Anovülasyon Nedir, Nedenleri Nelerdir? Tedavisi

Anovülasyon yani yumurtlamanın olmaması, sık karşılaşılan kısırlık nedenlerinden bir tanesidir. Hormnal dengesizlikler meydana gelen anovülasyonun en önemli belirtisi adet olmamaktır. Anovülasyon bazen yaşam tarzında değişiklikler yapılarak çözülebilmekle birlikte bazense tedaviye ihtiyaç duyulabilmektedir.

Anovülasyon nedenlerini, belirtilerini, hangi tedavi yöntemlerine başvurabileceğinizi ve anovülasyona dair merak ettiğiniz diğer şeyleri bu yazıda okuyabilirsiniz.

Anovülasyon Nedir?​

Anovülasyon veya yumurtlamanın olmaması, adet döngüsü içerisinde yumurtalıkların yumurta bırakmaması anlamına gelmektedir. Yumurtlama normalde adet döngüsünün önemli bir parçasıdır ve vücuttaki hormonlarda yaşanan değişiklikler sayesinde gerçekleşmektedir. Yumurtlamanın gerçekleşmesiyle yumurta ve sperm bir araya gelebilmekte ve gebelik gerçekleşebilmektedir. Gebeliğin gerçekleşmemesi halinde ise yumurta, rahim duvarıyla birlikte dışarı atılmaktadır.

Bazı durumlarda yumurtlama gerçekleşmeyebilir. Yumurtlamanın olmaması halinde gebelik mümkün değildir. Gebelik için yumurtlamanın gerçekleşmesi ve ardından yumurta ile spermin bir araya gelip embriyoyu oluşturması gerekir. Anovülasyon genelde yeni adet görmeye başlayan genç kızlarda ve menopoz dönemine yaklaşan kadınlarda görülmekle birlikte her yaştan kadını etkileyebilmektedir.

Yumurtlama sürecinden sorumlu pek çok hormon olduğu için anovülasyonun pek çok nedeni olabilir. Kronik yani uzun süreli anovülasyon, kısırlığın en sık rastlanan nedenlerinden bir tanesidir.

Anovülasyon Nedenleri​

Yumurtlama vücuttaki pek çok organın, bezin ve hormonun görev aldığı karmaşık bir süreç olduğu için anovülasyona neden olan çeşitli faktörlerden bahsedilebilir. Bu faktörlerden bazıları şu şekildedir:

Polikistik over sendromu (PKOS)​

Polikistik over sendromu veya kısaca PKOS, anovülasyona neden olan faktörlerin başında gelmektedir. PKOS, yumurtlamanın ara sıra gerçekleşmesine neden olabileceği gibi hiç gerçekleşmemesine de neden olabilir. PKOS’ta testosteron hormonunun yüksekliği nedeniyle anovülasyonun yanı sıra istenmeyen tüylerde artış ve akne gibi sorunlara rastlanabilir.

Erken yumurtalık yetmezliği​

Erken yumurtalık yetmezliği, kadınlarda yumurtalıkların 40 yaşından önce çalışmayı bırakmasıyla meydana gelir. Erken menopoz olarak da isimlendirilen bu duruma neyin neden olduğu genelde bilinmemektedir. Erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlardan az bir kısmının doğal yolla gebe kalabildiği bilinmektedir.

Azalmış yumurtalık rezervi​

Bir kadın doğduğunda hayatı boyunca sahip olacağı yumurtalarla doğar. Bu nedenle kadının sahip olduğu yumurtaların zamanla azalması normaldir. Bununla birlikte azalmış yumurtalık rezervi olan kadınlarda yumurta sayısı yaşıtlarına göre daha azdır. Azalmış yumurtalık rezervinde gebelik için genelde tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerine başvurulmakla birlikte doğal yolla gebelik de denenebilir.

Menopoz​

Menopoz genelde 50 yaş civarında doğal olarak gerçekleşen bir dönemdir. Bu dönemde yumurtalık fonksiyonlarında doğal olarak azalma meydana gelir. Menopozda anovülasyonun yanı sıra ateş basması, uyumada zorluk ve ruh halinde değişiklik gibi belirtiler görülebilir.

Anovülasyon Belirtileri​

Anovülasyon bazen hiçbir belirtiye neden olmayabilir. Adet döngülerinin normal bir şekilde devam etmesi her zaman yumurtlamanın gerçekleştiğine işaret etmeyebilir. Bununla birlikte anovülasyonda bazen aşağıdaki belirtilere rastlanabilir:

• Adet görmeme
• Servikal mukus olmaması
• Adet döneminde aşırı kanama
• Adet döneminde hafif kanama
• Bazal vücut sıcaklığında düzensizlik

Yumurtlama Belirtileri​

Anovülasyon belirtilerinin yanı sıra yumurtlama belirtilerini bilmeniz de yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamanıza yardımcı olabilir.

Adet döngünüz sırasında aşağıdaki belirtileri yaşamanız, yumurtlama döneminde olduğunuzu gösteriyor olabilir:

LH hormonunda artış​

Ovülasyon testleri LH hormonundaki artışı tespit ederek çalışır. LH seviyelerindeki artış, yumurtlamadan 12 ila 24 saat öcen gerçekleşir. Bununla birlikte PKOS’ta LH seviyelerinin döngü boyunca yüksek olması nedeniyle doğru sonuç almak mümkün olmayabilir. Bu nedenle PKOS’u olan kadınlara ovülasyon testi önerilmemektedir.

Düzenli adet dönemleri​

Yumurtlamanın olduğu adet döngüleri genelde düzenlidir ve 24 ila 32 gün arasında sürmektedir. Adet görmeme veya normalden uzun ya da kısa süren adet döngüleri, yumurtlamanın olmadığını gösteriyor olabilir. Bununla birlikte adet düzensizliği olmayan kadınlarda da anovülasyon olması mümkündür.

Bazal vücut sıcaklığında değişiklik​

Bazal vücut sıcaklığı yumurtlamadan sonra hafif bir artış gösterir. Bununla birlikte pek çok faktör vücut sıcaklığında değişime neden olabileceği için yumurtlamanın tespiti için yalnızca vücut sıcaklığına bakmak yeterli değildir.

Vajinal akıntıda değişiklik​

Yumurtlama önce vajinal akıntı daha şeffaf, yapışkan ve yoğun hale gelir. Yumurtlama sonrasında ise akıntı daha kalın yapılı ve bulanık hale gelebilir. Ancak vajinal akıntıda değişiklik enfeksiyon belirtisi de olabileceği için yumurtlamayı yalnızca akıntıya bakarak tespit etmek mümkün olmayabilir.

Anovülasyon Tedavisi​

Anovülasyon tedavisi yumurtlamayı engelleyen nedene bağlı olarak gerçekleştirilir. Bunun için bazı kadınlarda yaşam tarzında değişiklikler yapmak yeterli olurken bazı kadınlarda ise ilaç kullanımına ve ameliyata gerek duyulabilir.

Yaşam tarzında değişiklikler​

Vücut Kitle Endeksinin düşük veya yüksek olması nedeniyle anovülasyon yaşayan kadınlara beslenme ve egzersiz alışkanlıklarında değişiklikler önerilebilir. Her iki durumda da bir beslenme uzmanına danışılması gerekecektir. Zayıflığın nedeni aşırı egzersiz ise daha az egzersiz yapılması önerilebilir. Aşırı kilolu olunması halinde ise daha fazla egzersiz tavsiye edilebilir. Yumurtlamayı engelleyen faktör stres ise rahatlama tekniklerine başvurulması gerekebilir.

İlaç kullanımı​

Anovülasyonda doğurganlık ilaçları ile yumurtlama tetiklenebilir. Yumurtlamayı tetiklemek için şu ilaçlar kullanılabilir:

• Klomifen sitrat: Klomifen sitrat ile çoğu kadında yumurtlama sağlanır ve bir kısmında ise gebelik gerçekleşir.
• İnsan koryonik gonadotropin (hCG): Genellikle klomifen sitrata ek olarak kullanılan hCG ile yumurtanın olgunlaşmasına yardımcı olunur.
• Folikül uyarıcı hormon (FSH): Vücudunda yeteri kadar FSH üretimi olmayan veya klomifen sitrat ile gebe kalamayan kadınlarda FSH kullanımı gerekli olabilir. FSH aynı zamanda gebelik şansını arttırmak için anovülasyon sorunu olmayan kadınlarda da tercih edilebilir.
• GnRH agonistleri ve antagonistleri: LH hormonunun salınımını kontrol etmek için kullanılan bu sentetik hormonlar, kısırlık tedavisi sırasında yumurtanın yumurtalıklar tarafından doğal olarak bırakılmasını engeller.

Ameliyat​

PKOS’u olan ve diğer tedavilere yanıt vermeyen kadınlarda ovaryan drilling yöntemine başvurulabilir. Laparoskopik olarak yapılan bu işlem sırasında yumurtalıklarda ufak delikler açılır. Bu da yumurtalıkların ürettiği testosteron miktarını azaltır. Testosteronun azalması, yumurtlamayı ve adet döngülerinin düzene girmesini sağlamaya yardımcı olabilir.

Sonuç Olarak​

Anovülasyon ve doğurganlık birbirleriyle doğrudan ilişkili kavramlardır. Bu nedenle gebe kalmaya çalışan ve anovülasyon sorunu olan kadınların gebe kalma ihtimalleri diğer kadınlara göre daha az olacaktır. Bunun nedeni yumurtlama gerçekleşmeden yumurta ve spermin bir araya gelememesinden kaynaklanmaktadır.

Bununla birlikte anovülasyon hem yaşam tarzındaki değişikliklerle hem de ilaç kullanımı ve ameliyat gibi yöntemlerle tedavi edilebilen bir sorundur. Anovülasyonu olan pek çok kadın gerek yardımcı üreme teknikleri gerekse doğal yolla gebe kalabilmektedir.

Anovülasyon tedavisinde altta yatan nedenin belirlenmesi gerekir. Buna göre yaşam tarzında değişiklikler yapmaktan tüp bebek tedavisine göre çeşitli tedavilere başvurulabilir. Anovülasyondan şüpheleniyorsanız, bir an önce doktorunuzu ziyaret etmeniz ve neler yapabileceğinizi öğrenmeniz çok önemlidir.