Aşılama ve tüp bebek tedavisi arasındaki farklar nelerdir?

Aşılama (Intrauterine Insemination – IUI), bir tür suni dölleme, kısırlık tedavisi için uygulanan bir prosedürdür. Aşılama (Intrauterine Insemination – IUI), döllenmeyi kolaylaştırmak için spermi bir kadının rahmine direkt olarak yerleştirmeyi içeren bir doğurganlık tedavisidir. Aşılamanın amacı, fallop tüplerine ulaşan sperm sayısını arttırmak ve bu sayede döllenme şansını arttırmaktır. Aşılama, başlı başına gebelik için sperme bir avantaj sağlar, ancak yine de spermin yumurtaya kendi başına ulaşması ve onu döllemesini gerektirir. Bu bakımdan aşılama, tüp bebek tedavisine göre daha az girişimsel ve daha düşük maliyetli bir seçenektir.


Aşılamada yıkanan ve konsantre edilen sperm, yumurtalıklar döllenecek bir veya daha fazla yumurtayı serbest bıraktığı zaman doğrudan rahme yerleştirilir. Doğal yolla gebelik denemelerinde spermin rahme kendi başına ulaşması beklenirken, aşılamada sperm doktor tarafından rahme bırakılır ve döllenme süreci kolaylaştırılmış olur.

Aşılama neden ve hangi durumlarda kullanılır?

Bir çiftin hamile kalma yeteneği birçok farklı faktöre bağlıdır. Doğal yolla gebelik için pek çok farklı faktörün aynı anda olması gerektiği gibi seyretmesi gerekir. Bu bakımdan üremeye yardımcı bir tedavi olarak aşılama aşağıdaki durumlarda kullanılır ve başarı getirebilir:

• Aşılamanın en yaygın nedenleri düşük sperm sayısı veya azalmış sperm hareketliliğidir.
• Açıklanamayan kısırlık vakaları,
• Spermlerin rahme girme yeteneğini engelleyebilecek geçmiş prosedürlerden servikal skar dokusu olması,
• Boşalma bozuklukları,
• Daha önceden dondurulmuş sperm,
• Endometriozise bağlı kısırlık (Endometriozis ile ilişkili kısırlık için, aşılama yapmakla birlikte kaliteli bir yumurta elde etmek için ilaç kullanmak genellikle ilk akla gelen tedavi yaklaşımıdır),
• Hafif düzeydeki erkek kısırlığı (Kısırlığın tıbbi değerlendirmesindeki ilk adımlardan biri olan erkeğin semen analizi, ortalamanın altında sperm konsantrasyonu, spermin zayıf hareketi (motilitesi) veya sperm boyutu ve şekli (morfoloji) anormalliklerini gösterebilir. Aşılama da bu problemlerin bazılarının üstesinden gelebilir. Çünkü prosedür için sperm hazırlamak, son derece hareketli, normal spermleri düşük kalitede olanlardan ayırmaya yardımcı olur),
• Servikal faktör kısırlığı (Rahim, alt ucunda vajina ve rahim arasındaki açıklığı sağlar. Yumurtlama sırasında serviks tarafından üretilen mukus, spermin vajinadan fallop tüplerine geçmesi için ideal bir ortam sağlar. Ancak servikal mukusun çok kalın olduğu durumlarda spermin yolculuğu engellenebilir. Serviksin kendisi de spermin yumurtaya ulaşmasını önleyebilir. Biyopsi veya diğer prosedürlerin neden olduğu skarlaşma, serviksin kalınlaşmasına neden olabilir. Aşılama tedavisinde ise serviks aşaması atlanır, spermler doğrudan rahim içine bırakılır ve orada bekleyen yumurtayı döllemek için mevcut sperm sayısı da arttırılır),
• Yumurtlama sorunlarından kaynaklı kısırlık (Aşılama, yumurtlama sorunları veya az sayıda yumurta da dahil olmak üzere yumurtlama ile ilgili problemlerden kaynaklanan kısırlığa sahip kadınlarda gebelik için uygulanabilir),
• Semen alerjisi durumunda (Nadiren bir kadının, eşinin spermindeki proteinlere alerjisi olabilir. Vajinaya boşalma durumunda, meninin cilde temas ettiği yerde kızarıklık, yanma ve şişme olabilir. Prezervatif ile korunan cinsel ilişkide bu semptomlar olmazken, hamilelik istendiğinde sorun olabilir. Bu duyarlılığı şiddetli olan kadınlarda gebelik için, sperm yerleştirilmeden önce semendeki proteinlerin çoğu çıkarıldığı için aşılama doğru bir yaklaşım olabilir)

Aşılamanın riskleri nelerdir?

Aşılama, diğer pek çok üremeye yardımcı tedavi ile karşılaştırıldığında nispeten daha basit ve güvenli bir prosedürdür ve ciddi komplikasyon yaşanma riski düşüktür.

Aşılamanın olası riskleri şunlar olabilir:

• Enfeksiyon: Aşılama prosedürünün bir sonucu olarak çok düşük de olsa enfeksiyon geliştirme riski bulunur.
• Kanma: Bazen kateteri rahme yerleştirme işlemi az miktarda vajinal kanamaya neden olabilir. Bunun genellikle hamilelik şansı üzerinde bir etkisi yoktur.
• Çoğul gebelik: Aşılamanın kendisi; çoğul gebelik, ikizler, üçüzler veya daha fazlası gibi artan bir risk ile ilişkili değildir. Ancak yumurtlamaya neden olan ilaçlarla koordine edildiğinde, çoğul gebelik riski önemli ölçüde artar. Çoğul gebeliğin erken doğum ve düşük doğum ağırlığı da dahil olmak üzere tekil bir hamilelikten daha yüksek riskleri vardır.

Aşılama kimler için önerilmez?

• Fallop tüplerinde ciddi hastalığı olan kadınlar,
• Pelvik enfeksiyon öyküsü olan kadınlar,
• Orta veya şiddetli endometriozis sorunu olan kadınlar

Aşılamaya nasıl hazırlanılır?


Aşılamaya nasıl hazırlanılır?

• Meni alınması ve semen örneğinin hazırlanması

Baba adayı, doktor ofisinde bir meni örneği verir veya daha önceden dondurulmuş sperm varsa onlar çözdürülerek hazırlanabilir. Menide sperm olup olmadığı, var olan sperm sayısının yeterli olup olmadığı, yüksek derecede aktif ya da normal veya düşük kaliteli spermleri görebilmek, menideki diğer elementlerden ayırabilmek için yıkama işlemi yapılır. Bu kapsamda gebelik oluşturma şansı yüksek spermler seçilir ve döllenme için ayrılır.

• Yumurtlama için izleme

Aşılamanın zamanlaması çok önemli olduğundan, yaklaşan yumurtlama belirtilerinin izlenmesi önemlidir. Bunu yapmak için kadının vücudunun lüteinizan hormon (LH) durumunda bir dalgalanma veya salınımını ne zaman ortaya çıkardığını tespit eden bir evde idrar yumurtlama tahmin kiti kullanılabilir. Bunun dışında doktor, hastanın yumurtalıklarını ve yumurta büyümesini izlemeyi sağlayan transvajinal ultrason ile süreci kontrol altında tutabilir. Ayrıca bir veya daha fazla sayıda yumurtanın doğru zamanda yumurtalıktan salınması için de insan koryonik gonadotropin (HCG) veya ilaç enjeksiyonu yapılabilir.

• En uygun zamanlamanın belirlenmesi

Çoğu aşılama işlemi yumurtlamayı tespit ettikten bir veya iki gün sonra yapılır. Doktor, zaten prosedürün zamanlaması ve ne kadar beklenmesi gerektiği konusunda gerekli bilgiyi verecektir.

Aşılama ne kadar sürer?

Aşılama işlemi her şey dahil yaklaşık 15 – 20 dakika sürer ve genellikle bir doktor ofisinde veya klinikte yapılır. Aşılama prosedürü aslında sadece 1 veya 2 dakika sürer ve bir ilaç ya da ağrı kesici gerektirir.

Aşılama nasıl yapılır?



Aşılama işleminden önce yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar kullanılabilir. Bu durumda yumurtaların ne zaman olgunlaştığını belirlemek için dikkatli bir izleme gerekir. Aşılama prosedürü daha sonra yumurtlama süresi boyunca, tipik olarak yumurtlamanın yakında gerçekleşeceğini gösteren LH hormonundaki dalgalanmadan yaklaşık 24-36 saat sonra yapılır.


Meni örneği semeni sıvı sıvısından ayırmak için laboratuvar ortamında yıkanır. Daha sonra spermi doğrudan rahme sokmak için doktor bir kateter kullanır. Rahme yerleştirilen sperm hücrelerinin sayısı ne kadar fazla olursa gebelik elde edebilme şansı o kadar artar.


Sonuç olarak aslında aşılama prosedürü sadece birkaç dakika sürer ve minimal rahatsızlık içerir. Hastanın hazırlanması, işlemden sonra biraz beklemesi ile totalde 15 – 20 dakikada tüm süreç tamamlanır. Bundan sonraki adım ise hamilelik belirtileri ve semptomlarını izlemek ve doğru zamanda kanda gebelik testi yapmaktır.

Aşılama prosedürü sırasında neler olur?

Hasta bir muayene masasında sırtüstü yatar, bacaklarını açar ve bir Pap smear testi sırasındakine benzer şekilde vajinaya bir spekulum yerleştirilir. Sonrasında doktor:

• Uzun, ince, esnek bir tüpün (kateter) ucuna sağlıklı sperm örneği içeren bir flakon ekler.
• Kateteri servikal açıklıktan vajinaya, oradan rahme yerleştirir.
• Sperm örneğini tüpten rahim içine iter.
• Kateteri ve ardından spekulumu çıkarır.

Aşılama işleminden sonra neler olur?

Aşılama işleminden sonra kısa bir süre hastanın sırtüstü uzanması istenir. Prosedür bittiğinde, hasta giyinebilir ve normal günlük aktivitelerine devam edebilir. İşlemden sonraki bir veya iki gün sonra hafif bir lekelenme olabilir ve bu da normaldir. Ancak adet dönemindeki gibi yoğun ve devam eden kanama olması durumunda doktora başvurulması gerekir.

Aşılama ne kadar başarılıdır?

Aşılama işleminin başarısı birkaç faktöre bağlıdır. Bir çiftte birkaç ay üst üste aşılama prosedürü uygulanırsa, başarı oranları; kadın kaynaklı değişkenlere, kısırlık nedenine ve doğurganlık ilaçlarının kullanılıp kullanılmadığı gibi diğer değişkenlere bağlı olarak döngü başına % 20’ye kadar çıkabilir.


Aşılama, daha az girişimsel ve daha ucuz bir seçenek olmakla birlikte, aşılamanın gebelik kazanma konusunda başarı oranları tüp bebek tedavisinden daha düşüktür. Bu bakımdan aşılama yaptırmayı düşünen çiftler, üremeye yardımcı tedaviler konusunda seçenekleri değerlendirmek için doktorla görüşmeliler.

Aşılama tedavisi sonuçları

Aşılama işlemi yapıldıktan 2 hafta sonra, doktor kanda gebelik testi yaptırarak sonucun öğrenilmesini önerecektir. Ancak bazı kadınlar bu bekleyişte sabırsızlandıkları için evde hamilelik testi yaparak öğrenmeye çalışır. Oysaki doğru olan test yapmadan önce iki hafta beklemektir. Zira çok erken test yapmak aşağıdaki durumlara sebep olabilir:

• Yanlış negatif sonuç

Döllenme geçekleştikten en erken 1 hafta, 10 gün içinde hamilelik hormonları kanda belirlenebilir hale gelmektedir. Gebelik hormonlarının idrarda görülebilir düzeye gelmesi içinse en az 2 hafta gerekmektedir. Bu bakımdan hamilelik hormonlarının henüz ölçülebilir seviyelerde olmaması durumunda, aslında gerçekten hamileyken test sonucu negatif olabilir. Bu durumda sebepsiz yere hayal kırıklığı yaşanabilir.

• Yanlış pozitif sonuç

Hastanın HCG gibi yumurtlamaya yardımcı olan ilaç kullanıyor olması durumunda, vücutta hala dolaşan ilaç gebelik testinin yanlışlıkla pozitif çıkmasına sebep olabilir. Bu durumda kadın gerçekten hamile olmadığı halde ilaçların etkisiyle hamilelik varmış gibi bir sonuç çıkabilir. Bu da yine hayal kırıklığı ile sonuçlanacaktır.

Doktorlar, evde yapılan idrarda gebelik testlerinin korumasız cinsel ilişkiden en az 2 hafta sonra ya da adet kanamasının en az 1 hafta, 10 gün gecikmesinden sonra yapılmasını, döllenmeden sonra hamilelik hormonlarını tespit etmede daha hassas olan kan testinin sonuçlarına daha fazla itibar edilmesini önermekteler.

Aşılama işlemi sonucunda hamile kalamayanlar, diğer doğurganlık tedavilerine geçmeden önce yeniden aşılamayı deneyebilir. Genellikle aşılamanın 3 – 6 ay süre boyunca denenmesinin hamilelik şansını en üst düzeye çıkarabileceği düşünülmektedir.

Aşılama ve tüp bebek tedavisi arasındaki farklar nelerdir?

Hem aşılama hem de tüp bebek tedavisi, gebe kalmak için mücadele eden ve doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftlere yardımcı olmak için kullanılan doğurganlık tedavileridir. Bir aşılama ve tüp bebek tedavisi arasındaki temel farklar; tüp bebek tedavisinin yumurta stimülasyonu, yumurta toplama, döllenme ve embriyo transferini içeren bir süreçtir; oysa aşılama spermin yumurtaya ulaşma süresini azaltmak için spermin rahme enjekte edilmesini içeren bir süreçtir.

Tüp bebek tedavisi aşağıdakileri içeren beş adımdan oluşan bir süreçtir:

• Adet döngüsünün öncesinde teşhis testleri,
• Adet döngüsü sırasında birkaç yumurta üretmek için yumurtalıkların uyarılması,
• Yumurtalıklardan yumurtaların toplanması,
• Laboratuvarda yumurtaların geleneksel dölleme veya mikroenjeksiyon işlemi ile döllenmesi,
• Elde edilen embriyoların rahme transfer edilmesi.

Tüp bebek tedavisinde hamilelik şansı büyük ölçüde kadının yaşına, kısırlığın birincil nedenine ve ayrıca tüp bebek laboratuvarının kalitesine, işlemi yapan uzmanların deneyimine ve başka bazı faktörlere bağlıdır.

Aşılama ise yumurtlama sırasında spermin doğrudan kadının rahmine gönderildiği bir doğurganlık tedavisidir. Aşılama ile spermin yumurtaya olan yolculuğunun kısalması sağlanır. Yumurtlama sırasında kadın, spermi karşılamak için beklediği fallop tüpünün ucundan alınan bir yumurta üretir. Bir aşılama işlemi, yumurta ve spermin birleşme şansını artırmak için, yumurtanın beklediği yere yakın yerlerde yüksek konsantrasyonda kaliteli spermin yerleştirilmesidir.