellerdeki dermatitler enfeksiyon âmillerinin yerleşmesini ve başkalarına bulaştırma riskini artıran faktörlerdendir. Sabunlu suyla fazla sayıda yıkamak cilt tahrişlerini Önlemede en uygun tercihtir.
Yapılan araştırmalarda ellerin özellikle bağırsak bakteri ve virüslerini taşıdığı, el yıkama, solüsyon kullanma, eldiven takma ile bu oranın düştüğü tespit edilmiştir. El yıkamada çeşme suyu, sabunlu su, cerrahi sabunlar kullanılmalı kurulamada ise elektrikli kurutucular tercih edilmelidir. Temizlik, sağlığı korumada en önemli bir faktördür. Temiz bir el insana temiz ve sağlıkla yaşanan dünyaların kapılarını açar. Bundan dolayı diyoruz ki; temizlik elden başlar, elde biter.
Özet olarak:
1- Eller, bir yere temas ettikten sonra mutlaka yıkanmalıdır.
2- Eller, yemekten önce ve sonra yıkanmalıdır.
3- Yıkamada çeşme suyu tercih edilmelidir.
4- Hastahanelerde ve enfeksiyon kaynaklarının çok olduğu kirli yerlerde çalışanlar, günün belli saatlerinde cerrahî solüsyonlar kullanmalı (günde 1-2 defa), bunun dışında her temastan sonra ellerini sabunlu suyla yıkamalıdır. Cerrahî solüsyonların alerjik tesirleri fazla olduğu için evlerde sıvı sabunlar tercih edilmelidir.
5- Yaşadığımız çevre mutlaka temiz tutulmalıdır. Temizlik için cerrahî solüsyonlar veya çamaşır suyu kullanılmalıdır.
6- Eller yıkandıktan sonra kurulamak için, ya elektrikli ısıtıcılar kullanılmalı, ya da eller ıslak olarak kendi hâlinde kurumaya bırakılmalıdır.
KAYNAKLAR
1- Guemher Slh. Gram (-) bacilli as non transient flora on ihe hand of hospital personel J.CIin Microbiul. 3987 Mar, 25:3, 488-90
2- Rossoff L.J. Is hand washing really needed in an intensive Care Unit. Crit Care Med. 1995 jul, 23:7 1211-6 USA 3- Ayliffe G.A T, Study demonstrated bacterial species on hands and nails of food-handlers before and after handwashing Joumal Arricle.
4-Ayliffe G.A.Bridges le. Comparison of two methods for assessing the removal of total organisms and. Pathogens from the skin I Hug (Lond), 1975 4ct 75:2, 259-74
5- Jacobsen N. Occupational health problems and. Adverse palient reaclions in orthodontics Eur. J Orthod. 1989 Aug. 11:3.254-64
6- The purpose of the present survey was to assess the nature and extent of adverse rcactions to materials and procedurs among personnel in periodontal practice and procedurs among personnel in periodontal practice and their palients. J.Clin periodontol. 1989 Aug 16:7. 42833 Joumal Article.
7- Ansan S.A, Invivo protocol for testing efficacy of handwashing agents againts viruses and bacteria. Experiments with rotavırus and E.Coli Departmant of microbiolgy and immunology. Faculty of Medicine. University of ottawa, ontario. Canada.
8- De Wit J.C., some aspects of microbial contamination of hands of workers in food industries. Zentrabl Bakleriol Mikrobiol Hyg (B). 1981 jan. 172:4-5. 390-400 for several hours under ambient conditions Disinfectants PD; Rhinovirüs I DE/IP USA
9- Doebbeling BN. Comparatine efficacy of alternative hand washing in reducing nasocomial infections in intensive care units (şelf comments) N. Engl. J:Med.l992 Jul 9. 327:2 88-93
Vücudumuzun fonksiyonlarını tam ve sağlıklı yapabilmesi için, çalışma düzenini bozucu zararlıların vücudumuza girmemesi gerekir. Giren her zararlının faaliyeti, kaynak-taşıyıcı-vücut üçgeni içinde cereyan eder. Ellerimiz bazen hem kaynak, hem de taşıyıcı olur. Kaynak ve taşıyıcının temiz tutulması, zararlı, hastalık yapıcı âmillerin bedenimize verecekleri zararı önler.
Kirli ve atıkların olduğu zeminlerde, çıplak gözle göremediğimiz canlılar vardır. Çevreden ellerimiz vasıtasıyla vücudumuza giren bu küçük canlılar hastalık yaparlar. Çevreden bağırsak kurtları gibi bazı canlıların yumurtalarını da alırız. Bu bakımdan ellerimizin temizliği çok önemlidir. El temizliğinin gerekliliğine dair birçok araştırmalar yapılmıştır.
El parmaklarında mikropların barındırdıkları ve yaşadıkları yerler tırnak ve parmak aralarıdır. Buralar nemlenmeye ve kirliliğe yatkın kapalı bölgelerdir. Bİr araştırmaya göre, uzun tırnakla yemek yiyenlerle kısa tırnakla yemek yiyenler arasında, yemekten sonra yapılan kültürlerde bakteri nispetleri karşılaştırılmış, uzun tırnaklılarda mikropların dört kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Yine başka bir araştırmada yemekten önce ellerini yıkayanlarla yıkamayanlardan bakteri örnekleri alınmış ve yemekten önce el yıkayanların (% 8,7) yıkamayanlara (% 35,7) göre ellerinde daha az mikrop tespit edilmiştir.
Özellikle gıda sektöründe çalışanların el temizliğine çok dikkat etmesi gereklidir. Salmonella gibi besin zehirlenmesi yapan mikroplar eller vasıtasıyla bulaşır. Salmonella, E.coli, Enterobakler, Staphylococcus aureus, Fecal streptococcus'lar ve Closteridiumperferinges gibi mikroplar kötü tuvalet hijyeni olan insanlarda bulunmuştur. Sebze, bisküvi, çikolata gibi gıda sektöründe iş görenlerin tuvalet hijyenleri iyi olanlarla, diğer sektörde hijyene dikkat etmeye çalışanlar arasında yapılan araştırmada, gıda sektöründe çalışanların % 8'inde diğer çalışanların ise % 36'sında bakteri kolonilerine rastlanmıştır.
Gıda sektörü dışında el temizliğine dikkat edilecek en önemli sahalardan biri de sağlık sektörüdür. Eller, bulaşıcı hastalıkların hastadan hastaya, hastadan sağlık personeline, personelden hastaya taşınmasında en Önemli organdır. Özellikle hastahaneler hemen her türlü mikrobu barındırırlar. Hastahane üzerinde yapılan bir araştırmada mesaiden önce ve sonra hemşirelerin el kültürleri alınmıştır. Mesaiden önceki Örneklerde % 43 olarak tespit edilen gram (-) bakteri üreme nispeti, mesai sonrasında % 76 olarak bulundu. Hemşireler yoğun bakım ünitesinde çalışırken % 33'ü mikroplarla temas etmişlerdir. Elini suyla 5 kere yıkayan yoğun bakım hemşirelerinin % 10'unda gram (-) bakteriler görülmüştür. Bir kere yıkayanlarda ise bu nispet % 30 olarak bulunmuştur. Bu araştırmaya göre hastaya el değmeden önce ve sonra el yıkanması bakteri sayısını önemli ölçüde azaltmıştır.
Hastaya temastan önce ellerini yıkayıp eldiven giyenlerde, bunları yapmayanlara göre daha az bakteri kolonisi görülmektedir. Yoğun bakım ünitesinde, doğum ve enfeksiyon hastalıkları ünitelerinde, enfekte cilt hastalıklarının olduğu bölümlerde ve yanık ünitesinde çalışan hemşirelerden alınan örneklerde hemşirelerin % 60'ında Staphylococcus aureus mikroplarına rastlanmıştır.
Özellikle hastahane ve sağlık kuruluşlannm bazı bölümleri bulaşıcı hastalıkların âmilleri bakımından çok zengindir. Gerek burada çalışan sağlık personelinin, gerekse dışarıdan ziyarete gelen hasta ziyaretçilerinin ellerini rastgele yerlere sürmemesi, eğer sürmüş ise ellerini yıkaması gerekir.
Ellerimizi yıkarken kullanılan su çok önemlidir. Plâstik bidonlarda bulunan suyla ve boru suyuyla el yıkayanlardan alınan bakteri örneklerinde plâstik bidonlarda bulunan su ile el yıkayanların % 4,1 'inde Diphteroid ve Diplococcus adı verilen mikroplara rastlandı. Plâstik kapların su borularına göre daha fazla mikrop barındırdığı müşahade edildi.
Ellerimizin temizlenmesinde kullanılan maddeler:
Su
Sabun (sıvı veya katı)
Alkol
Cerrahî solüsyon
Chlorhexidin
Hıbısol
Proviodine Detrol
Salvon
Zefiran
Yer temizliğinde lysol spray, çamaşır suyu kullanılır. Yapılan araştırmada, herhangi bir yer, yukarıda sayılanlarla, lysol sprayla dezenfekte edildiği zaman virüs miktarında % 99,7 nispetinde azalma olduğu görülmüştür.
Ellerimizi sabunlu su ile yıkadığımız zaman gram (-) bakterilerin miktarının düştüğü tespit edilmiştir. Sabunlu suyla el ne kadar çok yıkanırsa, mikropların miktarı da o nispette azalır. Temiz suyla yemekten önce el yıkayanların % 47'sinde bakterilerde azalma olduğu gözlemlenmiştir.
Cerrahî Solüsyonlar
El temizliğinde alkol kullananlar arasında yapılan kültürlerde % 30 oranında bakteri ürediği görülmüştür. Alkolün çeşitli karışımlarla birlikte kullanıldığında elde edilen solüsyonlarla mikroplu bölgeler temizlenince; Savlon + % 70'lik alkol, % 99, Proviodine + Hıbısol % 95-97, Chlorhexidin + % 70'lik alkol, % 90-93 nispelinde daha tesirliydi.
Alkol + sabun'un, Chlorhexidin'e göre % 25 daha az etkili olduğu görülmüştür. 10 Chlorhexidin'in, alkol + sabun'a nazaran gastro-intestinial sistemden ellerimize bulaşan mikroplar üzerinde daha fazla tesirli olduğu gösterildi. Chlorhexidin kullanımından sonra, yoğun bakım ünitelerindeki enfeksiyon nispetinde önemli derecede azalma olduğu gözlenmiştir.
Her şeyin bir riski ve yan tesiri olduğu gibi, içinde alkol bulunan dezenfektanlar, lâstik eldivenler ve cerrahî dezenfektanların kullanımı neticesinde vücudumuzun bazı organlarında doku reaksiyonları görülmektedir. Bunlar genellikle irritasyona (tahrişe) bağlı tesirlerdir.
Derideki Tesirleri: Ciltte kızarıklık, egzema, kaşıntı şeklinde belirtiler görülür. İsveç toplumunda yapılan bir araştırmada ellerini cerrahî solüsyonlarla yıkayan kişilerin % 42'sinde el ve parmaklarda görülmüştür. 6 Cilt reaksiyonlarını en fazla Chlorhexidin yapmaktadır. Bunun yanında eldiven, alkol ve özellikle cerrahî solüsyonların alerjik reaksiyon yaptığı ispatlanmıştır.
Solunum Yollan Şikayetleri: Özellikle astmatik belirtileri andıran soluk alıp vermede zorluk, boğazda yanma, öksürük gibi belirtiler yapmaktadır.
Göz Şikayetleri: Alerjik göz reaksiyonları. gözde kaşıntı, sulanma, yanma gibi belirtiler olmaktadır. 6 En ağır belirliler ise ektopik bünyelilerde görülmüştür. Reaksiyonlar, el yıkama prosedürleri, lâstik eldivenler ve diğer bir kere kullanılıp atılan malzemelerin kullanılması ile alâkalıydı.
Anaflaksi Reaksiyonları: Lâstik eldivenlere bağlı olarak iki vaka bildirilmiştir.
Ağız içi Reaksiyonları: Ağız içinde yanma, kızarma, şişlik belirtileri meydana gelir. Özellikle cerrahî solüsyonlardan Chlorhexidin'in yaptığı reaksiyondur. 6
Kurulama Usulleri: Ellerimizi yıkadıktan sonra kurulamak için tekrar bir şeyle temasta bulunuyoruz, halbuki bu temasla tekrar hastalık yapıcı âmillerin bulaştığı yapılan bir araştırmada gösterilmiştir. Kurulama çeşitlerini; 1- Bez havlular ile kurulama, 2- Kâğıt havlular ile kurulama, 3- Elektrik ısıtıcı ile kurulama olarak üç şekilde inceleyebiliriz.
Kâğıt, havlu ve elektrikli ısıtıcılar ile kurulandıktan sonra da ellere tekrar bakteri bulaştığı yapılan araştırmalarda gösterilmiştir. Bu usuller arasında en az mikroba, kurulanmak için elektrikli ısıtıcıyı tercih edenlerde rastlandı. Daha sonra sırasıyla, kâğıt havlu kullananlarda ve bez havlu kullananlarda artan miktarlarda mikroba rastlandı. Araştırmalarda, eller yıkandıktan sonra kendiliğinden kurumaya bırakıldığı zaman bakterilerin bulaşıp bulaşmadığına dair bir araştırma yapılmamıştır. Ellerin ıslak bırakılıp sadece deri ve çevre harareti ile kurumaya bırakılması daha tercih edilir bir metot gibi görülmektedir.
Hastahanelerde mikropların barındığı personelin el, yüz yıkama yerlerinde, başka maksatlar için kullanırken temas edilmiş solüsyonlarda, yeni doğan çocukların zatürree, sepsis ve cilt hastalıklarını önlemede asetikasitle muamele edilen kateterlerinde, zamanla mikrop ürediğinden, el yıkama sıvısı olarak iyot kullanılması uygun bulunmuştur.
Sıvı sabun, tıbbî sıvı sabun ve % 70'lik alkol ile eller yıkandıktan, kâğıt peçete, havlu ve elektrikli kurutucu ile kurulandıktan sonra parmak uçlarında mikroplardan E.coli ve Rotavirus'ların mevcut olduğu görüldü. 4
Enfeksiyon âmillerine karşı hastadan sağlıklıya ve hastadan hastaya bulaşmayı önlemek için tıbbî dezenfektanlar (mikrop öldürücüler) özellikte iş yerlerinde işçi sağlığını korumada çok önemlidir. İş yerlerinde el yıkamadan sonra kullanılan eldivenler enfeksiyon hastalıklarını önler. Tıbbî dezenfektanlar, eldivenler, irritasyon (tahriş) yapıp alerjik dermatit meydana getirebilir. Ellerdeki dermatitler enfeksiyon âmillerinin yerleşmesini ve başkalarına bulaştırma riskini artıran faktörlerdendir. Sabunlu suyla fazla sayıda yıkamak cilt tahrişlerini Önlemede en uygun tercihtir.
Yapılan araştırmalarda ellerin özellikle bağırsak bakteri ve virüslerini taşıdığı, el yıkama, solüsyon kullanma, eldiven takma ile bu oranın düştüğü tespit edilmiştir. El yıkamada çeşme suyu, sabunlu su, cerrahi sabunlar kullanılmalı kurulamada ise elektrikli kurutucular tercih edilmelidir. Temizlik, sağlığı korumada en önemli bir faktördür. Temiz bir el insana temiz ve sağlıkla yaşanan dünyaların kapılarını açar. Bundan dolayı diyoruz ki; temizlik elden başlar, elde biter.
Özet olarak:
1- Eller, bir yere temas ettikten sonra mutlaka yıkanmalıdır.
2- Eller, yemekten önce ve sonra yıkanmalıdır.
3- Yıkamada çeşme suyu tercih edilmelidir.
4- Hastahanelerde ve enfeksiyon kaynaklarının çok olduğu kirli yerlerde çalışanlar, günün belli saatlerinde cerrahî solüsyonlar kullanmalı (günde 1-2 defa), bunun dışında her temastan sonra ellerini sabunlu suyla yıkamalıdır. Cerrahî solüsyonların alerjik tesirleri fazla olduğu için evlerde sıvı sabunlar tercih edilmelidir.
5- Yaşadığımız çevre mutlaka temiz tutulmalıdır. Temizlik için cerrahî solüsyonlar veya çamaşır suyu kullanılmalıdır.
6- Eller yıkandıktan sonra kurulamak için, ya elektrikli ısıtıcılar kullanılmalı, ya da eller ıslak olarak kendi hâlinde kurumaya bırakılmalıdır.
KAYNAKLAR
1- Guemher Slh. Gram (-) bacilli as non transient flora on ihe hand of hospital personel J.CIin Microbiul. 3987 Mar, 25:3, 488-90
2- Rossoff L.J. Is hand washing really needed in an intensive Care Unit. Crit Care Med. 1995 jul, 23:7 1211-6 USA 3- Ayliffe G.A T, Study demonstrated bacterial species on hands and nails of food-handlers before and after handwashing Joumal Arricle.
4-Ayliffe G.A.Bridges le. Comparison of two methods for assessing the removal of total organisms and. Pathogens from the skin I Hug (Lond), 1975 4ct 75:2, 259-74
5- Jacobsen N. Occupational health problems and. Adverse palient reaclions in orthodontics Eur. J Orthod. 1989 Aug. 11:3.254-64
6- The purpose of the present survey was to assess the nature and extent of adverse rcactions to materials and procedurs among personnel in periodontal practice and procedurs among personnel in periodontal practice and their palients. J.Clin periodontol. 1989 Aug 16:7. 42833 Joumal Article.
7- Ansan S.A, Invivo protocol for testing efficacy of handwashing agents againts viruses and bacteria. Experiments with rotavırus and E.Coli Departmant of microbiolgy and immunology. Faculty of Medicine. University of ottawa, ontario. Canada.
8- De Wit J.C., some aspects of microbial contamination of hands of workers in food industries. Zentrabl Bakleriol Mikrobiol Hyg (B). 1981 jan. 172:4-5. 390-400 for several hours under ambient conditions Disinfectants PD; Rhinovirüs I DE/IP USA
9- Doebbeling BN. Comparatine efficacy of alternative hand washing in reducing nasocomial infections in intensive care units (şelf comments) N. Engl. J:Med.l992 Jul 9. 327:2 88-93
