- 21 Eylül 2006
- 1.453
- 28
Pasta, şeker ve çikolata yemeden duramayan çocukların diş sağlığı için 2.5 yaşından itibaren tükürük testi yapılarak çürük riski belirlenebiliyor. Eğer çocuk çok yüksek risk grubunda çıkarsa dişlerine çürükten koruyucu diş ojeleri sürülüyor. Doğru bir beslenme programı da uygulanırsa oje çocuğunuzun dişlerini 15 yıla kadar koruyor.
Yeditepe Üniversitesi Pedodonti Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nüket Sandallı, çocukların diş sağlığıyla ilgili soruları yanıtladı:
Çocuklarda diş çürüğü riski belirlenebilir mi?
Çocuklarda çürük riski henüz çürük oluşmadan belirlenebilir. Bunun için çürük aktivite testlerini uyguluyoruz. Bu amaçla çocuklardan tükürük örneği alarak, tükürüğünün yapısı hakkında çok belirleyici bilgiler elde ediyoruz.
Bu test çocuğun kaç yaşında dişlerinin çürüyeceğini gösteriyor mu?
18 yaşında azı dişinin çürüyüp çürümeyeceği ortaya çıkmaz. Fakat çocuğun çürüğe yatkınlığı konusunda çok kesin bilgi verir. Tükürüğün yapısı kişiden kişiye değişir ve diş çürüklerinde çok etkilidir. Hastalarımın anneleri çok sık 'doktor hanım, benim çocuklarımdan biri tatlıya düşkün diğer çocuğum ise tam tersi. İkisi de dişlerini fırçaladıkları halde tatlı sevmeyende daha fazla çürük oluştu' şeklinde yakınırlar. İşte bu tamamen tükürüğün yapısıyla ilgilidir. Bunun için tükürük testi yaptırıp diş hekimiyle koruyucu program uygulamaları gerekir.
ŞEKERSİZ SAKIZ VERİN
Tükürük testi nasıl yapılır?
Çocuklar yalnızca bir bardağa tükürüyorlar. Maliyeti oldukça düşük. Süt dişlerinin ağız içinde tamamlandığı iki buçuk yaşından itibaren yapılabiliyor.
Çürüğe karşı nasıl önlem alınıyor?
Eğer tükürüğün akış hızı yeterli değilse, bunu artıracak önlemler alınabilir. Örneğin tükürüğün akışını hızlandıracak bir diyet önerilebilir. Lifli sebzeler ya da tavuk etinin beyazı, protein ağırlıklı ve çiğnemeyi gerektiren besinler tavsiye edilir. Fakat en önemlisi, şekersiz sakız çiğnenmesi önerilebilir. Günde 3-5 kez şekersiz sakız çiğneyen çocuklarda tükürük akışının yeterince artabildiği kanıtlandı. Tükürüğün akış hızı, dişlerin kurumasını önlerken, dolayısıyla minenin erozyonuna engel olur.
Çocuk risk grubunda ise neler öneriyorsunuz?
Eğer çocuk yüksek risk grubunda ise dişlerine, çürükten koruyucu cilalar olan ya da diş ojeleri diye tanımlanan koruyucu örtüler uyguluyoruz. Flor jelleri ile dişlerin minesini güçlendiriyoruz ve doğru bir beslenme programı düzenliyoruz.
Diş ojesi nedir?
Koruyucu cilalar; dişin minesinde oluşturulan mikroskobik çukurcuklara halojen ışık kullanılarak yapıştırılan maddelerdir. Diş üzerine sıkıca tutunur ve yiyeceklerle aşınmazlar. Yapılan çalışmalara göre; bu cilalar on-on beş yıl diş üzerinde kalabiliyor. Kalıcı dişler çıkmaya başladıktan hemen sonra, dişlerin mine tabakası aşınmadan, uygulanması gerekir. İleri yaşlarda sert gıdalar ve çeşitli içeceklerle aşındığı için aşınma oluşmadan her yaşta uygulanabilir. Diş üzerinde kaldığı sürece koruyucu etkisi devam eder. Şeffaf renkli olduğundan estetik açıdan da olumsuz bir etki yaratmaz. Koruyucu cilalar, sadece azı dişlerine uygulanır. Zaten arka bölgelere uygulandığı için sorun yaratmaz.
Azı dişleri dışındakiler nasıl korunabiliyor?
Azı dişlerinin dışındaki dişleri çürüğe karşı korumak için flor jelleri kullanıyoruz. Haftada bir seans olmak üzere, üç hafta arka arkaya yapılması gereken bu uygulamalarla; dişlerin minesini çürüğe karşı güçlendirebiliyoruz. Her yıl tekrarlandığında da çürüğe karşı önemli bir tedbir alınmış olur. Bu uygulamalar yaklaşık 4 dakika sürüyor.
Çürük riski bulunan çocuklar için başka neler öneriyorsunuz?
Beslenme şeklini düzenliyoruz. Annelerden haftanın herhangi üç gününde çocuğa verdiği besinlerin bir listesini istiyoruz. Ondan sonra da karşılıklı hangilerinin çürük yapıcı olduğunu belirliyoruz. Onların yerine annenin neler koyabileceğini söylüyoruz. Örneğin; öğün aralarında yenen bir gofret yerine kuruyemiş konulabileceğini, gece yatmadan süt içiyorsa bunun akşam yemeğinden hemen sonra verilmesini ve hemen ardından dişlerini fırçalaması gerektiğini söyleyerek, doğru bir beslenme programı düzenliyoruz.
SÜT DİŞLERİNE DİKKAT
Çürük süt dişleri çektirilmeli mi?
'Süt dişlerini zamanından önce çektirmeyin, çürüklü süt dişleri nasıl olsa değişecek' diye tedavinin ihmal edilmesi çok yanlış yaklaşımlar.
Süt dişleri doktora mı çektirilmeli?
Eğer aşırı derecede sallanıyorsa, temiz bir pamukla tutup evde büyükleri tarafından da çekilebilir; ben bunda bir sakınca görmüyorum. Ama henüz yeterince sallanmayan bir dişi zorlayarak sallayıp evde çekmeye çalışmak da yanlış. Süt dişlerine çok iyi bakılması gerekli. Süt dişlerinin çürükleri önemsenmeli; vaktinden önce çekilirse alttan gelecek olan kalıcı dişin pozisyonu değişir.
Çocuklarda diş hekimi fobisi nasıl yok edilir?
Çocuklarda diş hekimi fobisi gelişmemesi için çocuğun hiçbir şikayeti olmasa bile olabildiğince küçük yaşlardan başlayarak diş hekimi ile tanıştırılması gerekir. Diş hekiminin yapacağı küçük bir muayene ve dişlerine uygulayacağı koruyucu cilalar; onun diş hekimine alışmasını ve ileride korkmadan gelmesini sağlayacaktır.
Süt dişleri doktora mı çektirilmeli?
Eğer aşırı derecede sallanıyorsa, temiz bir pamukla tutup evde büyükleri tarafından da çekilebilir; ben bunda bir sakınca görmüyorum. Ama henüz yeterince sallanmayan bir dişi zorlayarak sallayıp evde çekmeye çalışmak da yanlış. Süt dişlerine çok iyi bakılması gerekli. Süt dişlerinin çürükleri önemsenmeli; vaktinden önce çekilirse alttan gelecek olan kalıcı dişin pozisyonu değişir.
Diş teli için en uygun yaş?
Normalde tüm süt dişlerinin değişip, sürekli dişlerin tamamlandıkları yaşları tercih ediyoruz. Bu da 11-12 yaşından sonraki döneme denk geliyor. Diş teli takmayı gerektirecek bir çapraşıklık ya da çeneleri ilgilendiren bir anomali varsa, aileler hemen bir uzmana başvurmalı.
Çocukların diş fırçaları nasıl olmalı?
Çocuklar için kullanılacak diş fırçaları mümkün olduğunca yaşına uygun olmalı; küçükbaşlı, kıllarının ucu yuvarlatılmış ve çocuklar için üretilmiş fırçalar olmalı. Diş macunları konusunda da son derece dikkatli davranılmasını istiyoruz. Henüz yutmamayı öğrenemedikleri için floritli ya da florürlü macunları önermiyoruz. Çünkü çocukların diş fırçalarken yutabildikleri florun, vücutta aşırı depolanması zararlı olabilir. Bu da kalıcı dişlerde lekelere yol açabilir.
Yeditepe Üniversitesi Pedodonti Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nüket Sandallı, çocukların diş sağlığıyla ilgili soruları yanıtladı:
Çocuklarda diş çürüğü riski belirlenebilir mi?
Çocuklarda çürük riski henüz çürük oluşmadan belirlenebilir. Bunun için çürük aktivite testlerini uyguluyoruz. Bu amaçla çocuklardan tükürük örneği alarak, tükürüğünün yapısı hakkında çok belirleyici bilgiler elde ediyoruz.
Bu test çocuğun kaç yaşında dişlerinin çürüyeceğini gösteriyor mu?
18 yaşında azı dişinin çürüyüp çürümeyeceği ortaya çıkmaz. Fakat çocuğun çürüğe yatkınlığı konusunda çok kesin bilgi verir. Tükürüğün yapısı kişiden kişiye değişir ve diş çürüklerinde çok etkilidir. Hastalarımın anneleri çok sık 'doktor hanım, benim çocuklarımdan biri tatlıya düşkün diğer çocuğum ise tam tersi. İkisi de dişlerini fırçaladıkları halde tatlı sevmeyende daha fazla çürük oluştu' şeklinde yakınırlar. İşte bu tamamen tükürüğün yapısıyla ilgilidir. Bunun için tükürük testi yaptırıp diş hekimiyle koruyucu program uygulamaları gerekir.
ŞEKERSİZ SAKIZ VERİN
Tükürük testi nasıl yapılır?
Çocuklar yalnızca bir bardağa tükürüyorlar. Maliyeti oldukça düşük. Süt dişlerinin ağız içinde tamamlandığı iki buçuk yaşından itibaren yapılabiliyor.
Çürüğe karşı nasıl önlem alınıyor?
Eğer tükürüğün akış hızı yeterli değilse, bunu artıracak önlemler alınabilir. Örneğin tükürüğün akışını hızlandıracak bir diyet önerilebilir. Lifli sebzeler ya da tavuk etinin beyazı, protein ağırlıklı ve çiğnemeyi gerektiren besinler tavsiye edilir. Fakat en önemlisi, şekersiz sakız çiğnenmesi önerilebilir. Günde 3-5 kez şekersiz sakız çiğneyen çocuklarda tükürük akışının yeterince artabildiği kanıtlandı. Tükürüğün akış hızı, dişlerin kurumasını önlerken, dolayısıyla minenin erozyonuna engel olur.
Çocuk risk grubunda ise neler öneriyorsunuz?
Eğer çocuk yüksek risk grubunda ise dişlerine, çürükten koruyucu cilalar olan ya da diş ojeleri diye tanımlanan koruyucu örtüler uyguluyoruz. Flor jelleri ile dişlerin minesini güçlendiriyoruz ve doğru bir beslenme programı düzenliyoruz.
Diş ojesi nedir?
Koruyucu cilalar; dişin minesinde oluşturulan mikroskobik çukurcuklara halojen ışık kullanılarak yapıştırılan maddelerdir. Diş üzerine sıkıca tutunur ve yiyeceklerle aşınmazlar. Yapılan çalışmalara göre; bu cilalar on-on beş yıl diş üzerinde kalabiliyor. Kalıcı dişler çıkmaya başladıktan hemen sonra, dişlerin mine tabakası aşınmadan, uygulanması gerekir. İleri yaşlarda sert gıdalar ve çeşitli içeceklerle aşındığı için aşınma oluşmadan her yaşta uygulanabilir. Diş üzerinde kaldığı sürece koruyucu etkisi devam eder. Şeffaf renkli olduğundan estetik açıdan da olumsuz bir etki yaratmaz. Koruyucu cilalar, sadece azı dişlerine uygulanır. Zaten arka bölgelere uygulandığı için sorun yaratmaz.
Azı dişleri dışındakiler nasıl korunabiliyor?
Azı dişlerinin dışındaki dişleri çürüğe karşı korumak için flor jelleri kullanıyoruz. Haftada bir seans olmak üzere, üç hafta arka arkaya yapılması gereken bu uygulamalarla; dişlerin minesini çürüğe karşı güçlendirebiliyoruz. Her yıl tekrarlandığında da çürüğe karşı önemli bir tedbir alınmış olur. Bu uygulamalar yaklaşık 4 dakika sürüyor.
Çürük riski bulunan çocuklar için başka neler öneriyorsunuz?
Beslenme şeklini düzenliyoruz. Annelerden haftanın herhangi üç gününde çocuğa verdiği besinlerin bir listesini istiyoruz. Ondan sonra da karşılıklı hangilerinin çürük yapıcı olduğunu belirliyoruz. Onların yerine annenin neler koyabileceğini söylüyoruz. Örneğin; öğün aralarında yenen bir gofret yerine kuruyemiş konulabileceğini, gece yatmadan süt içiyorsa bunun akşam yemeğinden hemen sonra verilmesini ve hemen ardından dişlerini fırçalaması gerektiğini söyleyerek, doğru bir beslenme programı düzenliyoruz.
SÜT DİŞLERİNE DİKKAT
Çürük süt dişleri çektirilmeli mi?
'Süt dişlerini zamanından önce çektirmeyin, çürüklü süt dişleri nasıl olsa değişecek' diye tedavinin ihmal edilmesi çok yanlış yaklaşımlar.
Süt dişleri doktora mı çektirilmeli?
Eğer aşırı derecede sallanıyorsa, temiz bir pamukla tutup evde büyükleri tarafından da çekilebilir; ben bunda bir sakınca görmüyorum. Ama henüz yeterince sallanmayan bir dişi zorlayarak sallayıp evde çekmeye çalışmak da yanlış. Süt dişlerine çok iyi bakılması gerekli. Süt dişlerinin çürükleri önemsenmeli; vaktinden önce çekilirse alttan gelecek olan kalıcı dişin pozisyonu değişir.
Çocuklarda diş hekimi fobisi nasıl yok edilir?
Çocuklarda diş hekimi fobisi gelişmemesi için çocuğun hiçbir şikayeti olmasa bile olabildiğince küçük yaşlardan başlayarak diş hekimi ile tanıştırılması gerekir. Diş hekiminin yapacağı küçük bir muayene ve dişlerine uygulayacağı koruyucu cilalar; onun diş hekimine alışmasını ve ileride korkmadan gelmesini sağlayacaktır.
Süt dişleri doktora mı çektirilmeli?
Eğer aşırı derecede sallanıyorsa, temiz bir pamukla tutup evde büyükleri tarafından da çekilebilir; ben bunda bir sakınca görmüyorum. Ama henüz yeterince sallanmayan bir dişi zorlayarak sallayıp evde çekmeye çalışmak da yanlış. Süt dişlerine çok iyi bakılması gerekli. Süt dişlerinin çürükleri önemsenmeli; vaktinden önce çekilirse alttan gelecek olan kalıcı dişin pozisyonu değişir.
Diş teli için en uygun yaş?
Normalde tüm süt dişlerinin değişip, sürekli dişlerin tamamlandıkları yaşları tercih ediyoruz. Bu da 11-12 yaşından sonraki döneme denk geliyor. Diş teli takmayı gerektirecek bir çapraşıklık ya da çeneleri ilgilendiren bir anomali varsa, aileler hemen bir uzmana başvurmalı.
Çocukların diş fırçaları nasıl olmalı?
Çocuklar için kullanılacak diş fırçaları mümkün olduğunca yaşına uygun olmalı; küçükbaşlı, kıllarının ucu yuvarlatılmış ve çocuklar için üretilmiş fırçalar olmalı. Diş macunları konusunda da son derece dikkatli davranılmasını istiyoruz. Henüz yutmamayı öğrenemedikleri için floritli ya da florürlü macunları önermiyoruz. Çünkü çocukların diş fırçalarken yutabildikleri florun, vücutta aşırı depolanması zararlı olabilir. Bu da kalıcı dişlerde lekelere yol açabilir.
