- 12 Temmuz 2006
- 2.779
- 184
TARİHÇE:
Bungee Jumping esasında bir "erkeklik testi." Güney Pasifik'in Pentecoast Adaları'nda doğmuş bu spor genç yerlilerin geleneksel etkinliği. Sarmaşıkları kullanarak özel inşa edilmiş bambu kulelerden 30 metrelik riskli atlayışlar yapan bu kabilenin yaşayan erkek sayısını bugün bilemiyoruz ama erkeklerinin oldukça "yürekli" olduğuna eminiz.
Sporun modern versiyonu İngiltere'deki Oxford Tehlikeli Sporlar Kulübü tarafından tam da "1 Nisan" 1978'de başlatılmış. İlk atlayış ise Bristol'daki Clifton Suspension Köprüsü'nde yapılmış. Amerika'da Kockleman Kardeşler ve Yeni Zellanda'da A.J. Hackett ile 1988 yılında Bungee Jumping, ticari bir aktivite olarak halka açılmaya başlamış. Zamanla değişik versiyonları da çıktı. Mesela catapulting. Bungee Jumping'in tam tersi. Atlayışçının yukarı doğru 80 km/ saat hızla fırlatıldığı, istenen tüm sağlık özelliklerinin aynı ama ip dışında tamamen farklı ekipmanların kullanıldığı bir başka spor. Onu da denemelisiniz.
Tarihteki bazı rekorlara göz atarsak:
- Jochen Schwizer 1997 yılında tam 1055 metreden atlamış. Hem de bir helikopterden... Atlayışta 330 metrelik bir ip kullanmış ve tam 415 metre serbest düşüş yapmış.
- David Kirke (İngiltere'deki Oxford Tehlikeli Sporlar Kulübü'nden, hatırlayın, ilk bungee atlayışçıları) 350 metrelik Royal George Köprisü'nden 140 metrelik bir iple atlıyor, sonra da 1980 yılında Colorado'da 200 metrelik bir atlayışı başarıyla gerçekleştiriyor. Yıl 2000'de A.J. Hackett aynı köprüden 320 metrelik bir atlayış yapıyor.
- Dünyanın en kalabalık toplu atlayışı 25 kişiyle 1998'de Frankfurt, Almanya'da Deutsche Bank Genel Merkezi'nde yapılıyor. Yükseklik 56 metre.
- Ekim 1998'de A.J. Hackett, Yeni Zellanda'nın bir binasından ve tam 196 metreden atlıyor.
MALZEME:
Temel malzememiz, tabi ki ip.
Bungee sporunda iki çeşit ip kullanılır. Kılıflı ip ve tamamen lastik ip.
Kılıflı ipler:
Bu ip, 1978 yılında İngiltere'de ilk modern bungee atlayışında kullanıldı. İp, askeri amaçlı geliştirilmiş olup, hala pek çok ülke ordusu tarafından kullanılmakta. Uçaktan atılan ağır (ağır derken jeep, top gibi ağılıkları kastediyoruz) malzemelerin, paraşütle olan bağlantılarını bu ipler sağlıyor. İpin merkez kısmındaki ince lastik lifler sentetik bir kılıfla korunurken, her bir ip 800 kilo taşıyabilme kapasitesine sahip. İç kısımdaki lastik lifler, paraşütün açıldığı anda malzemenin ortaya çıkardığı şoku belli ölçüde absorbe eder. Normal ip, gerekli olan esnemeyi sağlayamadığı için açılış anında paraşütün yırtılmasına yol açar. İnsan için de aynı kural geçerli. Bungeede ise bu iplerden kaç tane kullanılacağı atlayan kişinin ağırlığına bağlıdır.
Lastik ipler:
Bu tarz ip Yeni Zellanda'da, sadece bu spor için özel olarak üretilmiştir. Yukarıda anlattığımız kılıflı ipler, gelişmiş yapılarına rağmen yeterli performansı gösteremediğinden farklı bir ipe ihtiyaç duyuldu. Binden fazla lastik lifin birlikte kullanılması ile oluşur. Bu materyal, atlayış sırasında normal uzunluğunun 4 katı kadar esneyebilir. Bu esneme, atlayan kişinin vücuduna kılıflı ipe göre çok daha az kuvvet uygular. Tabi bunun da bazı dezavantajları var. Lastik iplerde, atlayış sonrası geri çekme fazladır. Oran lastik ipte %85, diğer ipte %75'tir. Gelişen teknoloji ile birlikte, iplerin uzama katsayısı azaltılmış ve normal uzunluğunun 3 katına çekilmiştir. Bu da size daha uzun bir ip ömrü vermekte. Kullanım süresi eskiden 400 iken şu an 1000 civarında.
Emniyet kolonları (harness):
Göğüs-bel emniyet kolonu ve ayak bileği emniyet kolonu olmak üzere iki çeşittir. Göğüs emniyet kolonu, yeni başlayan ve kısa mesafe atlayışçıları için uygundur. Bu tarz emniyet kolonlarında ipin vücuda bağlandığı yer, ağırlık ve dönüş merkezlerine çok yakın olduğundan, vücutta en az baskının oluşması sağlanır. Ayak bileğinden bağlananlarda ise serbest düşüş ve salınımlar daha çok hissedilir. Uzun atlayışlar için daha uygundur.
NEREDE YAPILIR?
Ülkemizde bu sporun yapıldığı yerler genellikle parti alanları, şenlikler ve bazı tatil yerleri. Kalıcı platformlar bulunmuyor. Yani Türkiye'deki sistem, bulduğunuz yerde atlayın sistemi. İstanbul Kilyos'ta Solar Beach, Bodrum, Çeşme bungee yapabileceğiniz yerlerden bazıları. Yurtdışında ise, daimi merkezler bulmak mümkün…
California
Los Angeles Milli Parkı'nda bir köprü var. Adı " Bridge to Nowhere." Yani "hiç bir yere" giden köprü. Bir kanyondan aşağı, köpüren sulara atlarken köprüye neden bu adın verildiğini çok iyi öğrenebilirsiniz. Tek atlayıştan "extreme atlayış" denen 5'li pakete kadar pek çok seçeneğiniz var. Bu pakette ilk 4 atlayış vücut kolonu ile düz dalış, ters dalış, öne takla, arkaya takla ve asansör düşüşü. Beşincisi ayak kolonu ile. Kalbiniz için pek tavsiye edilmiyor.
Tropikal Bungee, Costa Rica
Colorado Nehri Köprüsü, Costa Rica'nın tropic ormanlarının 90 metre üstünde yükselir. Müthiş bir manzara! Eğer atlayış yetmezse kaya tırmanışı ve yamaç paraşütü de var.
Kanada
Kanada'daki 70 metrelik " Goliath" sarp bir kayalıktan masmavi bir suya atlayabileceğiniz nadir yerlerden biri. Üstelik atladıktan sora cennet kumsalda rahatlaması da bedava .
Nepal
Tibet sınırında Himalayalar'dan 270 metrelik bir atlayışa ne dersiniz? Etrafınız balta girmemiş ormanların üstünden görünen tepelerle çevrili. Pek çok insanın dünyanın en güzel noktası dediği yerden, Nepal'in en deli nehirlerinden biri olan Bhote Kosi'ye atlayın.
Zimbabwe/Zambia sınırı
105 metre yüksekliğindeki Victoria Şelalesi Köprüsü "tarafsız bölge" de. Yani Zimbabwe ve Zambia sınırında. Komik olan şu ki pasaportunuzla atlıyor ve 45 dakikalık bir yürüyüşle gümrükten geçerek geri dönüyorsunuz.
FAYDALI BİLGİLER:
1. Fransa'da üretilen Bungee ipleri dünya standartlarına göre en iyi kabul edilmekte. Ana ekipmanda kullanılan madde "saf latex."
2. Her ip, atlayıştaki darbe kuvveti ile oluşacak etki seviyesinin çok üzerinde kuvvete dayanacak şekilde yapılır. Ağırlık arttıkça iplerin sayısı -atlayıcının "konforu" ve darbe enerjisini minimize etmek için artar. Bu da herhangi bir kaza riskini elimine eder.
3. Her yeni bungee ipi için bir kart alınır. İp kullanım ömrünü doldurduğunda, ipler yenileriyle değiştirilir ve eskiler imha edilir.
4. İpin atlayışçıya bağlandığı nokta özel bir yumuşak ekipman ile kaplanır. Bu sayede sürtünmeden dolayı ipin atlayıcıya vereceği rahatsızlık azaltılmış olur.
5. İpler her sabah ve her akşam mutlaka kontrol edilir.
6. Ayak ya da göğüs-bel emniyet kolonları, çelik karabinler ve tüm diğer destek ekipman ve bağlantılarının uluslararası normlarda olması gerekmekte.
7. Bu işi birileriyle yapacaksanız kesinlikle profesyonel olduklarından emin olun. Uluslararası standartlara göre eğitim almış ve kesinlikle referans verebilecek kuruluşlarla çalışın. Zaten bu standartlara uymak mecburi.
8. İstatistiksel olarak bungee atlayışı hemen hemen 150 km hız ile araba kullanmak kadar tehlikeli. Ya da o kadar güvenli... (Can kaybı oranı milyonda 2) Kazaların neredeyse tümü atlayıcının ipe veya ipin kuleye tam bağlanmamış olmasından kaynaklanıyor. Yani insan hatası. Bu yüzden, yukarıdaki standartlara uyulduğu sürece korkmaya gerek yok.
GEREKLİ ŞARTLAR
Karar verdiniz. Atlamaya hazırsınız. Herşeyden önce 2 şahit eşliğinde aşağıdaki hastalıklardan herhangi birinin sizde olmadığını beyan etmelisiniz.
· Kalp hastalığı
· Sara
· Yüksek tansiyon
· Hamilelik
· Alkol veuyuşturcu bağımlılığı
· Ortopedik problemler
· Psikolojik rahatsızlıklar
· Sinirsel hastalıklar
Bungee nasıl yapılıyor? Önce atlayışçı 2 defa tartılır. 2 görevli tüm güvenlik ekipman ve giysilerini atlayışçıya giydirdikten sonra onu vinçle yukarı kaldırılacağı platforma çıkarır. Ağırlığına göre gerekli yüksekliğe çıkarılan kişi, görevlilerin son kontrolünden sonra kendini aşağıya bırakır. Atladıktan sonra bungee ipi tarafından frenlenerek tekrar ilk atlayışının yüzde 70'i kadar yükseğe çıkar. Bu hareket ipteki tüm kuvvet absorbe edilene kadar (3-4 defa) devam eder. -Bu salınımın sağlıklı bir insan için kesinlikle zararlı olmadığı belirtiliyor- Hareket bittiğinde platform alçaltılır, atlayışçı yere indirilir ve ekipmanını çıkartmasına yardımcı olunur.
Bungee Jumping esasında bir "erkeklik testi." Güney Pasifik'in Pentecoast Adaları'nda doğmuş bu spor genç yerlilerin geleneksel etkinliği. Sarmaşıkları kullanarak özel inşa edilmiş bambu kulelerden 30 metrelik riskli atlayışlar yapan bu kabilenin yaşayan erkek sayısını bugün bilemiyoruz ama erkeklerinin oldukça "yürekli" olduğuna eminiz.
Sporun modern versiyonu İngiltere'deki Oxford Tehlikeli Sporlar Kulübü tarafından tam da "1 Nisan" 1978'de başlatılmış. İlk atlayış ise Bristol'daki Clifton Suspension Köprüsü'nde yapılmış. Amerika'da Kockleman Kardeşler ve Yeni Zellanda'da A.J. Hackett ile 1988 yılında Bungee Jumping, ticari bir aktivite olarak halka açılmaya başlamış. Zamanla değişik versiyonları da çıktı. Mesela catapulting. Bungee Jumping'in tam tersi. Atlayışçının yukarı doğru 80 km/ saat hızla fırlatıldığı, istenen tüm sağlık özelliklerinin aynı ama ip dışında tamamen farklı ekipmanların kullanıldığı bir başka spor. Onu da denemelisiniz.
Tarihteki bazı rekorlara göz atarsak:
- Jochen Schwizer 1997 yılında tam 1055 metreden atlamış. Hem de bir helikopterden... Atlayışta 330 metrelik bir ip kullanmış ve tam 415 metre serbest düşüş yapmış.
- David Kirke (İngiltere'deki Oxford Tehlikeli Sporlar Kulübü'nden, hatırlayın, ilk bungee atlayışçıları) 350 metrelik Royal George Köprisü'nden 140 metrelik bir iple atlıyor, sonra da 1980 yılında Colorado'da 200 metrelik bir atlayışı başarıyla gerçekleştiriyor. Yıl 2000'de A.J. Hackett aynı köprüden 320 metrelik bir atlayış yapıyor.
- Dünyanın en kalabalık toplu atlayışı 25 kişiyle 1998'de Frankfurt, Almanya'da Deutsche Bank Genel Merkezi'nde yapılıyor. Yükseklik 56 metre.
- Ekim 1998'de A.J. Hackett, Yeni Zellanda'nın bir binasından ve tam 196 metreden atlıyor.
MALZEME:
Temel malzememiz, tabi ki ip.
Bungee sporunda iki çeşit ip kullanılır. Kılıflı ip ve tamamen lastik ip.
Kılıflı ipler:
Bu ip, 1978 yılında İngiltere'de ilk modern bungee atlayışında kullanıldı. İp, askeri amaçlı geliştirilmiş olup, hala pek çok ülke ordusu tarafından kullanılmakta. Uçaktan atılan ağır (ağır derken jeep, top gibi ağılıkları kastediyoruz) malzemelerin, paraşütle olan bağlantılarını bu ipler sağlıyor. İpin merkez kısmındaki ince lastik lifler sentetik bir kılıfla korunurken, her bir ip 800 kilo taşıyabilme kapasitesine sahip. İç kısımdaki lastik lifler, paraşütün açıldığı anda malzemenin ortaya çıkardığı şoku belli ölçüde absorbe eder. Normal ip, gerekli olan esnemeyi sağlayamadığı için açılış anında paraşütün yırtılmasına yol açar. İnsan için de aynı kural geçerli. Bungeede ise bu iplerden kaç tane kullanılacağı atlayan kişinin ağırlığına bağlıdır.
Lastik ipler:
Bu tarz ip Yeni Zellanda'da, sadece bu spor için özel olarak üretilmiştir. Yukarıda anlattığımız kılıflı ipler, gelişmiş yapılarına rağmen yeterli performansı gösteremediğinden farklı bir ipe ihtiyaç duyuldu. Binden fazla lastik lifin birlikte kullanılması ile oluşur. Bu materyal, atlayış sırasında normal uzunluğunun 4 katı kadar esneyebilir. Bu esneme, atlayan kişinin vücuduna kılıflı ipe göre çok daha az kuvvet uygular. Tabi bunun da bazı dezavantajları var. Lastik iplerde, atlayış sonrası geri çekme fazladır. Oran lastik ipte %85, diğer ipte %75'tir. Gelişen teknoloji ile birlikte, iplerin uzama katsayısı azaltılmış ve normal uzunluğunun 3 katına çekilmiştir. Bu da size daha uzun bir ip ömrü vermekte. Kullanım süresi eskiden 400 iken şu an 1000 civarında.
Emniyet kolonları (harness):
Göğüs-bel emniyet kolonu ve ayak bileği emniyet kolonu olmak üzere iki çeşittir. Göğüs emniyet kolonu, yeni başlayan ve kısa mesafe atlayışçıları için uygundur. Bu tarz emniyet kolonlarında ipin vücuda bağlandığı yer, ağırlık ve dönüş merkezlerine çok yakın olduğundan, vücutta en az baskının oluşması sağlanır. Ayak bileğinden bağlananlarda ise serbest düşüş ve salınımlar daha çok hissedilir. Uzun atlayışlar için daha uygundur.
NEREDE YAPILIR?
Ülkemizde bu sporun yapıldığı yerler genellikle parti alanları, şenlikler ve bazı tatil yerleri. Kalıcı platformlar bulunmuyor. Yani Türkiye'deki sistem, bulduğunuz yerde atlayın sistemi. İstanbul Kilyos'ta Solar Beach, Bodrum, Çeşme bungee yapabileceğiniz yerlerden bazıları. Yurtdışında ise, daimi merkezler bulmak mümkün…
California
Los Angeles Milli Parkı'nda bir köprü var. Adı " Bridge to Nowhere." Yani "hiç bir yere" giden köprü. Bir kanyondan aşağı, köpüren sulara atlarken köprüye neden bu adın verildiğini çok iyi öğrenebilirsiniz. Tek atlayıştan "extreme atlayış" denen 5'li pakete kadar pek çok seçeneğiniz var. Bu pakette ilk 4 atlayış vücut kolonu ile düz dalış, ters dalış, öne takla, arkaya takla ve asansör düşüşü. Beşincisi ayak kolonu ile. Kalbiniz için pek tavsiye edilmiyor.
Tropikal Bungee, Costa Rica
Colorado Nehri Köprüsü, Costa Rica'nın tropic ormanlarının 90 metre üstünde yükselir. Müthiş bir manzara! Eğer atlayış yetmezse kaya tırmanışı ve yamaç paraşütü de var.
Kanada
Kanada'daki 70 metrelik " Goliath" sarp bir kayalıktan masmavi bir suya atlayabileceğiniz nadir yerlerden biri. Üstelik atladıktan sora cennet kumsalda rahatlaması da bedava .
Nepal
Tibet sınırında Himalayalar'dan 270 metrelik bir atlayışa ne dersiniz? Etrafınız balta girmemiş ormanların üstünden görünen tepelerle çevrili. Pek çok insanın dünyanın en güzel noktası dediği yerden, Nepal'in en deli nehirlerinden biri olan Bhote Kosi'ye atlayın.
Zimbabwe/Zambia sınırı
105 metre yüksekliğindeki Victoria Şelalesi Köprüsü "tarafsız bölge" de. Yani Zimbabwe ve Zambia sınırında. Komik olan şu ki pasaportunuzla atlıyor ve 45 dakikalık bir yürüyüşle gümrükten geçerek geri dönüyorsunuz.
FAYDALI BİLGİLER:
1. Fransa'da üretilen Bungee ipleri dünya standartlarına göre en iyi kabul edilmekte. Ana ekipmanda kullanılan madde "saf latex."
2. Her ip, atlayıştaki darbe kuvveti ile oluşacak etki seviyesinin çok üzerinde kuvvete dayanacak şekilde yapılır. Ağırlık arttıkça iplerin sayısı -atlayıcının "konforu" ve darbe enerjisini minimize etmek için artar. Bu da herhangi bir kaza riskini elimine eder.
3. Her yeni bungee ipi için bir kart alınır. İp kullanım ömrünü doldurduğunda, ipler yenileriyle değiştirilir ve eskiler imha edilir.
4. İpin atlayışçıya bağlandığı nokta özel bir yumuşak ekipman ile kaplanır. Bu sayede sürtünmeden dolayı ipin atlayıcıya vereceği rahatsızlık azaltılmış olur.
5. İpler her sabah ve her akşam mutlaka kontrol edilir.
6. Ayak ya da göğüs-bel emniyet kolonları, çelik karabinler ve tüm diğer destek ekipman ve bağlantılarının uluslararası normlarda olması gerekmekte.
7. Bu işi birileriyle yapacaksanız kesinlikle profesyonel olduklarından emin olun. Uluslararası standartlara göre eğitim almış ve kesinlikle referans verebilecek kuruluşlarla çalışın. Zaten bu standartlara uymak mecburi.
8. İstatistiksel olarak bungee atlayışı hemen hemen 150 km hız ile araba kullanmak kadar tehlikeli. Ya da o kadar güvenli... (Can kaybı oranı milyonda 2) Kazaların neredeyse tümü atlayıcının ipe veya ipin kuleye tam bağlanmamış olmasından kaynaklanıyor. Yani insan hatası. Bu yüzden, yukarıdaki standartlara uyulduğu sürece korkmaya gerek yok.
GEREKLİ ŞARTLAR
Karar verdiniz. Atlamaya hazırsınız. Herşeyden önce 2 şahit eşliğinde aşağıdaki hastalıklardan herhangi birinin sizde olmadığını beyan etmelisiniz.
· Kalp hastalığı
· Sara
· Yüksek tansiyon
· Hamilelik
· Alkol veuyuşturcu bağımlılığı
· Ortopedik problemler
· Psikolojik rahatsızlıklar
· Sinirsel hastalıklar
Bungee nasıl yapılıyor? Önce atlayışçı 2 defa tartılır. 2 görevli tüm güvenlik ekipman ve giysilerini atlayışçıya giydirdikten sonra onu vinçle yukarı kaldırılacağı platforma çıkarır. Ağırlığına göre gerekli yüksekliğe çıkarılan kişi, görevlilerin son kontrolünden sonra kendini aşağıya bırakır. Atladıktan sonra bungee ipi tarafından frenlenerek tekrar ilk atlayışının yüzde 70'i kadar yükseğe çıkar. Bu hareket ipteki tüm kuvvet absorbe edilene kadar (3-4 defa) devam eder. -Bu salınımın sağlıklı bir insan için kesinlikle zararlı olmadığı belirtiliyor- Hareket bittiğinde platform alçaltılır, atlayışçı yere indirilir ve ekipmanını çıkartmasına yardımcı olunur.
