Ortopedi Alt Bacak Kırığı

Bacaklarınızda dört kemik vardır (femur yani uyluk kemiği, patella yani diz kapağı, tibia yani kaval kemiği ve fibula yani baldır kemiği) ve bu kemikler kalçadan, dizden ve ayak bileğinden bükülürler. Bir kazadan sonra bu kemikler iki ya da daha fazla parçaya kırılabilir.





Bacak Kırığına Genel Bakış
Bacaklarınızda dört kemik vardır (femur yani uyluk kemiği, patella yani diz kapağı, tibia yani kaval kemiği ve fibula yani baldır kemiği) ve bu kemikler kalçadan, dizden ve ayak bileğinden bükülürler. Bir kazadan sonra bu kemikler iki ya da daha fazla parçaya kırılabilir.

Eğer kırılmış bir kemik dışarıya çıkıntı yaparsa, deriyi keserse ya da derinin içinden çıkıntı yaparsa buna açık kırık denir.

Bacakta kırık aşağıdaki kemiklerden birinde görülebilir.

• Femur, uyluk kemiğidir. Vücudun en uzun ve en güçlü kemiğidir. Uyluk kemiğinin üst kısmı, pelvis yani leğen kemiği ile birleşerek kalça eklemini oluşturur. Bu eklem ileri, geri, yana hareket edebilir ve hatta içe ve dışa doğru dönebilir. “Kalça kırığı” söz konusu olduğunda, femurun yani uyluk kemiğinin üst kısmında kırılma meydana gelmiş demektir.

• Uyluk kemiğinin aşağı ucu kaval kemiğinin (tibia ya da incik kemiği) üstüne yerleşerek diz eklemini oluşturur. Diz ekleminde bacak, ileri geri sallanabilir ve hatta hafifçe dönebilir.

• Dizkapağı (patella) diz ekleminin önünde geriye ve ileriye doğru kayar. Dizkapağı uyluk kaslarından uzanan bağları tutar ve bacağı düzleştirmek için güç sağlar.

• Tibia kaval kemiğidir (incik kemiği) ve vücut ağırlığını taşımaya destek olur. Fibula yani baldır kemiği ise kaval kemiğinin yanında dizin altına uzanır. Bacağın dış kısmında bulunur ve kaval kemiğinden daha küçüktür.

• Ayak kemiklerini, bağları ve tendonları birleştiren ayak bileği de kaval ve baldır kemiğinin alt ucunda oluşur. Ağır bilek burkma yaralanmaları kaval ya da baldır kemiği civarında ya da bilek ekleminde kırılma ile sonuçlanabilir.

Sebepler
Bacak kemiklerinin kırılması için genellikle oldukça yüksek kuvvet gerekir. Bir şekilde zayıflamış ve güçsüzleşmiş kemikler kolayca kırılabilirler. Eğer kemiğe yüklenen güç miktarı kaldırılabileceğinden daha fazlaysa kemik kırılacaktır.

• Yaralanan ya da büyük kuvvet uygulanan yerde oluşan travma sebebiyle de bacak kırılabilir. (Örneğin: Araba, motosiklet ya da arazi vasıtası araç kazaları, kayak yaralanmaları veya yüksekten düşme)
• Kanser ya da diğer tümörler, kemik kistleri veya osteoporoz gibi hastalıklar sebebiyle kemikler güçsüzleşmişse; yaralanma da kemik kırılmasına neden olabilir.
• Uzun mesafe koşusunda olduğu gibi bacakların tekrarlayan ve aşırı kullanımı da gerilim kırıklarına neden olabilir.

Belirtiler
Bacak kırığının başlıca belirtileri ağrı, şişme ve biçim bozukluğudur. Bacağın kırıldığı belli olsa da teşhis için röntgen çekilmesi gerekebilir.

• Kemik kırığından kaynaklanan ağrı genellikle şiddetli olur. Kemiği sabit tutmak ağrıyı azaltacaktır. Kırık kemiği hareket ettirmek ağrıyı arttırır.
• Kırılan bölgede şişme ve berelenme yaygın olarak görülür.
• Bacakta biçim bozukluğu şu şekillerde gerçekleşebilir:
• Kısalma: Kırılan bacak etkilenmemiş bacağa oranla daha kısa görünür.
• Rotasyon: Kırığın altındaki bacak eğri ya da bükülmüş durur.
• Angulasyon (dirseklenme): Bacakta, eklemde değil de kırığın olduğu yerde bükülme görülür.

Ne Zaman Tıbbi Yardım İstenmelidir
Bacağın bazı kısımları kırılmış olsa da kötü bir burkulma gibi görünebilir. Bu genellikle ayak bileği çevresindeki ve bazen de incik kemiğinin yanındaki küçük kemik olan fibuladaki (baldır kemiği) yaralanma olgularında gerçekleşebilir.

Eğer aşağıdaki durumlar mevcutsa doktorunuzu arayın:

• Yürüyemiyor ya da yürürken şiddetli ağrı hissediyorsanız
• Bacaktaki kemikli kısımlara bastırdığınızda acıyorsa
• Emin olmasanız bile bacağınızı kırmış olduğunuzdan endişeleniyorsanız.

Kendinizin ya da bir başkasının bacağının kırıldığını düşünüyorsanız, durumun değerlendirilmesi için hemen acil servise başvurun. Eğer yürüyemiyorsanız 112’yi arayabilirsiniz.

• Eğer kötü bir ameliyat geçirdiyseniz ya da zaten cebire (kırık kemikleri yerinde tutmak için kullanılan levha ya da bandaj) yerleştirilmiş veya kırık bölge alçılanmışsa, aşağıdaki sorunların gelişmesi durumunda derhal yeniden hastaneye gidin:
• Bacak ya da ayaktaki kas gücünde kayıp ya da hissizlik. Kırıktan kaynaklanan ağrı nedeniyle belirli düzeyde güç kaybı oluşması yaygındır. Ancak hissizlik çok ani gelişiyorsa ya da güç kaybı kötüleşiyorsa veya ağrı kesiciler ile azalmayan ağrı önemli oranda artıyorsa, bu durum “kompartıman sendromunun” işareti olabilir. Kompartıman sendromu, bacağın içindeki şişliğin büyüyerek bacağa kan ulaşmasını engellediğinde gerçekleşir. Bu bacaktaki kas ve sinirlerin hasar görmesine neden olabilir.
• Kızarıklık, ateş, artan şişlik ya da ağrı veya cerrahi kesikten irin akması ise yara enfeksiyonunun olası belirtileridir.

Muayene ve Testler

Doktor bacağınızda kırık olup olmadığını anlamak için muayene edecektir. Eğer doktor kemiğin kırıldığından şüphelenirse röntgen çekilmesini isteyecektir

• Doktor herhangi bir atardamarda ya da sinirde hasar olup olmadığına dair bir işaret arayacaktır. Bunun için nabzınızı ölçecek, yaralanan bölgedeki gücü ve hissetme duyusunu test edecektir.
• Eğer doktor, kırığa neden olabilecek güçsüzlüğe yol açmış olan diğer sağlık sorunlarından şüphelenirse, başka laboratuar testleri de isteyebilir.
• Gerilim kırığının teşhisi genellikle zordur ve röntgen testlerinin ötesinde özel inceleme de gerekli görülebilir.

Tedavi
Eğer bir yaralanma olduysa ve kırıktan şüpheleniyorsanız aşağıdakileri aklınızda tutun:

• Destek gelene kadar bacağı mümkün olduğunca hareketsiz tutun.
• Dinlenin. Hasarı ya da yaralanmayı kötüleştirmemeye çalışın.
• Şişliği azaltabilmek için bir yastık kılıfına ya da havluya buz doldurarak yaralanan bölgeye uygulayın.
• Eğer mümkünse; yine şişliği azaltabilmek için, bacağı bir yastık ya da minder üzerinde yükseltin.
• Bacak kırığında genellikle operasyon gerekebilir. Bu nedenle doktor görene kadar bacağı kırılan kişinin bir şeyler yiyip içmesine izin vermeyin. Yemek yemeden önce mutlaka doktora bir sakınca olup olmadığını sorun.

İlaç
Bacak kemiğindeki kırığın yeri ve türü hangi tedavinin gerekli olduğunu belirleyecektir.

• Eğer kemikler yerinden çıktıysa ya da hizasız ise yeniden hizalanması gerekecektir. Bu işleme “redüksiyon” denir. Bunu yapmak için, işlemden önce ağrı kesici almanız gerekecektir.
• Acil servis doktoru pek çok kırık türünü geçici cebire bandajı ile tedavi edecek ve bir ortopedi doktorunun (kemik uzmanı) takip edebilmesi için sizi yönlendirecektir. Ancak uyluk kemiği ya da incik kemiği kırıkları bir an önce bir ortopedist tarafından tedavi edilmelidir. Bu kırığın alçıya alınması ya da operasyon anlamına gelebilir.
• İyileşmesi için kemikler pek çok yöntemle sabitlenebilir.
• Cebire bandajı veya alçı kullanılır.
• Operasyon gerekli olduğunda, genellikle kemiğin kırılan uçlarını tutturmak için iğne, vida, metal plak veya tel kullanılır.
• Uyluk kemiğinin (femur) ya da incik kemiğinin (kaval kemiği veya tibia) orta bölümündeki kırıklarda bazen kemiğin merkezinden geçecek şekilde metal çubuk yerleştirilir. Bu işlem ameliyathanede gerçekleştirilir.
• Doktorunuz ağrınız için ilaç da verebilir.

İzlenecek Adımlar
Acil servis bölümünden sonra genellikle bir hafta içinde bir ortopedi doktoru tarafından takip edilmeniz gerekecektir. Bu kemik uzmanı daha sonraki takip randevuları ve gerekli olursa rehabilitasyon konusunda size yol gösterecektir.



Önleyici Tedbirler
Bir araba kazasında yaralanma riskini azaltabilmek için emniyet kemeri takın. Çocuklar için ise, çocuğun yaşına ve kilosuna uygun olarak çocuk emniyet koltuğu kullanın,

• Eğer aşırı hız ya da yüksekliğin olduğu bir spor ile ilgileniyorsanız, deneyiminize uygun seviyede katılım gösterin ve tam koruyucu tertibat kullanın.
• Eğer düşme riskiniz varsa ya da dengeli yürüyemiyorsanız doktorunuzun talimatına göre yürüteç ya da baston gibi yardımcı araçlar kullanın
• Kemikleri güçsüzleştirebilecek hastalıklara dair tarama testleri hakkında doktorunuzla konuşun.

Olasılıklar
Kırık bacak derhal ve tam anlamıyla tedavi edilirse genellikle normal fonksiyonunu yeniden kazanacaktır.

• Bacaktaki majör (büyük) kemikler ağırlığınızı taşıdığı için genellikle kemiğin iyileşmesi için en az 6-8 haftalık zaman gereklidir.
• Hasarın ağır olması ve yaşınız sorunlara yol açabilir. Örneğin, kalça kırığı olan yaşlı kişiler yeniden güç ve hareket kabiliyeti kazanmakta zorluk yaşarlar.
• Kemiğin derinin içinden çıkıntı yapması ile gerçekleşen açık kırığı olan kişi, kemik enfeksiyonu konusunda yüksek risk taşıyabilir. Eğer enfeksiyon gelişirse bu durum iyileşme sürecini önemli oranda geciktirecektir.

Kaynak:hemen sağlık