- 12 Temmuz 2006
- 99
- 1
- 40
DENİZLİ ŞİVESİ
1)olma mı , yapma mı , etme mi gibi estetik harikasi kelimelerin kullanildigi denizli yoresinin konuşma stili. ayrica -hööle bi yürüyüp gelive biyo , irahmat yaaiyosa semsiyeni de alive- gibi cumlelere de sahiptir.
2) önkü tası horaya go = şu tabagı oraya götür
hangırıya goycem teeze ? (Hangi yere koyacağım teyze..)
Hönkürüye gıı.. (Oraya işte..)
needip goyyonuz (ne yapıyorsunuz?)
3) gülü gülü deezem (güle güle teyzem)
4) senin oğlan hangi bölümü kazandı?
tıpa kazandı
5) - yandaki site var ya... işte ordaki bekçiyi vurmuşlar!
- bekçiye??!!
- bekçiye vurmamışlar!! bekçiyi vurmuşlar!
- bekçiye??!!
- hey allahım
6) anegin ..ı (ananın ..ı)
şu ana kadar yaklaşık 500 kişi üzerinde yapılan deneylerde denizliler hariç, bu küfürü kimse söyleyememiştir.
7)d- al bunu götüvecesen götürüve, götüvemicesen götüvecek vaa…
Bu paraya götüreceksen götür,götürmeyeceksen,götürecekler var.
8) *nerem deding *? : hasta birisinin şikayetinin ne olduğunu sormak için kullanılır. ör. cümle: kişi a: nerem deding bizim gıız? kişi b: sooma gareee, öskürü öskürü bitmediii. soonuda * hurama hööle bi ağrı girdi. kıpırdeyemeyyon. tokturu gitçen hindi…
9) extreme olarak nitelendirdigim bir ornek;
enkini enkirden al enkireye goyve ( sunu suradan al suraya koy )
10)sevgili babaannem sokakta güneşin altında oynayıp terleyen kuzenime kızmaktadır:
-demingkden ben sene kölgelerde oyna dimedim mi?
- .....
-geberdirin çocuk seni
- .....
-git önkü yüzünü yuuka gel.sırtındakini de değiştir.koş baken!!!!
11) dünyanın neresinde olursa olsun, o memlekette hangi dil konuşuluyor olursa olsun iki denizlili'nin birbirini tanımasını sağlayan konuşma tarzı. konuşanların asla utanmadığı, düzeltme ihtiyacı hissetmediği az sayıda ağızdan biridir bu coğrafyadaki. bilenler için çok estetik ve akıcıdır.
12) turkce ogretmenlerinin bile 'pekiyi ama i ve e hallerine karıştırıyorsun' dedigi, hos bir sive. otobus yolculugunda kendinden cok su istenen denizlili bir muavinin 'sayin yolculaamiz duz mu yaladingiz? hareme kadar su yok gaari' dedigi de bir arkadas tarafindan test edilip onaylanmistir
13) ismin hallerine bir haller olan sivedir.lisedeyken matematik hocasi vardi denizlili.her ne kadar universite bitirse de sive gitmiyor olsa gerek 'bugun elif'e kaldiralim.' gibisinden laflariyla her ders ayri bir faciaya yol acma riski tasirdi.
14) denizli dogumlu ya da cocuklugunuz burada gecmisse zihninizden hic silinmeyecek sive . turk dili profesoru olsaniz , trt ana haber bulteni sunucusu olsaniz da gerektiginde .
nedipbarin , tavasi gitcem ben , ahmet de ordan gelipba tarzi cumleleri hic cekinmeden kullanir , kendinizle gurur duyarsiniz.en guzeli bunu yasli insanlarla konusmaktir.
15) 'sıranızı geçin'
-denizli anafartalar lisesi müdürünün öğrencileri hizaya sokmak için söylediği emir cümlesi:)
16) herkes cik-cuk'le konustugu icin son derece sirin gelir kulaga yore insaninin konusmasi. ciddiye almak zordur bazen. bu yorelerde pazar yerinde dolasmak da cok keyiflidir. yasli teyzecikleri opmemek icin zor tutar bazen insan kendini. ortalikta bir saat dolasip diyaloglari dinlemek bile meditasyon etkisi yapabilir. ornek:
- domat dativeecenmi iki gilo.
- dattim dattim. aha suracikta. aliveecen mi?
- alcem de tobayi aciveecen mi?
- accem de parami cikariveemedim bi dakka bekleyiveecen mi?
- bekleyiveririm nolcekki...
seklinde uzar gider.
bir sure ortalikta dolastiktan sonra 'beni bak' denilmesi normal gelmeye bile baslayabilir...
17)Denizli'de iki kadın pazarda karşılaşırsa şu repliğin geçmesi kuvvetle muhtemeldir:
-ne buuuu neree gidik gidesiiin??
-çocuklaaa döndeeme (dondurma) isteepturuu ne zımandıı..
-pazarı varem de dalgan alem.. (Pazara gidip dalagan=ısırgan otu alacak)
18) mesela 'biyol' vardır, bir şey isterken kullanılır. örneğin:
- biyol ötüvee çil horozum (bir kere öter misin çil horozum?)
'dinelmek' vardır, (ayakta) durmak anlamında:
- bizimoğlan orda dinelme de beni bi çay yap. (arkadaşım/çocuğum ayakta durma da bana bir çay koy.)
gahpeerif (kahpe + herif) sık kullanılan bir küfürdür. gahpecik, gahpenin doğurduu, gahpe garı gaşlı (kahpe karı kaşlı) gibi türevleri mevcuttur. denizli şivesi ortamda denizlililerle fazla bulunulduğu vakit dillere pelesenk olmakta, dilin ayarı kaçabilmektedir
19) rivayet olunduğuna göre pazar yerinde uzun süren bir alışveriş sırasında güzelim ürünleri alıp almamakta kararsız kalan müşteriye karşı satıcı kadın cevap verir: 'götüceksen götü götümiceksen götüme.. go'. dilimizin yöresel elastikliği konusunda denizli lehçesi en dikkati çeken tarzdır denebilir
21) yavrım ben onu nezmandır söleboturum… bilip batırın mı? = yavrum ben onu nezamandan beri söyleyip duruyorum,biliyor musun?
22) istanbul şivesi nden başka şive duymadıysanız, ilk seferde kafanızı sağlam karıştırabilecek, yurdumun en komik şivesi
23) denizli şivesi diye birşey yoktur denizlice vardır.
24) eşsiz bir şivedir. gapçık ağızlı diye bir kavram vardır misal. beni bırakın, hala ne olduğunu anlayabilmiş bir nene, dede yoktur. bu şivenin özü komedi üzerine kurulu gibidir sanki. misal dedeniz size küfreder ama belki anlayamadığınızdan belki de söylediği şeyin komikliğinden dedenize kızamazsınız bile.
-dede neden bu böyle?
-sus bakem gapçıkaazlı!
-o ne demek dede?
-höyt höyt edip durma bakem gömüveğcem şimcik depçiğine
işte böyle. bu ve bunun gibi kendine ait söylenişi son derece komik, ama ne anlama geldiği tam bir muamma olan kelimeler içerir bu şive J
25)Mersindeyiz,Denizlili bir hemşehrimiz ögretmen..Sınıfta gürültü yapan bir öğrenciye bağırır,
-Kızdırmeyin bene,şindi sene tahtaya kaldırır,sıfıra bascen.
26)Seneler evvel,memleketinde elektrik olmayan Denizli'li İstanbul'a gidip caddelerdeki yanan lambaları görünce şaşkınlıktan şöyle demiş: Yanıpba..yanıpba..Ne gaz yetçek ne fıtıl..
27)İstanbul'da hamamda başı sabunlu gözleri kapalıyken sabun kalıbını yürütmüşler bizimkinin.Olayı arkadasına anlatmış,-Gahpaçocukları..hamamda bana sabunsuz kodular…(hamamda beni sabunsuz bıraktılar)
28)-Çeşmide gala,Gavga edip bala..(Çeşmede kadınlar kavga ediyorlar)
1)olma mı , yapma mı , etme mi gibi estetik harikasi kelimelerin kullanildigi denizli yoresinin konuşma stili. ayrica -hööle bi yürüyüp gelive biyo , irahmat yaaiyosa semsiyeni de alive- gibi cumlelere de sahiptir.
2) önkü tası horaya go = şu tabagı oraya götür
hangırıya goycem teeze ? (Hangi yere koyacağım teyze..)
Hönkürüye gıı.. (Oraya işte..)
needip goyyonuz (ne yapıyorsunuz?)
3) gülü gülü deezem (güle güle teyzem)
4) senin oğlan hangi bölümü kazandı?
tıpa kazandı
5) - yandaki site var ya... işte ordaki bekçiyi vurmuşlar!
- bekçiye??!!
- bekçiye vurmamışlar!! bekçiyi vurmuşlar!
- bekçiye??!!
- hey allahım
6) anegin ..ı (ananın ..ı)
şu ana kadar yaklaşık 500 kişi üzerinde yapılan deneylerde denizliler hariç, bu küfürü kimse söyleyememiştir.
7)d- al bunu götüvecesen götürüve, götüvemicesen götüvecek vaa…
Bu paraya götüreceksen götür,götürmeyeceksen,götürecekler var.
8) *nerem deding *? : hasta birisinin şikayetinin ne olduğunu sormak için kullanılır. ör. cümle: kişi a: nerem deding bizim gıız? kişi b: sooma gareee, öskürü öskürü bitmediii. soonuda * hurama hööle bi ağrı girdi. kıpırdeyemeyyon. tokturu gitçen hindi…
9) extreme olarak nitelendirdigim bir ornek;
enkini enkirden al enkireye goyve ( sunu suradan al suraya koy )
10)sevgili babaannem sokakta güneşin altında oynayıp terleyen kuzenime kızmaktadır:
-demingkden ben sene kölgelerde oyna dimedim mi?
- .....
-geberdirin çocuk seni
- .....
-git önkü yüzünü yuuka gel.sırtındakini de değiştir.koş baken!!!!
11) dünyanın neresinde olursa olsun, o memlekette hangi dil konuşuluyor olursa olsun iki denizlili'nin birbirini tanımasını sağlayan konuşma tarzı. konuşanların asla utanmadığı, düzeltme ihtiyacı hissetmediği az sayıda ağızdan biridir bu coğrafyadaki. bilenler için çok estetik ve akıcıdır.
12) turkce ogretmenlerinin bile 'pekiyi ama i ve e hallerine karıştırıyorsun' dedigi, hos bir sive. otobus yolculugunda kendinden cok su istenen denizlili bir muavinin 'sayin yolculaamiz duz mu yaladingiz? hareme kadar su yok gaari' dedigi de bir arkadas tarafindan test edilip onaylanmistir
13) ismin hallerine bir haller olan sivedir.lisedeyken matematik hocasi vardi denizlili.her ne kadar universite bitirse de sive gitmiyor olsa gerek 'bugun elif'e kaldiralim.' gibisinden laflariyla her ders ayri bir faciaya yol acma riski tasirdi.
14) denizli dogumlu ya da cocuklugunuz burada gecmisse zihninizden hic silinmeyecek sive . turk dili profesoru olsaniz , trt ana haber bulteni sunucusu olsaniz da gerektiginde .
nedipbarin , tavasi gitcem ben , ahmet de ordan gelipba tarzi cumleleri hic cekinmeden kullanir , kendinizle gurur duyarsiniz.en guzeli bunu yasli insanlarla konusmaktir.
15) 'sıranızı geçin'
-denizli anafartalar lisesi müdürünün öğrencileri hizaya sokmak için söylediği emir cümlesi:)
16) herkes cik-cuk'le konustugu icin son derece sirin gelir kulaga yore insaninin konusmasi. ciddiye almak zordur bazen. bu yorelerde pazar yerinde dolasmak da cok keyiflidir. yasli teyzecikleri opmemek icin zor tutar bazen insan kendini. ortalikta bir saat dolasip diyaloglari dinlemek bile meditasyon etkisi yapabilir. ornek:
- domat dativeecenmi iki gilo.
- dattim dattim. aha suracikta. aliveecen mi?
- alcem de tobayi aciveecen mi?
- accem de parami cikariveemedim bi dakka bekleyiveecen mi?
- bekleyiveririm nolcekki...
seklinde uzar gider.
bir sure ortalikta dolastiktan sonra 'beni bak' denilmesi normal gelmeye bile baslayabilir...
17)Denizli'de iki kadın pazarda karşılaşırsa şu repliğin geçmesi kuvvetle muhtemeldir:
-ne buuuu neree gidik gidesiiin??
-çocuklaaa döndeeme (dondurma) isteepturuu ne zımandıı..
-pazarı varem de dalgan alem.. (Pazara gidip dalagan=ısırgan otu alacak)
18) mesela 'biyol' vardır, bir şey isterken kullanılır. örneğin:
- biyol ötüvee çil horozum (bir kere öter misin çil horozum?)
'dinelmek' vardır, (ayakta) durmak anlamında:
- bizimoğlan orda dinelme de beni bi çay yap. (arkadaşım/çocuğum ayakta durma da bana bir çay koy.)
gahpeerif (kahpe + herif) sık kullanılan bir küfürdür. gahpecik, gahpenin doğurduu, gahpe garı gaşlı (kahpe karı kaşlı) gibi türevleri mevcuttur. denizli şivesi ortamda denizlililerle fazla bulunulduğu vakit dillere pelesenk olmakta, dilin ayarı kaçabilmektedir
19) rivayet olunduğuna göre pazar yerinde uzun süren bir alışveriş sırasında güzelim ürünleri alıp almamakta kararsız kalan müşteriye karşı satıcı kadın cevap verir: 'götüceksen götü götümiceksen götüme.. go'. dilimizin yöresel elastikliği konusunda denizli lehçesi en dikkati çeken tarzdır denebilir
21) yavrım ben onu nezmandır söleboturum… bilip batırın mı? = yavrum ben onu nezamandan beri söyleyip duruyorum,biliyor musun?
22) istanbul şivesi nden başka şive duymadıysanız, ilk seferde kafanızı sağlam karıştırabilecek, yurdumun en komik şivesi
23) denizli şivesi diye birşey yoktur denizlice vardır.
24) eşsiz bir şivedir. gapçık ağızlı diye bir kavram vardır misal. beni bırakın, hala ne olduğunu anlayabilmiş bir nene, dede yoktur. bu şivenin özü komedi üzerine kurulu gibidir sanki. misal dedeniz size küfreder ama belki anlayamadığınızdan belki de söylediği şeyin komikliğinden dedenize kızamazsınız bile.
-dede neden bu böyle?
-sus bakem gapçıkaazlı!
-o ne demek dede?
-höyt höyt edip durma bakem gömüveğcem şimcik depçiğine
işte böyle. bu ve bunun gibi kendine ait söylenişi son derece komik, ama ne anlama geldiği tam bir muamma olan kelimeler içerir bu şive J
25)Mersindeyiz,Denizlili bir hemşehrimiz ögretmen..Sınıfta gürültü yapan bir öğrenciye bağırır,
-Kızdırmeyin bene,şindi sene tahtaya kaldırır,sıfıra bascen.
26)Seneler evvel,memleketinde elektrik olmayan Denizli'li İstanbul'a gidip caddelerdeki yanan lambaları görünce şaşkınlıktan şöyle demiş: Yanıpba..yanıpba..Ne gaz yetçek ne fıtıl..
27)İstanbul'da hamamda başı sabunlu gözleri kapalıyken sabun kalıbını yürütmüşler bizimkinin.Olayı arkadasına anlatmış,-Gahpaçocukları..hamamda bana sabunsuz kodular…(hamamda beni sabunsuz bıraktılar)
28)-Çeşmide gala,Gavga edip bala..(Çeşmede kadınlar kavga ediyorlar)
